VOC-archief ligt te rotten in depots Jakarta

VOC-archief ligt te rotten in depots Jakarta


De archieven van de Verenigde Oost-Indische Compagnie zijn van grote historische waarde voor zowel Nederland als Indonesië.

Volgens Historicus Hendrik Niemeijer ligt er naar schatting zestien kilometer aan documenten uit de Nederlandse tijd, maar is nog lang niet alles geïnventariseerd. Tweeënhalve kilometer bestaat uit originele archieven van de VOC uit de zeventiende en achttiende eeuw.

Foto's op de site van Trouw

'VOC-archief ligt te vergaan in Indonesië'
Gepubliceerd op donderdag, 27 december 2012


Grote delen van de archieven van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) liggen in Indonesië weg te rotten. Dat schrijft dagblad Trouw donderdag.

Geschat wordt dat er het Indonesische nationaal archief, het Arsip Nasianal, zo'n zestien kilometer aan documenten over de Nederlandse tijd ligt. Ongeveer tweeënhalve kilometer daarvan bestaat uit originele archieven van de VOC, in de zeventiende eeuw de grootste handelsorganisatie ter wereld.

Dit archief dreigt door inktvraat en verrotting verloren te gaan, zegt historicus Hendrik Niemeijer in de krant.

Volgens Niemeijer bekommeren zowel de Indonesische als de Nederlandse regering zich niet echt om het archief. "Indonesië stelt mankracht beschikbaar voor het digitaliseren van de documenten, maar de Nederlandse overheid betaalt niet mee", aldus de historicus in Trouw.

Niemeijer is sinds september betrokken bij de digitalisering van het VOC-archief. Hij ontvangt hiervoor geld van de particuliere De Cort Stichting, een stichting die zich inzet voor het behoud van archieven uit de koloniale periode. De historicus zegt dat er veel meer geld nodig is om op korte termijn scanners te kunnen kopen en mensen op te leiden. Haast is geboden omdat er nu ieder jaar delen van de archieven vergaan.

De manier waarop de archiefstukken in Indonesië bewaard worden is volgens Niemeijer verre van ideaal. Zo is het in het archief bijvoorbeeld te vochtig en stoffig en zijn er veel temperatuurwisselingen.

Historiek.net

Reactie van Reggiie Baay vanuit Indonesië: http://content1b.omroep.nl/bed21169383442535b52921b542e25bd/50dd9362/portal/radiomanager/rm3-radio4/audiofragments/2/1300-Het_behoud_van_het_VOC_archief.mp3

Bron: De Ochtend van 4

ElEl schreef:

Vanavond om 22.30 uur op Ned. 2 wordt er aandacht aan geschonken![/size]

http://nos.nl/op3/uitzending/6308-nos-op-3-27-december-2012.html
Filmpje op 5.10 minuten

Indofiel en Boeroeng

'Toestand VOC-archief is stabiel'
Jurre Plantinga − 28/12/12, 10:00



Het archief van de VOC in Jakarta

De staat van het VOC-archief uit de zeventiende en achttiende eeuw dat in Indonesië ligt opgeslagen, is over het algemeen 'stabiel' te noemen. Dat zegt Martin Berendse, Rijksarchivaris en directeur van het Nationaal Archief. .

Gisteren maakte historicus Hendrik Niemeijer van de Nederlandse Corts Foundation in deze krant melding van de slechte toestand van het archief. Door de ongunstige omstandigheden in de depots in de Indonesische hoofdstad Jakarta zouden vele kilometers aan origineel materiaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie liggen weg te rotten.

"We zijn goed op de hoogte van de toestand van de archieven in Indonesië", vertelt Berendse, "en hebben de afgelopen dertig jaar intensief samengewerkt met onze collega's van het nationaal archief in Indonesië." Veel van de schade liepen de betreffende archiefstukken volgens hem al op voordat het materiaal aan het archief in Jakarta werd overgedragen.

Opnieuw verpakt
Doordat de stukken vervolgens zijn 'herverpakt', gaat hun staat volgens Berendse - die zelf drie jaar geleden het archief bezocht - niet langer achteruit. Om de gesteldheid van het materiaal te verbeteren, zal echter nog wel veel werk moeten worden verzet.

Dat particuliere initiatieven zoals die van de Corts Foundation daarvoor niet genoeg zijn, beaamt Berendse: "Ik ben het met de stichting eens dat de werkzaamheden niet alleen door particulieren gedragen kunnen worden, dan ben je nog tweehonderd jaar bezig." Wat hem betreft maken beide regeringen op termijn afspraken over een groot project om het materiaal te restaureren.

Samenwerken
Bij de onafhankelijkheid van Indonesië werd afgesproken dat het vele archiefmateriaal formeel in handen is van de voormalige kolonie. Tegelijkertijd is er wel duidelijk gemaakt dat het, in emotionele zin, om gemeenschappelijk cultureel erfgoed gaat. En dus wordt er samengewerkt om de toestand van de archieven stap voor stap te stabiliseren en uiteindelijk te verbeteren.

Wat Berendse betreft, heeft het VOC-archief daarbij geen prioriteit. "We hebben nu weer besprekingen met onze Indonesische collega's over het volgende driejarenproject", vertelt hij. "We maken samen een lijst van prioriteiten en heel eerlijk gezegd staat het VOC-archief daar niet op. In tegenstelling tot dat materiaal, is het archief uit de negentiende en twintigste eeuw bijvoorbeeld nog niet herverpakt. Als het aan ons ligt, gaan we eerst daarmee aan de slag."

