Zo mooi was het niet in Indië

'Zo mooi was het niet in Indië'

Zijn wij in ons hart nog dezelfde mensen als de mannen die in witte pakken rondliepen over de plantages? Het is een vraag die knaagt aan cultural professor Thom Hoffman. Samen met Delftse studenten gaat hij de geschiedenis van Nederlands-Indië bestuderen aan de hand van de vroege fotografie.

Wuivende palmbomen, een kabbelend riviertje en bedienden die drankjes serveren aan blanke mannen in witte kostuums en vrouwen in prachtige jurken. Ergens op de foto, die Thom Hoffman uit een familiealbum tevoorschijn heeft gehaald, staan zijn opa en oma. We zien de upper class op de sociëteit in het Nederlands-Indië van de jaren twintig. "The Great Gatsby. Daar doet het aan denken", zegt Hoffman. "Maar daar moet je doorheen kijken. Zo mooi was het niet."

We hebben afgesproken in Hoffmans atelier, een etage aan een Amsterdamse gracht. Hier bereidt de acteur, fotograaf en documentairemaker zijn gasthoogleraarschap voor. In zeven bijeenkomsten wil hij met vijfentwintig studenten de geschiedenis van Nederlands-Indië onderzoeken aan de hand van de vroege fotografie. Het werk moet uitmonden in een nationaal historisch fotoarchief over Nederlands-Indië.

Midden in de kamer staat een grote houten kast – 'mijn schatkist' – met daarin een eerste druk van Max Havelaar. "Een van mijn dierbaarste bezittingen." En tal van historische boeken en fotoalbums van zijn familie en van koloniale ondernemingen. Hoffmans opa werkte in de kolonie als ingenieur voor een petroleumbedrijf. We zien rubberbomen keurig in het gelid, blanke mannen in witte kostuums die in rijtuigjes naar de sociëteit gaan, vrolijk spelende Hollandse kinderen, maar ook de verschrikkingen van de Atjeh-oorlog. Nederlands-Indië was een wereld vol tegenstellingen, een wereld die Hoffman fascineert.

Dat mooie beeld van de high society klopt volgens u niet. Hoezo?
"De hitte was verschrikkelijk. Er was malaria. Maar men wilde voor het vaderland een idyllisch beeld schetsen. Mensen stuurden albums naar Nederland waarin te zien is hoe papa naar de sociëteit ging, waarin je roomblanke kindjes vrolijk op klompen ziet spelen en gedrild personeel op prachtig onderhouden landerijen. Je mocht in de kolonie niet mislukken. Al die foto's zijn bewuste mededelingen aan het moederland. Maar het was natuurlijk helemaal geen puntgaaf gekostumeerd Engels BBC-drama. Mensen werkten keihard en werden vaak niet ouder dan veertig. De Indische samenleving was bovendien zeer scherp raciaal verdeeld."

Lees verder bij TU Delft

Bekijkt ie het beeld van toen van vroeger met de ogen van het heden?
(In acht nemend het comfort e.d.)

Komt ie dan wel erg laat achter.

Wat hij nu bestudeert betreft slechts de z.g. "blanke" elite. Als hij vindt dat die elite een "vals" beeld gaf, dan moet ie maart eerst goed onderzoeken HOE MOEILIJK de desa/kampong bevolking het dan wel niet had.

Scherp raciaal verdeeld..... En wie had dat raciale ingevoerd?

Ancion-van Hoek. Grootouders van Thom Hoffman




Thom, begrijp je het wel goed ?
Jij noemt je oma Sophie van Hoek (1901-1970) een geaccepteerde inlander , officieus ‘gelijkgesteld’.
Met 2 ouders van Europese achternaam (Hoek-Pottkamp) was oma juridisch bij geboorte een Europeaan en en niet juridisch inlander. Ook de term gelijkgesteld is niet van toepassing .
Ik zie in de regeringsalmanak van 1902 haar geboorte genoteerd bij de Europeesche Burgerlijke Stand. Ze was een 20-eeuws Indisch meisje en doorgaans zagen die zichzelf ook zo. Niet als inlander.


Uiteraard was de gemiddelde sterfteleeftijd laag. Lager dan hier. En ook stierven de mensen die uit Europa kwamen eerder. Ze hadden het benodigde afweersysteem onvoldoende als kind ontwikkelt.
Maar als je het over 1850 hebt…. was die gemiddelde sterfteleeftijd wel 40 jaar ? Volgens mij toch wel hoger


