Ongetrouwd zwanger in Indonesië

ONGETROUWD ZWANGER IN INDONESIË
18 AUGUSTUS 2014|TEKST CAROLA BREUKELMAN|BEELD ILSE VAN LOON|

In Indonesië is het een schande om buiten het huwelijk zwanger te raken. De vaak jonge meisjes, wiens leven door de zwangerschap al op de kop staat, hebben het daardoor extra zwaar. Hun situatie wordt niet geaccepteerd. De meisjes zijn slachtoffer van geroddel en intimidatie. Vaak kunnen ze weinig anders dan stoppen met school. In Wisma Ibu kunnen moeders in spé zonder problemen hun zwangerschap doorbrengen.
Verstopt achter een tehuis voor verstandelijk- en lichamelijk gehandicapte kinderen in Yogyakarta staat een verzorgd, wit gebouw. In de sober ingerichte woonkamer zit Galuh. De omvang van haar buik verraadt dat het moederschap niet lang meer op zich laat wachten. Toch hangt er geen opgewonden stemming in de lucht. Het meisje staart met een uitdrukkingsloos gezicht naar de televisie die aanstaat. De vrolijke klanken die zich door de ruimte verspreiden lijken haar niet te bereiken. Galuh is veertien. Haar ouders hebben haar verboden het kind na de geboorte mee naar huis te nemen.



In Indonesië is het niet gebruikelijk om ongetrouwd moeder te worden. Mensen spreken er schande van en veroordelen het meisje. Zwangere meisjes worden met de nek aangekeken en zijn slachtoffer van geroddel. Galuh: “Ik wil het liefst de baby mee naar huis nemen maar dat mag niet. Mijn vader is bang om wat er gezegd zal worden.” Om het imago van haar school en dorp niet te beschadigen, woont Galuh tijdelijk in Wisma Ibu (Dakloze Moeders, red.). Dit is een crisisopvang voor meisjes die zich in dezelfde situatie bevinden. Want ze is niet de enige.

Zwangere meisjes, die vaak nog de leeftijd hebben dat ze naar school gaan, kunnen hun toevlucht nemen tot Wisma Ibu in Yogyakarta. Hier krijgen ze naast onderdak en bescherming, ook ondersteuning op bijvoorbeeld psychologisch, medisch en juridisch vlak. Met het programma hoopt de organisatie te voorkomen dat de jonge meisjes voor abortus kiezen. Een abortus is in Indonesië illegaal en gevaarlijk omdat het niet altijd op de juiste manier of onder veilige omstandigheden gebeurt. Tot nu toe hebben rond de driehonderd meisjes hun zwangerschap doorgebracht in het witte gebouw met bijbehorende groene binnenplaats.

Ondanks de moeilijke omstandigheden gaat in negentig procent van de gevallen de baby mee naar huis. “Het is uiteindelijk de beslissing van de meisjes en haar hele familie”, legt Anggi Bambang, secretaresse van de stichting uit. “Als de meisjes aangeven dat ze de baby mee naar huis willen nemen, dan gaat iemand van het personeel kijken of dat mogelijk is. We trekken ons het lot van de baby aan. De situatie moet wel veilig zijn voor de moeder en baby. We geloven dat kinderen het beste in een familie kunnen opgroeien, of dat nu een biologische- of adoptiefamilie is. Het weeshuis is gewoon niet de beste plek.”

De 20-jarige Vincentia komt uit Kalimantan, het Indonesische gedeelte van het eiland Borneo. Voor haar studie Engels verhuisde ze naar de stad Salatiga op Java. Ze trok bij haar zus in, die daar al woonde. In het derde jaar van de studie raakte Vincentia onverwacht zwanger van haar vriend Agus. Samen met haar zus en vriend bezocht ze Wisma Ibu en besloot ze om daar net als Galuh onderdak te zoeken. Ze waren het er alle drie over eens dat de gezondheid van de baby anders teveel gevaar zou lopen.

Geheim
Vincentia’s ouders, die beide docent zijn in Kalimantan, weten van niets. “Mijn ouders wonen in een klein dorpje. Daarom is het moeilijk om een bericht naar hen te sturen.” Haar vader en moeder zullen het moeilijk krijgen met de zwangerschap van hun dochter. Docenten staan in hoog aanzien in het dorpje. Dat hun dochter ongehuwd zwanger is, zal hun reputatie ongetwijfeld schaden. Het zit Vincentia niet lekker om de zwangerschap voor haar ouders te verzwijgen, maar ze vertelt het liever face-to-face.



“Ik moet het wel vertellen, want ik kan het niet voor altijd verborgen te houden. Misschien komt er een dag dat ze het accepteren, maar het zal lastig voor mijn ouders zijn omdat ik nog niet getrouwd ben.” Dat de familie boos wordt en mogelijk een paar weken niet tegen haar zal praten, neemt Vincentia voor lief: “Het belangrijkste is dat de baby zijn familie kent.”

Een week later bevalt Vincentia van haar zoontje Zaky. De jonge moeder mag na de bevalling nog een maand in het huis van de dakloze moeders verblijven. Daarna wordt ze geacht Wisma Ibu te verlaten. Het zal voor het eerst in maanden zijn dat Vincentia weer alleen de buitenwereld betreedt. De meisjes mogen namelijk niet zonder begeleiding de deur uit. “Het is voor hun eigen veiligheid. We moeten hun identiteit beschermen”, legt Anggi Bambang, secretaresse van de stichting, uit.

Controversiële hulp
Het werk waar de 44-jarige Anggi Bambang zich voor inzet, wordt niet door iedereen gewaardeerd. “De overheid, gemeenschap en buren waren het in eerste instantie niet eens met onze werkzaamheden. Ze denken dat we zwangerschappen buiten het huwelijk accepteren, of dat we samenwonen, vrije seks en zelfs kinderhuwelijken goedkeuren.“ De zwangerschappen zijn in de Indonesische cultuur een groot taboe. De gemeenschap is bang dat de zwangerschappen buiten het huwelijk worden gelegaliseerd. “Dat kunnen ze niet accepteren omdat het in strijd is met onze cultuur.”

De werkzaamheden van Wisma Ibu worden, ondanks de onvrede, niet openlijk verstoord. Anggi gelooft dat de heersende opvatting wat aan het veranderen is: “Ik hoor van de meisjes dat ze open met bekenden over de zwangerschap kunnen praten en dat vrienden informatie verschaffen over Wisma Ibu. Dat is nieuw voor mij.”

Voor Galuh en Vincentia wacht een onzekere toekomst. Galuh heeft nog geen plannen, als de baby geboren is, zal duidelijk worden of ze het mag houden of niet. Vooralsnog lijkt adoptie de enige mogelijkheid. Ondanks de kans voor Vincentia bestaat dat haar ouders Zaky niet zullen accepteren, blijft ze positief. “Als ik klaar ben met school en mijn vriend een baan heeft, gaan we trouwen. Je moet het leven nemen zoals het komt. Geniet ervan, want je kan niets veranderen aan iets wat is gebeurd. De toekomst is belangrijk, het heeft geen zin om terug te kijken.”

VersPers