Altijd in de herinnering gebleven’
Paula Gomes (1922-2013)
Afgelopen maandagnacht is in haar woonplaats Rotterdam de Indische schrijfster en dichteres Paula Gomes overleden. Zij is 91 jaar geworden.
Paula Gomes was tientallen jaren een van de vanzelfsprekendste gezichten in Indisch Nederland. Zij was klein van stuk en sprak met zachte stem, maar iedereen kende haar. Een intelligente en toegankelijke vrouw, altijd aanwezig op pasars en boekpresentaties, die tot op hoge leeftijd bleef publiceren. Haar werk kenmerkt zich door een schijnbare eenvoud: een op spreektaal lijkende schrijfstijl met een verraderlijke diepgang. Echt Indisch dus.
‘Ik voel mij Indisch’, zei Paula in een interview met Vilan van de Loo, ‘omdat ik het zo'n prettig woord vind, er zit zoveel in. Nederlands is voor mij een hokje, dat ben ik dus niet. Bij Indische mensen zitten zoveel nationaliteiten, daar hoef je je niet bij in een hokje te voelen. Ik voel mij Indisch. Vooral ook, omdat ik in Indonesië geboren ben en ik er geweest ben tot de oorlog. Ik ben in een jappenkamp geweest en na de oorlog door de Engelsen eerst naar Singapore gebracht en toen door Nederlandse schepen naar Nederland.’
In de jaren zestig debuteerde zij met Bamboe ruist in het Westen (1964). Bekende werken zijn: Het kind met de clownspop (1987), Wie in zijn land niet wonen kan (1988), het kinderboek Ik eet een tijger (1992), Aapje, aapje (1994), Ik kom en ga (1996) en Verloren goeling (met Rudy Kousbroek, 1998).
Over een van haar bekendste boeken, Sudah, laat maar (1975), schreef Rob Nieuwenhuys in zijn Oost-Indische spiegel:
‘Het bleek nog altijd haar land, met dezelfde vriendelijke mensen van vóór de oorlog. De vijandschap was ineens verdwenen. Dat was misschien wel het onbegrijpelijkste van alles. De bersiap was voorgoed voorbij, leek het, en ook de angst. In werkelijkheid was ze natuurlijk altijd aanwezig geweest in de herinnering, meestal sluimerend, maar het weerzien woelde alles weer los: de dagen bij de kempetai (de Japanse Gestapo), het kamp en de dood van haar moeder, en het afschuwelijkste van alles: de razernij van de revolutie, een uitbarsting van haat en wreedheid en het ondraaglijk gevoel van vijandschap.’
Anders dan altijd werd aangenomen, was Paula Gomes niet in 1932, maar in 1922 geboren. In Batavia natuurlijk. Aanstaande maandag vindt de uitvaart in besloten kring plaats. Boekhandel Van Stockum organiseert volgende week vrijdag een herdenkingsbijeenkomst voor alle lezers en vrienden.
Meer lezen over Paula Gomes? Check de jaargangen van Moesson (http://moesson.pictura-dp.nl/) of herlees het interview met Vilan: www.damescompartiment.nl/biografie/gomes.html
Moesson via Facebook
do 11 jul 2013 - 10:43