Rutte betreurt gevoel miskenning Indische gemeenschap

15 augustus 2015, 14:19

Rutte betreurt gevoel miskenning Indische gemeenschap
Koning en minister-president bij herdenking capitulatie Japan 1945

door Pim van den Dool
Binnenland

Premier Rutte betreurt het gevoel van miskenning bij de slachtoffers van de Japanse bezetting van voormalige Nederlands-Indië. Dat zei hij vanmiddag tijdens de jaarlijkse herdenking van de slachtoffers bij het Indisch Monument in Den Haag.

“Bij de Indische gemeenschap is een gevoel van miskenning blijven bestaan over het gebrek aan begrip bij anderen voor de ondergane oorlogsverschrikkingen in Azië. Dat betreur ik”, aldus de premier:

  “Zeventig jaar na de Japanse capitulatie zijn we ons er meer dan ooit van bewust dat dit deel van onze geschiedenis blijvende aandacht en een actieve herinnering vraagt. Laat ons daar samen voor zorgen. Laat ons ervoor zorgen dat het gevoel van onbegrip en het verdriet dat velen daarover hebben gehad of nog hebben, langzaam maar zeker wordt weggenomen.”

Bij de herdenking waren enkele duizenden mensen aanwezig. De Indische Klok werd geluid, er werd muziek gespeeld en er was een voordracht van acteur Eric Schneider, die werd geboren in Nederlands-Indië, en zijn zoon Beau Schneider. Koning Willem-Alexander legde als eerste een krans bij het monument.


‘Na oorlog volgde chaotische, gewelddadige periode’

Het is vandaag precies zeventig jaar geleden dat Japan capituleerde en de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië daarmee officieel ten einde kwam. Maar van an een bevrijding was bepaald geen sprake, aldus de stichting die de herdenking organiseert:

  “Op de oorlog volgde een chaotische en gewelddadige periode. Velen konden de kampen lange tijd niet verlaten. Vele anderen werden alsnog geïnterneerd.”

De Tweede Wereldoorlog kostte vele duizenden Europeanen in Nederlands-Indië het leven. In Japanse interneringskampen stierven naar schatting tussen de 13.000 en 17.000 burgers. Buiten de kampen kwamen nog eens 2000 mensen om, terwijl nog eens 2000 burgers omkwamen door het Indisch verzet.

De Japanse keizer Akihito sprak vanochtend in een toespraak de hoop uit dat de gruwelen van de oorlog nooit herhaald zullen worden. De vorst zei verder te bidden voor wereldvrede en de verdere ontwikkeling van Japan. Akihito kwam met een “oprecht eerbetoon aan iedereen die zijn leven heeft verloren tijdens de oorlog. Zowel op het slagveld als op andere plaatsen.”


‘Geweld in Nederlands-Indië was structureel’

Ook in de jaren na de oorlog bleven delen van Azië te maken houden met geweld. Nederlandse militairen gebruikten in de periode 1945-’50, na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid, structureel en op grote schaal extreem geweld tegen Indonesiërs, concludeert de Zwitsers-Nederlandse historicus Remy Limpach na een omvangrijk onderzoek van overheidsarchieven en persoonlijke getuigenissen, zoals dagboeken en soldatenbrieven. NRC publiceerde gisteren over zijn bevindingen. De soldaten gingen daarna meestal vrijuit omdat autoriteiten de misstanden systematisch in de doofpot stopten.

Het is voor het eerst dat een historicus het geweld “structureel” noemt. Limpach, die volgende maand aan de universiteit van Bern hoopt te promoveren en nu werkzaam is bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH), ondergraaft in zijn promotie-onderzoek het officiële overheidsstandpunt dat buitensporig geweld in de jaren 1945-’50 bij wijze van uitzondering, als ‘exces’ voorkwam.

NRC

17 aug 2015, 20:10
Door Gerard van den IJssel


Toespraak  Rutte tijdens Indië-herdenking afgelopen zaterdag betekenisloos verhaal

De toespraak van premier Mark Rutte tijdens Indië-herdenking afgelopen zaterdag was een “betekenisloos verhaal”. Dat zegt Silfraire Delhaye, de voorzitter van het Indisch Platform.

Het was mager en niet erg overtuigend. De toespraak was niet duidelijk voor de Indische Gemeenschap”, zegt Delhaye. “De speech bevatte onjuistheden en doet geen recht aan de gevraagde erkenning en excuses.” Koning Willem-Alexander en premier Mark Rutte waren zaterdag beiden aanwezig bij de herdenking. Rutte zei te betreuren dat Indische Nederlanders zich na de Tweede Wereldoorlog niet erkend hebben gevoeld door de Nederlandse regering. Veel nabestaanden hoopten op excuses daarvoor, maar dat zat er niet in.

