Moslimprotest bij Jakarta zet kerken aan de kant

Moslimprotest bij Jakarta zet kerken aan de kant.

Van onze correspondent Michel Maas op 20 april '10, 22:37, bijgewerkt 21 april '10, 07:40



JEJALEN JAYA/JAKARTA - In Indonesië heerst vrijheid van godsdienst. Maar waar in iedere buurt een moskee verrijst, is een kerk bouwen bijna onmogelijk.

Zelfs om negen uur ’s ochtends is de hitte in de Filadelfiakerk in Bekasi al bijna ondraaglijk. Dat komt doordat de kerk geen dak heeft, en de zon er vrij naar binnen kan schijnen. Muren zijn er ook niet. De Filadelfiakerk is niet meer dan een plastic zeil op de kale grond, in de berm van de weg, en naast dat zeil staan een tafeltje en drie plastic stoeltjes voor de dominee en zijn hulpjes. Genadeloos brandt de zon op de gelovigen neer. Een enkele voorbijrijdende bromfietser veroorzaakt een welkome korte bries. Verder is het windstil.


Paraplu's
Zo’n honderdvijftig kerkgangers beschermen zich tegen die zon met paraplu’s of van kranten gevouwen hoeden. Zij hebben hun schoenen uitgetrokken en zitten in hun zondagse kleren op het zeil. Het tafereel lijkt meer op een picknick dan op een kerkdienst. De gelovigen zitten naast een hoge muur. Daarachter ligt de eigenlijke Filadelfiakerk, of wat hem had moeten worden: een kerk in aanbouw, met een afdak van plastic. Sinds januari ligt de bouw stil, en mag zelfs het afdak niet worden gebruikt. Een bord op de muur zegt dat het gebouw op last van de autoriteiten is disegel, ‘verzegeld’. De poort is op slot.

Protesten van islamitische omwonenden hebben een einde gemaakt aan de bouw van de kerk. ‘Elke keer als wij een dienst hadden, kwamen zij om te protesteren’, vertelt dominee Palti Panjaitan.

Week in week uit kwamen tientallen moslims naar de afgelegen landweg en schreeuwden en joelden naar de kerkgangers. Tot in januari de bupati (regent) van Bekasi opdracht gaf de bouw stop te zetten. Toen werd het stil. ‘De demonstraties hielden op toen zij hun zin kregen. Toen de kerk was verzegeld kwamen zij niet meer.’

Grondwet
Vrijheid van godsdienst is vastgelegd in de Indonesische grondwet: iedereen heeft het recht zijn godsdienst te belijden. Maar in de praktijk valt dat niet altijd mee in dit land waar 80 procent van de 235 miljoen inwoners moslim is. Wordt in elk buurtje wel een moskee gebouwd, een kerk bouwen is bijna onmogelijk.

De leden van de Filadelfiakerk hielden hun gebedsdiensten in woonhuizen, in eethuizen of in kleine zaaltjes, tot zij twee jaar geleden genoeg geld bij elkaar hadden gelegd om een stuk grond aan een landweg in het gehucht Jejalen Jaya te kopen. Vervolgens gingen zij aan de slag om de bouwvergunning te krijgen. Een ministerieel besluit uit 2006 bepaalt dat je toestemming moet hebben van minstens 60 procent van de andersdenkende omwonenden. De meeste moslims in het dorp hadden geen bezwaar, de kerk verzamelde de benodigde handtekeningen en kreeg de zegen van de dorpsautoriteiten.

Maar de regent van Bekasi, Sa’duddin, weigert al twee jaar botweg zijn handtekening te zetten onder de vergunning. In plaats daarvan heeft hij op 12 januari het terrein verzegeld, op grond van de protesten en van de ‘sociale onrust’, die de bouw van de kerk volgens hem veroorzaakt.

Niet alleen de Filadelfiakerk is getroffen. ‘Alle negentien kerken in Bekasi’, zegt dominee Palti, ‘is de bouwvergunning geweigerd.’ En kerken van andere denominaties kampen met hetzelfde probleem. ‘Ze willen maar één geloof hier in Bekasi’, zegt Tigor Tamubolon, een van de kerkgangers. Bekasi, een satellietstad even buiten de hoofdstad Jakarta, is ook niet de enige stad waar de kerken het moeilijk hebben. Het is een algemeen probleem, vooral op Java. In Depok, eveneens aan de rand van Jakarta, heeft de burgemeester vorig jaar zelfs een al afgegeven bouwvergunning weer ingetrokken nadat moslims tegen de bouw begonnen te protesteren. In een interview in een lokale krant zei hij: ‘Zolang er ook maar één moslim protesteert, zal ik de bouw van een kerk verbieden’.

Pasen
Ook met Pasen worden de christenen niet met rust gelaten. In de stad Bogor moesten duizend kerkgangers van de katholieke Johannes de Doperkerk uitwijken naar een restaurant, nadat moslims hadden gedreigd hun paasmis te verstoren.

Dit zijn geen uitzonderingen. Het Indonesische Setara Instituut voor Democratie en Vrede heeft becijferd dat zich alleen al in 2009 meer dan tweehonderd gevallen van aanvallen op de godsdienstvrijheid hebben voorgedaan. In tweederde van die gevallen was de overheid actief betrokken. Volgens een onderzoek van een aantal instituten en mensenrechtenorganisaties zijn tussen 2004 en 2007 in Indonesië 110 kerken gesloten na protesten van radicale moslimgroepen.

Niet alleen christenen worden het slachtoffer. De moslimsekte Ahmadiyah, die in Indonesië een half miljoen aanhangers heeft, wordt al jaren vervolgd en aangevallen zonder dat iemand daar iets aan doet. Moskeeën van Ahmadiyah zijn verwoest en aanhangers van de sekte zijn uit hun huizen verdreven en bivakkeren al jaren in vluchtelingenkampen.

Voor de kerkgangers van de Filadelfiakerk lijkt er weinig hoop te zijn, maar dominee Palti zegt ‘alle juridische wegen’ te zullen bewandelen om zijn kerk gebouwd te krijgen. Hij kan niet anders, zegt hij: ‘Dit is Indonesië. Het is ook óns land. Dit is waar wij leven. Wij moeten het ermee doen, wat er ook gebeurt.’ En zolang ze hun gelijk niet krijgen, bidden ze in de berm.