Thom zit wat beklemd in sjabloondenken over de Nederlandse gemeenschap te Indië..
Hij zegt: “….Volgens mij kun je dat gerust stellen, het moest een blanke Nederlandse maatschappij blijven….. ”
Indië was een bruine samenleving en de Nederlandse gemeenschap werd steeds meer gemengd. Zodat in 1940 ca 70% een gemengde afkomst had. Met veel bruine tinten. Dat idee van ongemengd blijven in de familie was er wel, maar de praktijk was anders. (http://www.tinekebennema.nl/blog/binnenkort-in-de-boekenwinkel/)
Kinderen van Hollandse ouders, die het verindischen vreesden, gingen toch hun eigen gang en kregen relaties met Indische of Indonesische partners. Er werd dus ook veel gedacht: niks te persé blank blijven
Thom zegt:”… De Indische samenleving was bovendien zeer scherp raciaal verdeeld…..”
Je kunt scherpe raciale scheidingslijnen aanwijzen, maar dan ook weer niet . De Nederlandse gemeenschap was voor 70% raciaal gemengd ( wat weduwe Rost van Tonningen vreselijk vond)
Het lukte Nederland wel om politiek en economisch de macht te behouden met blanke Nederlanders.

Foto-albums zijn vaak momentopnames in de familie- en kennissenfeer. Mensen doen echt niet hun best een tijdsbeeld te maken van hoe de Indonesiërs leven. Ook niet hoe de Nederlandse gemeenschap leeft.

Thom zegt: “Ik wil het beeld completeren. Dat beeld begint steeds meer de romantische geparfumeerde kant op te gaan: het was daar gezellig en mooi, we reden rond in rijtuigjes en we hadden een goede band met iedereen in de maatschappij.”
“op te gaan” ? Die foto’s gaan nergens heen. Ze zijn 70 jaar of ouder. Het zal inderdaad wel dat mensen leuke en mooie foto’s maken om naar huis te sturen. Dat doen migranten nog steeds overal ter wereld. Het idee was ook niet om thuis te vertellen dat we een goede band hadden met iedereen in de maatschappij.
Dat is een hineininterpretatie….. het koloniaal gedrag met een sjabloon omschrijven.

Er valt wel een foto-album te maken over hoe Indonesiërs leefden met de foto’s die te vinden zijn op het internet en archieven. En je kunt een contrast laten zien hoe blanke rijke mensen leefden. Zo kun je een fotoalbum maken hoe tegenwoordig Indonesiërs leven en dit in contrast met de rijke Indonesiërs . Het is het maken van een tijdsbeeld vanuit een zekere visie. Niks verkeerds aan…. maar het is niet neutraal

1.Er valt wel een foto-album te maken over hoe Indonesiërs leefden met de foto’s die te vinden zijn op het internet en archieven.

2.En je kunt een contrast laten zien hoe blanke rijke mensen leefden.

3.Zo kun je een fotoalbum maken hoe tegenwoordig Indonesiërs leven en dit in contrast met de rijke Indonesiërs . Het is het maken van een tijdsbeeld vanuit een zekere visie.

4.T Hoffman zegt:
We zien de upper class op de sociëteit in het Nederlands-Indië van de jaren twintig. "The Great Gatsby. Daar doet het aan denken", zegt Hoffman. "Maar daar moet je doorheen kijken. Zo mooi was het niet."
================================================================================
1.Ik denkt dat ik mss oude potretten van onze "clan" en of vrienden bij elkaar zoek.
Binnenkort begin 2016  hebben we Reuni-EMAS van onze Middelbare School van Jakarta (ex CAS HBS) van de zgn Angkatan 66.
Wat ik weet is , soms verdwijnen Indonesische fotoalbums tijdens een verhuizing of per ongeluk in de krandjang sampah ( wat een stelletje barbaren seh ).
Mijn broer kreeg per ongeluk een oude familiealbum toegeschoven.
Met foto's van begin 1910 .
Ik zoek nog naar oude foto van mijn moeder (geb. 1915)  toen ze aan het fietsen was, een "kafir"gebeuren.
In rok en dan fietsen. Ken toh niet ?

2. Kijk bij de 3 boeken met veel foto van Rob Nieuwenhuis , een boekje van Toekang Potret .
Wat mij opgevallen is  dat er weinig foto's zijn van de arme totoks .

3. Je kan gewoon kijken in diverse docu of sinetron film .
Je lah je kripoet van de soms ten toon gestelde rijkdom , smakeloos samen gesteld / geld speel geen rol.

4. Nee ?
Ik vind wel mooi .
Adoeh, hij weet niet wat hij zegt .
Je gaat op bepaalde tijden naar de Soos , met je gelijken, lekker rijsttafelen, daarna biertje of iets sterker, lekker pijpje of een grote lisong( sigaar met de dure blad van Deli tabak)roken , wil je extra bier, jenever hebben ?
Ga je met je vingers knippen.
Je werd bediend door de batterij djongos , wat wil je nog meer wensen?
Societeit Harmonie, Hotel des Indes  ,Societeit Concordia voor de  KNIL officieren, en voor de gewone thee of koffie planters in de week-enden lekker naar Grand Hotel Savoy Homann .

Leuk: Soos en samenleving in Tempo Doeloe.
Hein Buitenweg.
Het is toch lekker ????