Vanaf 7 april 2011: diverse tentoonsteliingen in Gorinchem

'Leer van donkere schaduw uit verleden'
maandag 14 maart 2011 13:02


Arida zet project over Nederlands-Indië op

GORINCHEM – Ze was vorig jaar medeorganisator van de grootse herdenking in Gorinchem van de bevrijding van Nederland, maar daar hield het voor Arida van Baardewijk niet op. Dit jaar organiseert ze een project om ook de mensen die vlak na de oorlog terugkeerden uit Nederlands-Indië aandacht te geven. ,,We vergeten het vaak, maar dat was óók Nederland. De repatrianten hebben altijd heel weinig aandacht gekregen; ze moesten hun verhalen maar voor zichzelf houden. Voordat ze er niet meer zijn, wil ik de verhalen van deze mensen horen om ze vast te leggen en ervan te leren.'

Door Ariënne Megchelsen

Alsof ze het zelf heeft meegemaakt, zo enthousiast klinkt Arida wanneer ze vertelt over haar nieuwe project. ,,Ik ben in contact gekomen met fotografe Annelies Damen. Haar tweede oma komt uit Indonesië en heeft aan Annelies veel mooie verhalen verteld. Zij is toen op reis gegaan naar Java en Bali om de plaatsen op te zoeken waar haar oma geleefd heeft. De prachtige foto's die ze gemaakt heeft, stelt ze binnenkort in het Gorcums Museum tentoon.'
'Indië was ons Paradijs' is het thema van de foto-expositie. Een aparte titel voor een tentoonstelling over een onderwerp waar zoveel donkere herinneringen aan kleven. ,,En toch willen wij met de schoonheid van Indonesië beginnen, zodat we het óók van de positieve kant kunnen bekijken. De mensen die daar leefden, hadden voor de oorlog vaak een hele mooie tijd. Zij denken aan Indië terug als een paradijs: de flora en fauna, de muziek. Door hiermee te beginnen, hopen we dat mensen open zullen staan om ook de donkere kanten met ons te delen.'
Want die waren er ook in Nederlands-Indië. Toen Japan in de Tweede Wereldoorlog het land bezette, verdwenen veel Nederlanders in de zogeheten 'Jappenkampen'. De omstandigheden in deze kampen waren verschrikkelijk. Na de bevrijding waren de Nederlanders echter ook niet meer welkom in Indonesië, het land waar ze jaren hadden geleefd. ,,Die mensen waren hun leven niet zeker als ze de kampen uit gingen. Indonesië stuurde hen en anderen allemaal terug naar Nederland. Met alleen een hutkoffer en een koffertje in hun hand kwamen ze aan; ze moesten hier helemaal opnieuw beginnen.' Makkelijk werd het hen door de Nederlanders niet gemaakt. Met de herinneringen aan de oorlog in eigen land nog vers in hun geheugen wilden de Nederlanders niets horen over de gebeurtenissen in Indië. ,,Wij hadden al genoeg meegemaakt. Wat er in Indonesië gebeurd was, kon nooit zo erg zijn. De repatrianten hebben daarom geleerd om hun mond te houden. Ze hebben hun verhaal nooit mogen vertellen. Ze lopen altijd rond met een zeer donkere schaduw bij zich die wij niet zien, maar die zij wel hebben.'
Met haar project brengt Arida deze donkere schaduw bewust aan het licht. ,,Het gaat erom dat wij begrijpen wat het met je doet als je met alleen een koffertje in een ander land gezet wordt. Hoe is het mogelijk geweest om met zo'n donkere schaduw toch een leven op te bouwen? Het is een gemiste kans als wij niets met de wijsheid van deze mensen zouden doen. Binnenkort komt er een asielzoekerscentrum in Gorinchem waar 700 vluchtelingen komen wonen. Ook zij komen allemaal met een koffertje en een eigen verhaal naar een vreemd land. Misschien kunnen we van de Indonesische Nederlanders leren hoe wij deze mensen goed op kunnen vangen.'
De fototentoonstelling in het Gorcums Museum wordt op 6 mei geopend. Arida hoopt dat de Indonesische ambassadeur en oud-minister Ben Bot daarbij aanwezig zullen zijn. ,,Ben Bot heeft veel gedaan om de betrekkingen met Indonesië te verbeteren, dus ik hoop dat hij erbij wil zijn.' 's Avonds is de Nieuwe Doelen het decor van een echte 'Kumpulan', een Indische feestavond. ,,Ik weet dat Indonesiërs van feest houden. Door de geuren van eten en het horen van muziek kom je weer terug in je eigen land. Ik dacht: als ik wil dat mensen dat gevoel terug krijgen, moet ik een feest houden.' Behalve in het museum is er ook in de bibliotheek een fototentoonstelling te bewonderen. Lagere scholen zijn uitgenodigd voor een bezoek waarbij gastdocenten die oorspronkelijk uit Indonesië komen de kinderen over de geschiedenis vertellen. Deze tentoonstelling loopt van 7 april tot 16 mei. In de loop van maand mei kunnen, in het Gorcums Museum, bovendien een aantal lezingen bijgewoond worden. Dominee Buitenhuis vertelt bijvoorbeeld over de zendingsbanden die er zijn met Indonesië. Ten slotte is er op 21 mei ook nog een excursie naar Bronbeek en het Openlucht Museum in Arnhem, waar veel voorwerpen uit Nederlands-Indië te bewonderen zijn.
,,En ik hoop nog één ding voor elkaar te krijgen: dat ik een tentoonstelling mee mag opzetten in het Regionaal Archief over de repatrianten uit Nederlands-Indië, de Nederlanders die in Indië werkten en de oorlogsveteranen. Maar om dat te kunnen doen, heb ik sponsors nodig. En die heb ik tot nu toe helaas nog niet gevonden.' Voor informatie kunt u Arida van Baardewijk bellen, telefoon 0183 624335.