“Na de oorlog kwam burger- en militair personeel terug naar Nederland. Getraumatiseerde, deels door de Japanners uitgemoorde families, beroofd van al hun geld en bezittingen, in een vaderland dat ze nog nooit hadden gezien”, vertelt Delhaye. Het Indisch Platform wil dat de regering alsnog overgaat tot betaling van achterstallige salarissen en geleden oorlogsschade. “Uit de toespraak blijkt dat Rutte nog steeds niet begrijpt waar het omgaat. Triest, triest en moeilijk aanvaardbaar.”

Den Haag FM

Rutte zou elke 15 augustus acte de présence moeten geven

door Philip van Tijn 18 aug 2015

Op 15 augustus worden 24.000 Nederlandse doden herdacht én het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog gevierd. Het zou premier Mark Rutte (VVD) sieren als hij ieder jaar bij Nederlands-Indië-herdenking zou zijn.

Het was een lustrum en dus was de jaarlijkse indrukwekkende herdenking van de oorlogsslachtoffers in Nederlands-Indië bij het Indië-monument in Den Haag weer eens in aanwezigheid van het staatshoofd en de minister-president.

Excuses?

De premier voerde het woord en daar was met verwachtingsvolle spanning naar uitgezien. Zou eindelijk een Nederlandse regering zijn excuses aanbieden voor de wijze waarop met de slachtoffers van de Jappenkampen en dwangarbeid, de terugkerende land-genoten uit Nederlands-Indië en Indonesië jarenlang was gesold?

Jarenlang tekort gedaan, materieel en immaterieel. Of zou hij zelfs een financieel gebaar maken jegens de nog levende slachtoffers -- wier gelederen inmiddels zodanig zijn uitgedund dat de schatkist nauwelijks pijn zou lijden?

Al was het maar de uitbetaling van de achterstallige salarissen uit '42-'45 die nooit geheel zijn betaald, net als schadevergoedingen. Een sigaar uit eigen doos dus, maar de Indische gemeenschap is tolerant en bescheiden; een indsche hand is gauw gevuld.

Miskenning

Dit is wat Rutte zei. Het was 'een moeilijk en pijnlijk verhaal' met veel 'oude wonden'. Nederland had voor deze mensen alles prachtig geregeld, zo begrepen we, maar een beetje traag en een beetje onhandig gepresenteerd.

'Zo verdwenen de goede bedoelingen van de regelingen naar de achtergrond. Daarmee is bij de indische gemeenschap een gevoel van miskenning blijven bestaan over gebrek aan begrip bij anderen voor de ondergane oorlogsverschrikkingen. En dat betreur ik.'

Dus de premier betreurt níet dat er alle aanleiding is voor 'een gevoel van miskenning' maar slechts dat dit gevoel is blijven bestaan. Alsof die mensen uit Indië niet hebben opgelet en niet gezien hoe men zich voor hun heeft uitgesloofd. Zijn jezuïtische voorganger Van Agt zou zich er zijn vingers bij aflikken!


Familiegeschiedenis

Rutte zei nog iets opvallends. Nadat hij de betekenis van de Japanse bezetting voor 'de familie-geschiedenis van een grote groep Nederlanders' had geschetst, zei hij. 'Daaronder ook mijn familiegeschiedenis. Ook daarom ben ik hier, net als u.'

Zonder nadere duiding weten we niet hoe nauw zijn familie bij Indië betrokken is en dus is het vooralsnog een loze zin.

Maar Rutte was zaterdag bij het Indisch monument niet vanwege zijn familiegeschiedenis, maar als minister-president en in die hoedanigheid voerde hij het woord.
Ieder jaar

Eigenlijk zou het terecht zijn wanneer de minister-president daar elk jaar aanwezig is, en ook het staatshoofd. Net als op 4 mei op de Dam en op 5 mei bij het Bevrijdingsconcert. Dan worden de doden herdacht en de bevrijding gevierd van de oorlog in Nederland.

15 Augustus is twee in één: de herdenking van naar schatting alleen al 24.000 Nederlandse doden en de bevrijding van meer dan 50 miljoen onderdanen van het Koninkrijk der Nederlanden, onder wie 100.000 gevangenen in burgerkampen en krijgsgevangenen.

Ook is 15 augustus de officiële dag waarop de Tweede Wereldoorlog eindigde, waarbij het Koninkrijk was betrokken in drie werelddelen. Alle reden dus voor onze minister-president (en ook ons staatshoofd) om elk jaar acte de présence te geven. Een gebaar dat geen cent kost.

Elsevier