Expositie ‘Soldatenkinderen. Pa van der Steur en zijn mini-kolonie in Indië’Tentoonstelling | Museum Bronbeek
Datum: 11 maart 2016 - 11 september 2016
Locatie: Museum Bronbeek, Velperweg 147 Arnhem
KNIL-veteraan adjudant-onderofficier b.d. Frits Drijsen en auteur dr. Vilan van de Loo openen 10 maart de tentoonstelling ‘Soldatenkinderen. Pa van der Steur en zijn mini-kolonie in Indië’. Centraal in de expositie staan het leven en werk van Johannes van der Steur. Hij ging de geschiedenis in als ‘Pa’ van circa 7.000 tehuiskinderen. Frits Drijsen was ooit zo‘n ‘Steurtje’. Vilan van de Loo schreef de biografie over Van der Steur.
Soldatenkinderen.Pa van der SteurIn 1893 opende Johannes van der Steur in Magelang (Java) het tehuis Oranje-Nassau. Zijn wens was opvang en gezelligheid bieden aan militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL).
Al binnen een jaar werd hij geconfronteerd met soldatenkinderen: de nakomelingen van KNIL-soldaten en inheemse vrouwen, doorgaans ‘buiten het huwelijk’ verwekt. Van der Steur beschouwde het als zijn morele plicht om deze kinderen een Europese opvoeding te geven als hun vader er niet (meer) was.
Het tehuis ontwikkelde zich tot een magneet voor soldatenkinderen. Wezen, half-wezen, betalende logés. Elk 'Steurtje', met ieder een eigen achtergrond, woonde er langere of kortere tijd. In de periode 1893-1945 bood Van der Steur circa 7.000 kinderen een thuis.
Van der Steur overleed in 1945, kort na zijn bevrijding uit een Japans interneringskamp. ‘Pa’ werd bekend als weldoener en voorbeeldig christen. Tegelijkertijd was hij een ‘hard core’ koloniaal, die oprecht geloofde in de superioriteit van de Nederlandse (Europese) beschaving.
Groepsfoto genomen na militaire acties van het Indisch leger te Idi-Atjeh rond 1900. De oorlog in Atjeh was een ongekende nieuwe fase van het Nederlandse kolonialisme. Voor Pa van der Steur betekende het veel werk voor zieke en gewonde militairen en nieuwe weeskinderen in Magelang (Collectie Museum Bronbeek).TentoonstellingDe tentoonstelling beschrijft de Indische wereld van Van der Steur. De expositie laat zien hoe hij voortdurend bezig was om fondsen te werven voor zijn steeds groter wordende tehuis. Daarbij hield hij zijn achterban een beeld voor van een ideale samenleving. In zijn tehuis zou hij de komende generatie van de stabiele kolonie opvoeden.
Foto’s tonen deze geregisseerde werkelijkheid (soldatenkinderen in huisuniform). ‘Kiekjes’ van het informele tehuisleven, zoals de slaapzaal en het eetlokaal, nemen de museumbezoeker ook mee áchter de schermen.
‘Soldatenkinderen’ roept ook vragen op. Want waar is moeder in dit verhaal? Stemde zij wel toe dat haar kinderen door ‘Pa’ uit de kampong werden gehaald? En hoewel ‘Pa’ in vele Indische families met grote eer wordt herdacht, schreven Indische kranten ook over kinderen die rebelleerden en wegliepen.
In 2015 was een tentoonstelling over het leven en werk van Johannes van de Steur te zien in het Cultuurpaviljoen van de Tong Tong Fair, een productie van Stichting Tong Tong, de oudste Indische culturele organisatie van Nederland. Speciaal voor Museum Bronbeek is de expositie Soldatenkinderen uitgebreid, waarbij mede gebruik is gemaakt van de museale collectie van het museum.
Vilan van de Loo en Frits DrijsenDe expositie is gebaseerd op de biografie van dr. Vilan van de Loo: Johannes ‘Pa’ van der Steur (1865-1945): zijn leven, zijn werk en zijn Steurtjes’. Zij publiceert over Indische geschiedenis en letteren en werkt momenteel aan een biografie van Gouverneur-Generaal J.B. van Heutsz (1851–1924).
Frits Drijsen (1923, Tjilatjap, Java) woonde van 1939 tot eind 1941 in de mini-kolonie van Pa van der Steur in Magelang. Hij werd in december 1941 onder de wapenen geroepen en was na de capitulatie 3,5 aar krijgsgevangene van het Japanse leger. In de dekolonisatieoorlog diende hij in het KNIL als beroepsmilitair. Na de opheffing van het KNIL kwam hij naar Nederland en diende bij diverse eenheden van de Koninklijke Landmacht, waaronder het Regiment van Heutsz. Hij ging in 1980 met pensioen en nam in 2012 zijn intrek in militair tehuis Bronbeek.
Defensie.nl
di 1 maa 2016 - 13:50