De 'Indo- dichter' van Breda (1954 - 2017)

De 'Indo- dichter' van Breda

Meindert van der Kaaij– 19:55, 10 juli 2017


Ad van der Veeke. © rv


NASCHRIFTHoe de laatste uren van Ad van der Veeke (1954 - 2017) eruit hebben gezien, zal altijd een mysterie blijven. In de ochtend van 19 mei werd in het riviertje de Mark in Breda een levenloos lichaam ontdekt dat door de brandweer werd geborgen. De politie meldde dat het om een 62-jarige Bredanaar ging en dat hij niet door een misdrijf om het leven was gekomen.
Het moet een eenzame dood zijn geweest van een man die vanaf zijn adolescentie worstelde met een drankprobleem en een groot deel van zijn leven op straat heeft doorbracht. Van der Veeke was in Breda een bekende verschijning. Hij droeg op straat zijn gedichten voor, maar kon ook luidruchtig aanwezig zijn wanneer hij echt te veel gedronken had.

Van der Veeke groeide op in Lage Zwaluwe, het dorp aan de Amer, schuin tegenover de Biesbosch. Zijn vader Bram had zijn moeder Rotindah leren kennen in Indonesië waar hij als vrijwilliger meevocht in de dekolonisatieoorlog (1945-1949). Toen de oorlog was afgelopen was zij nog te jong voor een huwelijk. Terug in Nederland werd Bram beroepsmilitair en zodra Rotindah achttien was, keerde hij terug naar Indonesië. Zij trouwden in Bandung en samen kwamen zij met de boot naar Nederland.

Karakterzwakte
Ad was het derde kind uit een gezin dat uit drie jongens en een zus zou gaan bestaan. Hij bleek op school een slimme leerling en mocht naar het gymnasium in Dordrecht. Op die school kwam een karakterzwakte van Ad aan het licht: hij kon slecht tegen kritiek, vooral als die in het openbaar werd geuit. "Ad was een gevoelige jongen, zeker in dat opzicht. Dan kroop hij in zijn schulp", zegt zijn zus Jetty van der Ham-Van der Veeke.

Als een docent in de klas een opmerking over hem maakte, voelde hij zich te kijk gezet. Dan bleef hij een paar dagen weg en raakte hij in problemen. Niettemin maakte hij het gymnasium af en pakte hij de studie psychologie op in Tilburg. Na een paar jaar stapte over naar de studie geschiedenis, die hij bijna afrondde. De doctoraalscriptie was af, maar over de inhoud kreeg hij ruzie met zijn begeleider en die zou hij daarom nooit inleveren.

Tijdens zijn studie was hij verliefd geworden op Annet - zijn 'droomvrouw', zoals hij later vaak zei - met wie hij ging samenwonen. Uit die verhouding kwamen twee kinderen voort, een zoon en een dochter waar Ad in die periode voor ging zorgen. Echt werk heeft hij na zijn studie nooit gehad. Hij verrichtte veel vrijwilligerswerk in het buurthuis en partner Annet verdiende de kost.

Leven op straat
Op dat moment had zich bij Ad inmiddels een andere zwakte geopenbaard. Hij kon moeilijk van alcohol afblijven. Uiteindelijk werd dit dermate problematisch dat hij het huis verliet en op straat ging leven. Hij bracht nachten door in de opvang als het buiten vroor en sliep op banken in parken. Jaren lang leefde hij in een tentje in het Mastbos in Breda.

Contact met familie vermeed hij zoveel mogelijk. "Hij leefde zijn eigen leven", vertelt zus Jetty. "Hij schaamde zich voor zijn situatie en wilde op geen enkele manier afhankelijk zijn van anderen. Hij wilde weten hoe het met ons ging en dat was het dan."