De Stad Gorinchem

'Maar jullie hadden mooi weer'
maandag 11 april 2011 11:12



GORINCHEM - ,,De communicatie was vroeger niet goed. Toen de mensen uit Nederlands-Indië terugkwamen was er geen openheid. Erger nog, hen werd de mond gesnoerd als zij wilden vertellen over hun gruwelijke ervaringen in de Japanse bezettingstijd. 'Maar jullie hadden altijd mooi weer', was het antwoord. Nou, dan klap je dicht hè."
Arida van Baardewijk tilt bij de opening van de indrukwekkende tentoonstelling over Nederlands-Indië en Zuidoost Azië in de bibliotheek een tipje van de sluier op. Deze tentoonstelling is er niet één om even achteloos door te lopen. Op de fotopanelen zijn ook gruwelijke beelden te zien. Het materiaal is afkomstig van de EKNJ, Ex-krijgsgevangenen en Nabestaanden Japan. Deze organisatie bestaat niet meer, maar de expositie is overgenomen door Stichting Gastdocenten. De gastdocenten zijn overlevenden, die na een training hun verhalen vertellen op scholen aan groepen kinderen en studenten.
De 79-jarige gastdocent Connie Suverkropp uit Hilversum was nu gevraagd om samen met Arida van Baardewijk de tentoonstelling te openen. Op de fotopanelen staan teksten, die de geschiedenis vertellen. Maar het indrukwekkende beeldmateriaal spreekt eigenlijk voor zich; de opkomst van Japan, de bezetting van het huidige Indonesië, de Jappenkampen en de Birmaspoorlijn. In de Nederlandse geschiedenisboeken wordt er maar weinig over verteld, terwijl Nederland toch zo verbonden was met 'haar' Nederlands-Indië.
De groepen 7 en 8 van drie Gorcumse scholen gaan de tentoonstelling bezoeken, Mariëngaarde, Beatrix-De Burcht en de JP Waaleschool. Gastdocenten komen dan hun verhaal vertellen. ,,Wij hebben een training gehad, omdat het voor ons soms zo moeilijk is. Je moet soms durven zeggen 'daar praat ik liever niet over'. En kinderen zijn heel gevoelig voor niet uitgesproken taal. Daar moet je rekening mee houden," vertelt mevrouw Suverkropp.
Arida van Baardewijk is vanuit de historische vereniging Oud-Gorcum momenteel druk doende met een Nederlands-Indië-project. Ook daarbij wordt gebruik gemaakt van vertelde verhalen. ,,Het is ontroerend te zien dat deze mensen, die eenmaal in Nederlaand aangekomen niet goed behandeld zijn, nu de energie en de kracht opbrengen om er voor de Nederlandse jeugd te zijn. Het is heel bijzonder dat zij over hun zwaar beladen geschiedenis kunnen vertellen zonder de emoties. Dat kost heel veel kracht."
De bibliotheek Gorinchem is min of meer toevallig op deze tentoonstelling 'gestuit'. ,,We brengen media op alle dragers. De geschiedenis is in dit geval met foto's op panelen uitgebeeld en wordt vertelt door overlevenden. We gaan daarmee terug naar de oorsprong van het verhaal; het wordt verteld door iemand die het heeft meegemaakt," legt vestigingsmanager Angelique Stravers uit. De bibliotheek zal aan de hand van dit thema boeken over Nederlands-Indië op een tafel bij de tentoonstelling rangschikken.

De Stad Gorinchem

Lezingen over Tweede Wereldoorlog
donderdag 28 april 2011 00:02

GORINCHEM - In Bibliotheek Gorinchem worden op zaterdag 7 mei en 14 mei vanaf 10.30 uur lezingen gegeven over Nederlands-Indië in de Tweede Wereldoorlog. De lezingen worden gegeven door de heer en mevrouw Wong, ervaringsdeskundigen die oorspronkelijk uit Indonesië komen en die graag vertellen of een gesprek aangaan met geïnteresseerden over deze speciale periode uit hun eigen leven. Tot 16 mei is er nog een fototentoonstelling te bekijken in Bibliotheek Gorinchem. De fototentoonstelling is een chronologisch verslag van de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië.

De Stad Gorinchem