De Koloniale Reserve en de Nijmeegse Vierdaagse

De Koloniale Reserve en de Nijmeegse Vierdaagse
DoorYuri Visser - 19 juli 2016, 12:05
De marcherende militair als propagandamiddel

In 1909 ging de eerste editie van de Nijmeegse Vierdaagse, officieel de Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen, van start. Aanvankelijk was het vooral een evenement voor militairen.


Leden van de Koloniale Reserve in marstenue


Sinds 1890 was het Korps Koloniale Reserve in Nijmegen gevestigd. Dit korps was een belangrijk werfdepot voor het Oost-Indisch Leger, later het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Voor het korps waren afstandsmarsen van groot belang. Bij de werving konden ze bijvoorbeeld ingezet worden als propaganda-instrument.
De korpsleden liepen namelijk in opvallende exotische tenues en toonden zich zo op verschillende plekken aan de bevolking. Aan de andere kant konden de marsen ook gebruikt worden bij de opleiding van militairen zodat die goed voorbereid zouden zijn op de lange patrouilles in Indië.

De Koloniale Reserve stond aan de basis van de Nijmeegse Vierdaagse. De eerste editie, die in 1909 door de Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (NBvLO) werd georganiseerd, had nog een andere opzet dan tegenwoordig. Tijdens die editie was Nijmegen namelijk alleen het eindpunt van een van de routes. Drie jaar later vertrok de Vierdaagse vanuit Utrecht. Op de derde dag liepen de deelnemers toen vanuit Ede via de Betuwe naar Nijmegen om daar vervolgens in de Prins Hendrikkazerne, thuisbasis van de Koloniale Reserve, te overnachten. Op de laatste dag werd er gewandeld door de omgeving van Nijmegen en was de kazerne opnieuw het eindpunt.


Begin van de Nijmeegse Vierdaagse

Volgens Clemens Verhoeven, auteur van het in 2012 verschenen boek Het vergeten korps – De geschiedenis van de Koloniale Reserve was deze vierde editie het echte begin van de Nijmeegse Vierdaagse. Toen het boek verscheen was het precies honderd jaar geleden dat die eerste echt Nijmeegse Vierdaagse van start ging.


Enkele van de 41 deelnemers van de Vierdaagse van 1910 - cc / Regionaal Archief Nijmegen


Muziek

In 1920 was de hele route van de Vierdaagse al rond Nijmegen uitgezet. De deelnemers kregen toen onderdak in verschillende kazernes in de Waalstad. Op de vierde dag werden de wandelaars bij de rivier Waal opgewacht door het muziekkorps van het Korps Koloniale Reserve. Clemens Verhoeven:

“De muzikanten stelden zich voor de wandelaars op en in een feestelijke colonne, onder grote belangstelling van de Nijmeegse burgers, liepen de deelnemers hun laatste kilometers naar de kazernes op het Molenveld. De eerste triomfantelijke intocht was een feit en zou voortaan een vast element zijn in de Vierdaagse.”


De Vierdaagse werd in de jaren hierna steeds populairder en dat was van groot belang voor de Koloniale Reserve. Het korps was altijd op zoek naar nieuwe vrijwilligers die wilden dienen in Indië. Tijdens het wandelevenement kon men zich op een positieve manier aan het publiek laten zien.

Het idee van de marcherende militair als propagandamiddel was niet door de Nederlanders uitgevonden. Volgens Verhoeven was dit grotendeels een Pruisische uitvinding:

“Koning Frederik Willem I was dol op zijn showregiment (de Lange Kerls), een eenheid die nooit weerd ingezet bij oorlogshandelingen.”

De militaire afstandsmarsen werden eind negentiende eeuw echter vooral ingevoerd om de conditie van rekruten te verbeteren, schrijft Verhoeven in zijn boek. In deze periode voerden veel Europese landen namelijk de algemene dienstplicht in en toen werd duidelijk dat het niet al te best gesteld was met de conditite en gezondheid van veel rekruten. De marstochten moesten daar verandering in brengen.

Vlaggenparade

In 1928 werd er voor het eerst een Vlaggenparade gehouden als officiële opening van de Vierdaagse. Ook deze traditie werd ingevoerd door de Koloniale Reserve. De parade werd gehouden op het binnenterrein van de Prins Hendrikkazerne en later naar het exercitieterrein. Vanwege de grote belangstelling verhuisde de openingsceremonie hierna naar de Wedren in het centrum van Nijmegen en weer later (1951) naar het Nijmeegse stadion De Goffert.

Aan deze traditie kwam vier jaar geleden echter een eind. De jaren daarvoor was er niet meer zoveel interesse voor de Vlaggenparade en daarom besloot het bestuur van het wandelevenement er mee te stoppen.

Historiek.net