Je hebt het wel eens, zo’n moment waar je in gedachten ergens rondloopt en dan weer wat jeugd herinneringen naar boven komen.
Ik heb dat heel veel en mijn brein lijkt wel een PC die opgeslagen beelden uit het leven vers naar boven kan brengen, een back up zo gezegd.
Een van die beelden komt zo nu en dan weer naar boven en dat was op een dag in de dessa net buiten Jakarta en net voor Bogor in de bergen, waar het leven van alledag zo eenvoudig en pretentieloos is.
Het is het beeld van een begrafenis van een man die na zijn ziekte overleden is en waar ik getuige van mocht zijn van de ter aarde bestelling.
De aanwezigen waren slechts een klein aantal personen die een lappendeken waarin de overleden is gewikkeld, naar een van te voren in de grond gegraven gat droegen.
Twee zoons, een dochter, enkele vrienden en de weduwe.
Stil liep de kleine stoet langs mij heen, de weduwe en dochter in tranen stil snikkend achter de lappendeken die door de zoons werd gedragen. Stil en eerbiedig maar wel gelaten.
Men liep langs mij heen zonder naar mij te kijken, maar ik voelde het verdriet en de emotie alsof het mij fluisterend werd verteld.
Verderop tussen de bamboe bossen was een gat gegraven en na enkele kleine ceremoneriele handelingen werd het lijk begraven onder de hoop aarde die die dag vanuit het gat als een grote berg overeind lag.
Ik keek eerbiedig vanuit een afstand toe en zag hoe de kleine stoet na de begrafenis weer huiswaarts keerde, de zoons, de vrienden dochter en weduwe, stil voor zich uitstarend hun weg vervolgen naar de sawa, waar het werk wachtte.
Ik bleef nog een poosje in de buurt van het gegraven graf die zichtbaar is doordat verse aarde de plek markeerde.
De wind waaide door de bamboe bossen en het geritsel van de bladeren vermengde zich met het gezang van de piet van vliet, een soort merel waarvan men zegt dat die zijn zang alleen maar laat horen als er een dode is.
Dat moment zal ik daarom nooit meer uit mijn geheugen kunnen wissen, het klonk treurig en toch onheilspellend, pietvanvliet, pietvanvliet, enkele keren achter elkaar.
De vogel is zo genoemd omdat zijn zang lijkt op het schrille fluitende naamroepende geluid van pietvanvliet.
Ik heb de vogel wel eens horen zingen in de ramboetan boom bij ons thuis en dan zeggen de bedienden, er is weer iemand gestorven, waarna ik dacht, hoe kun je nou zoiets afleiden van het gezang van een vogeltje?
De discussie die dan volgde liet je weten dat men er heilig van overtuigd is.
Nu sta ik hier, op een 50 meter van een graf die een uur of wat gevuld was met een persoon die de aarde heeft verlaten. En daar was de piet van vliet, in vol ornaat met zijn treurig lied.
Zijn de goden dan toch barmhartig in deze arme en eenvoudige omgeving waar geen begrafenisstoet, volgauto’s, ja, zelfs geen steen of kruis bekostigd kon worden?
Het lijkt alsof de vogel de kerkklokken verving en de klaagzang van een priester bij ons, in onze levens, die de eenvoud van het leven in zijn naakte waarheid hebben verdoezeld met allerlei niet toe doende luxe. Zelf bij het heen gaan kunnen wij het niet laten en worden allerlei luxe artikelen, attributen etc. aangewend om ons ten Grave te dragen.
Rondom het graf vliegen en fluiten diverse vogeltjes rond, hier en daar zie je wat eekhoorns van boom tot boom springen en piepende geluiden maken.
De bamboe stengels buigen eerbiedig door de wind gestuurd als of zij de dode de laatste eer willen bewijzen en verderop wuift een kokospalm met zijn bladeren heen en weer, en het was vredig. Zo vredig dat je de stilte als muziek hoorde.
Als je bijgelovig zou zijn dan zou je zeggen dat de geest van de dode zijn rust deelt met de natuur om hem heen, en ik, ik was getuige ervan.
Ik bleef nog een paar uur rondhangen en het was alsof ik mij aangetrokken voelde tot de plek waar enkele uren van te voren een verdrietige kleine schare mensen hun dierbare in de grond legden.
De sporen van voeten in het zand eromheen, waar mensen hebben gestaan zijn uitgewist door de wind en al ritselend zijn de bladeren van diverse bomen over het graf gewaaid. Alsof zij willen zeggen, het is goed zo, wij hebben hem opgenomen in ons midden.
De eenvoud, de gelatenheid, het afscheid en het weer oppakken van het dagelijkse leven heeft die dag op mij diepe indruk gemaakt.
Zo moet het leven ook zijn, zo zou het leven zijn charme echt pas kunnen hebben.
Geen poespas, geen overbodigheden, HET leven en alles wat er mee te maken heeft, de naakte nuchterheid en eenvoud.
Bij het weggaan keek ik nog even om.
Ik kon het niet laten om gedag te zeggen tegen de plek waarvan ik wist dat er iemand in ligt die hier heeft geleefd, zijn sporen heeft achtergelaten maar die nu in alle stilte is opgenomen door zijn eigen omgeving waar hij is geboren en uiteindelijk weer van is vertrokken.
Net voordat ik een bocht omging in het pad tussen de hoge bamboebossen en bomen, woei een sterke wind en terwijl ik voort schreed ritselden dorre bladeren door de wind gedreven voor mij uit en met mij mee, richting huis.
Het gesis en gefluister van de dorre bladeren die de bodem voor mij uit uitwaaierend bedekten hield op toen ik vanuit de bosrand de grote weg naar huis overstak.
Omkijkend sloot de groene massa van bomen, planten en bladeren zich weer aaneen als een groene muur, het laatste zuchtje wind die er doorheen woei wuifde mij gedag, alsof het mij nog toe riep deze dag nooit te willen vergeten.
Ik zal het ook nooit vergeten, het heeft mij wijs gemaakt, het heeft mij geleerd dat het echte leven dat is, waar de eenvoud heerst. De naakte werkelijkheid zoals ik als mens zou moeten zijn.
Ik zou wanneer mijn tijd gekomen is, gelukkig zijn als ik net als de persoon die dag, met mijn omgeving in alle eenvoud terug naar de oorsprong kan en mag gaan.
Als dorre bladeren en wind die dag mijn rustplaats bedekken en bezingen.
Albert van Prehn (ICM moderator) 11 januari 2010.
do 14 jan 2010 - 15:18