Hij benadrukt dat de werkzaamheden er vooral op gericht zijn om verder verval te voorkomen. In de toekomst zal er volgens hem zeker iets moeten gebeuren om de staat van de stukken van de Verenigde Oost-Indische Compagnie te verbeteren. "Maar je kan nu eenmaal niet alles tegelijk doen", stelt Berendse.


Trouw

Antwoorden van minister Bussemaker (OCW) op vragen van het Kamerlid Bergkamp (D66) over de toestand van het VOC-archief in Jakarta.

Rijksoverheid.nl

Nederlandse archieven in Jakarta bedreigd

‘Inktvraat verwoest VOC-Archief’ en ‘zodra je ze aanraakt, vallen de vellen uit elkaar’ – met dergelijke koppen ontstond onlangs de nodige ophef over de Nederlandse archieven in Jakarta in de dagbladen en op televisie. Aan het woord was Henk Niemeijer van de Corts Foundation, een stichting die zich ten doel stelt geschiedenis- en archiefprojecten te ondernemen die betrekking hebben op het voormalig Nederlands-Indië. Eén van de momenteel lopende projecten beoogt de verbetering van de toegang tot het VOC-archief in Jakarta. Dat project wordt uitgevoerd in samenwerking met het Arsip Nasional Republik Indonesia (ANRI), het nationale archief van Indonesië; Henk Niemeijer is projectleider.

Toen Indonesië en Nederland in 1949 een einde maakten aan hun onderlinge oorlog door de zogenaamde Soevereiniteitsoverdracht, werd ten aanzien van wat wij thans ‘cultureel erfgoed’ zouden noemen – de documenten in bibliotheken en archieven en voorwerpen in musea – besloten dat die het eigendom zouden worden van het land waarin zij zich op dat moment bevonden. Dat betekende dat veel Nederlandse archieven in Indonesië zouden blijven en veel Indonesische museumobjecten in Nederland. Zo is de archivalische neerslag van de Nederlandse koloniale overheersing deels in Nederland en deels in Indonesië te vinden. En zijn er in Nederlandse musea veel bijzondere Indonesische artefacten.

De Nederlandse archivalia in Indonesië worden hoofdzakelijk bewaard in het ANRI in Jakarta, de voortzetting van het Landsarchief uit de koloniale tijd. De drie belangrijkste componenten zijn de archiefclusters rond de VOC, de Algemene Secretarie en de Residentiearchieven. Het gaat hier om zeer omvangrijke archieven, geschreven in de Nederlandse taal. Het duurde mede vanwege de Nieuw-Guineakwestie enige decennia voordat de Indonesische overheid begreep dat deze archieven, eigenlijk archieven in het algemeen, goede bewaaromstandigheden verdienen, mede omdat zij anders zouden vergaan. Vandaar dat in de jaren tachtig het oude, nog uit de Nederlandse tijd stammende en volledig ongeschikte, archiefgebouw in de benedenstad werd verruild voor een modern gebouw in het hoger gelegen zuiden van Jakarta.

Maar een goed gebouw alleen is niet genoeg voor goed archiefbeheer. Dat gaat ook over het stoppen van documentverval, over ordening van collecties en de beschrijving daarvan. Dit alles was al verre van optimaal toen het Landsarchief in ANRI werd omgezet en de eerste decennia na het vertrek van de Nederlanders werd het er niet beter op. Toen in de jaren ’70 de verhoudingen tussen Nederland en Indonesië zodanig verbeterd waren dat de culturele en wetenschappelijke samenwerking weer op gang kwam, was er direct veel aandacht voor de staat van de Nederlandse archieven in Indonesië. Het spreekt vanzelf dat het ANRI en, in Den Haag, het Algemeen Rijksarchief, het Nationaal Archief (NA), daarbij het voortouw namen.

Het ANRI kampte in eerste instantie met het probleem dat zijn personeel door de bank genomen geen Nederlands meer kon lezen, terwijl dit juist een eerste vereiste was voor ordening en beschrijving. In de loop der decennia zijn er dan ook regelmatig Indonesiërs archivistiek komen studeren in Nederland. Het resultaat daarvan heeft niet altijd beantwoord aan de verwachtingen. Eenmaal terug in eigen land maakten deze archivarissen carrière in de eigen organisatie en was het gedaan met inventarissen maken. Dat is jammer, maar hierbij mag best eens gezegd worden dat ook archivarissen in menige Nederlandse archiefinstelling na hun archiefopleiding geen inventaris meer geproduceerd hebben.

Snelle vooruitgang in de ontsluiting van de Nederlandse archieven in Jakarta vond alleen plaats als projectmatig werd samengewerkt door ANRI en NA. Zo werd omstreeks 1980 grote vooruitgang geboekt in de ordening en beschrijving van de negentiende-eeuwse Residentiearchieven; hetzelfde gold na 2000 voor de VOC-archieven. Wat echter achter bleef was de materiële zorg voor de stukken, waardoor het verval is doorgegaan. Er is wel beperkt gerestaureerd, maar onoordeelkundig.

Het is echter niet zo dramatisch dat alles bij directe aanraking uit elkaar valt of verpulvert. Dat neemt niet weg dat pogingen moeten worden ondernomen om de informatie uit de archiefstukken te redden voor het nageslacht. Als massale restauratie te duur is dan is microverfilming of beter digitalisering de oplossing. Wat dat betreft valt het initiatief van de Corts Foundation toe te juichen. Ik kan niet beoordelen of haar middelen hiertoe toereikend zijn. Los daarvan lijkt het mij niettemin een goede zaak dat het NA op deze rijdende wagen springt.

Gerrit Knaap, Huygens ING
Historici.nl