Grootschalige projecten ten spijt: Jakarta is aan het zinken

Grootschalige projecten ten spijt: Jakarta is aan het zinken
door Wilma van der Maten 10 sep 2015

Het stadsbestuur geeft miljoenen uit aan een prestigieus waterbeleid, maar dat voorkomt niet dat Jakarta langzaam wegzakt.

Uit de stinkende Ciliwung­rivier halen de grijparmen van bulldozers tonnen aan huisafval. Plastic zakken, lege blikjes en rottend fruit verdwijnen in containerwagens langs de kade, die de troep samen met het puin van afgebroken huizen afvoeren. Tot voor kort woonden hier, in de oostelijke sloppenwijken van Jakarta, ruim 34.000 mensen. De politie verjoeg de illegale bewoners met traangas.

De nieuwe gouverneur Basuki Tjahaja Purnama – Ahok, zoals de opvolger van Joko Widodo, nu president, in de volksmond wordt genoemd – eist dat alle 3,4 miljoen krotbewoners die hun optrekjes langs de lokale water­wegen bouwden, binnen vier jaar zijn vertrokken. Zij gebruiken de rivieren al jaren als goedkope afvalbakken.

Dat huisvuil – goed om minstens twaalf olympische zwembaden mee te vullen – veroorzaakt elk regenseizoen flinke overstromingen. Daardoor worden wegen onbegaanbaar en kantoren onbereikbaar. Vorig jaar stond zelfs voor het eerst in de geschiedenis het presidentiële paleis blank.


Opkrassen

In 2012 trok de Wereldbank omgerekend 135 miljoen euro uit, waarvan een groot deel Nederlands ontwikkelingsgeld, om de dertien rivieren in de hoofdstad uit te baggeren. Zonder resultaat: tijdens de laatste moesson liep Jakarta opnieuw onder water.

Gouverneur Ahok eist dat de sloppenbewoners 'zo snel mogelijk opkrassen'. De eerste christelijke bestuurder van Chinese afkomst staat bekend om zijn onomwonden taalgebruik en zijn doortastende aanpak.

De schoonmaak van de rivieren maakt deel uit van het nieuwe prestigieuze waterbeleid in Ja­karta. Voor de noordkust verschijnt een 32 kilometer lange muur die de stad voor overstromingen vanuit zee moet beschermen. Onder leiding van het Nederlandse ingenieursbureau Witteveen+Bos is een jaar geleden begonnen met het opspuiten van zeventien kunstmatige eilanden in zee, in de vorm van het mythische wezen Garuda.

De schone ­rivieren kunnen straks hun overtollige regenwater kwijt in het meer tussen deze eilanden, waarop appartementen en kantoorgebouwen zullen verrijzen.


Geweld

Milieuactivisten noemen het 35 miljard euro kostende Giant Sea Wall Project deels verspilling van geld. Zolang Ahok niet voor een beter waterleidingsysteem zorgt, waarop bovendien nog geen kwart van de stadsbewoners is aangesloten, blijft de rest van de inwoners grondwater oppompen.

Jakarta zakt daardoor jaarlijks met bijna 10 centimeter. Bijna de helft van de Jakartanen woont inmiddels onder de zeespiegel.
Schone rivieren of een stadswal voorkomen op den duur de overstromingen niet. Intussen overwegen de krotbewoners in de wijk Bukit Duri, de volgende sloppenwijk op de 'oprotlijst' van Ahok, zelf hun boeltje te pakken om geweld te voorkomen.

Elsevier nummer 38, 12 september 2015