In het diaconaal centrum Annahuis in Breda behoorde Ad tot een van de eerste bezoekers van de inloophuiskamer. Bijna elke ochtend kwam hij om half tien binnenwandelen en dronk een kop koffie. Daar ontdekten zij al snel dat alcohol bepaalde welke Ad zij die dag voor zich hadden. Ad met een beetje alcohol was eigenlijk de beste. Hij was dan spontaan, vriendelijk en beleefd: een sympathiek figuur. In die staat maakte hij met iedereen een praatje, ook met volstrekt onbekenden op straat.

Straattour
Hij was creatief met taal en schreef dan het ene na het andere gedicht. In parken in de stad, maar ook in de tuin van het Annahuis, had hij zijn privétuintje waar hij zijn bloemen en planten verzorgde. Ad kon attent zijn en mensen op hun verjaardag een bloem geven. Dan hield hij op zijn verlegen manier een toespraakje. Hij was gids bij de Straattours in Breda waarbij hij groepen kennis liet maken met de stad die hij als zijn broekzak kende. Ad kon de perfecte gastheer zijn.

Bij tijd en wijle was hij stronteigenwijs en stelde het geduld van anderen flink op de proef. Hij kon zich over kwesties in de binnenstad opwinden en bezocht politieke bijeenkomsten, die hij teleurgesteld verliet als er niet gebeurde wat hij wilde. Hij kwam op voor de belangen van daklozen, want die werden in zijn ogen 'opgejaagd als vuil'. Hij hield van zijn vrijheid en daar hoorden geen regeltjes bij.

Een Ad met te veel alcohol was bepaald geen pretje. Hij gedroeg zich irritant en zocht de grenzen op van wat en wel en niet kon. Ad hield zich in die toestand niet aan afspraken. Dan kwam hij de inloophuiskamer binnen met drank in zijn binnenzak of verscheen hij dronken bij een Straattour. "Dat kon natuurlijk niet", zegt Dorothé IJsseldijk, van het Annahuis. "Daar zijn ook kinderen bij. Het was altijd afwachten welke Ad kwam opdagen."

Afgekickt
De laatste maanden van zijn leven was Ad schichtig en teruggetrokken, de Ad zonder alcohol. Straatwerker Hans Diks die hem al vijftien jaar kende, zag hem eens in de bibliotheek in de binnenstad zitten, weggedoken in een boek, zich niet bewust van zijn omgeving. De dood van zijn ouders, vlak na elkaar in 2016, had hem behoorlijk aangegrepen. Vooral het verlies van zijn moeder hakte er bij hem in.

Het was een van de redenen waarom hij besloot van de drank af te blijven. De andere was zijn kleinzoon Alexander, die hij graag vaker wilde zien, maar dan wel in nuchtere toestand. Dat afkicken deed hij op eigen houtje, zonder begeleiding. Sinds een paar jaar had hij een appartementje bij het project Housing First, maar de afgelopen maanden deed hij maar zelden open.

Een paar dagen voor zijn dood is Ad door verschillende mensen gezien en hebben zij met hem gesproken. Was dat een manier om afscheid te nemen? Zijn vrienden en kennissen namen een paar dagen na zijn dood wel afscheid van de 'Indo straatdichter'. In het Chassépark richtten zij een tuin voor hem in. In het stadspark Valkenberg hielden zij een openluchtdienst. Op een tafel stond zijn portret, wierrookbrander, waxinelichtjes en wat symbolische lege bierblikjes.

Na enkele toespraken hief een vriend het lied 'Laat me' van Ramses Shaffy aan, dat op het lijf van Ad geschreven was. "Laat me, laat me mijn eigen gang maar gaan. Laat me, laat me, ik heb het altijd zo gedaan." Weinigen hielden het droog.

Adriaan Abraham van der Veeke werd op 20 september 1954 geboren in Lage Zwaluwe. Hij overleed op 19 mei 2017 in Breda.

De slimme jongen die het gymnasium volgde, had twee zwaktes: hij kon niet tegen kritiek en hij kon niet van de alcohol afblijven. Hij stierf een eenzame dood.

Trouw