Islam-radicalen blijven zich roeren

Islam-radicalen blijven zich roeren
Indonesië

Het verbod op Hizbut Tahrir door president Joko Widodo is niet erg effectief. „Het illegale aspect kan juist mensen aantrekken.”

Annemarie Kas
2 januari 2018

Aan de gevel van het hoofdkantoor van Hizbut Tahrir Indonesië hangen grote zwarte doeken. Ze bedekken het bord waar de naam van HTI op staat, want de islamitische radicale organisatie is tegenwoordig verboden in Indonesië.

Toch zijn er binnen mensen aan het werk. De belangrijkste woordvoerder van Hizbut Tahrir in Indonesië is Ismail Yusanto. In zijn werkkamer vertelt hij dat het hun plicht is aan dakwah, missiewerk, te doen. Hij laat de tijdschriften en krantjes zien die ze nog steeds laten drukken. „Niets kan ons ontslaan van die opdracht.”

Het verbieden van HTI is een van de opvallendste besluiten die de regering van president Joko Widodo vorig jaar heeft genomen. Hizbut Tahrir komt er al decennia openlijk voor uit dat ze van Indonesië een kalifaat wil maken, waar het islamitisch recht zou moeten gelden, de sharia. Maar ineens vond de regering dat in strijd met de grondbeginselen van de Indonesische staat en een „bedreiging voor de veiligheid”. Dus ze vaardigde een decreet uit dat het makkelijk maakt om massa-organisaties te verbieden. HTI was als eerste aan de beurt.

Beoogde effect niet bereikt
Nu, een half jaar later, zijn de gevolgen van die ban in de praktijk amper merkbaar. Er zijn geen gevallen bekendgemaakt van ontslagen of arrestaties om HTI-lidmaatschap, een heksenjacht bleef uit, ondanks de dreigementen. Universitaire docenten die HTI-lid zijn zouden bijvoorbeeld worden opgespoord en ontslagen.

„De regering heeft het beoogde effect, de islamitische groep klem zetten, niet bereikt”, zegt Alexander Arifianto. Hij bestudeert de invloed van islamitische groeperingen in Indonesië en spreekt ook vaak met HTI’ers. Die vertelden hem dat ze gewoon doorgaan met het organiseren van bijeenkomsten, met hulp van e-mail en WhatsApp. „Ze doen het onder een andere naam, dan verzinnen ze iets als ‘dialoog met de islamitische gemeenschap’. Hun boodschap is hetzelfde.”

Veel analisten vonden het een nogal makkelijk besluit HTI te verbieden. Waarom koos de regering er niet voor om het Front Pembela Islam aan te pakken, het Front voor Verdediging van de Islam? De fundamentalistische FPI is luidruchtig en kan vooral flink gewelddadig zijn, terwijl Hizbut Tahrir Indonesië erom bekendstaat dat ze het bij woorden houdt.

Widodo wilde vooral eens flinke daadkracht tonen tegen de extremistische clubs. En Hizbut Tahrir was „het makkelijkste doelwit”, zegt Vedi Hadiz, hoogleraar Aziatische studies in Melbourne en geboren in Indonesië. „Het FPI heeft van oudsher steun in het leger en in de elitaire top van het land. Zij zouden dus een veel moeilijker mikpunt zijn.” Hizbut Tahrir is minder geworteld in hoge kringen en is vooral goed vertegenwoordigd op campussen van universiteiten.

‘Ze willen onze macht vernietigen’
Hoewel de meeste mensenrechtenorganisaties het invoeren van de sharia een slecht idee vinden, waren ze gezamenlijk zeer kritisch over het verbieden van HTI. Zo’n ban vinden ze een te grote inbreuk op de vrijheid van meningsuiting. Ander probleem is dat de overheid met het nieuwe decreet elke organisatie die volgens haar in strijd is met de staatsfilosofie nu eenvoudig kan verbieden, zonder daar eerst voor naar de rechter te hoeven.

Gematigde Indonesische moslimorganisaties steunden het verbod wél. Zij zagen afgelopen jaren leden overlopen naar de radicale groeperingen. Bij die tienduizenden moslims die HTI en FPI samen vaak op de been weten te brengen om tegen het één of ander te demonstreren in Jakarta, zitten óók gematigder moslims. „Ze willen onze macht vernietigen”, zegt HTI-woordvoerder Ismail Yusanto, „zeker met de verkiezingen in 2018 en 2019 in het vooruitzicht”.

Het verbod op één van de drijvende krachten achter de demonstraties lijkt veel Indonesische moslims weinig uit te maken. Ze laten zich nog steeds makkelijk mobiliseren.

Vorige week stonden zeker 80.000 demonstranten met Palestijnse vlaggen te zwaaien voor de Amerikaanse ambassade, tegen het besluit van president Trump om de Amerikaanse ambassade in Israël naar Jeruzalem te verhuizen. Dat de HTI-vlaggen tegenwoordig ontbreken zegt weinig, vindt onderzoeker Alexander Afirianto. „Het illegale aspect van HTI kan juist mensen aantrekken. En het versterkt in elk geval de solidariteit tussen de radicale groepen.”

HIZBUT TAHRIR IN ZEKER 14 LANDEN OOK VERBODEN
Hizbut Tahrir, de ‘partij van de bevrijding’, is in 1953 opgericht door een Palestijn. De beweging is in 40 landen actief en streeft één wereldwijd islamitisch kalifaat na, maar wil dat op vreedzame wijze bereiken. Toch blijken plegers van aanslagen geregeld banden met Hizbut Tahrir te hebben. In zeker veertien landen is ze verboden, ook in moslimlanden zoals Egypte, Saoedi-Arabië en Turkije. In Indonesië lopen rechtelijke procedures tegen het verbod.

NRC