10 Jaar onrecht: tijd om de echte moordenaars van Munir te vinden

24 09 2014

10 Jaar onrecht: tijd om de echte moordenaars van Munir te vinden

Op 7 september was het 10 jaar geleden dat Indonesië een van zijn meest prominente mensenrechtenverdedigers verloor, Munir Said Thalib. Munir, zoals hij liefkozend werd genoemd, werd op die dag vergiftigd met arsenicum op een vlucht van Jakarta naar Amsterdam. Hij stierf in het vliegtuig. Tien jaar later, zijn we nog steeds niet dichter bij het vinden van de bedenkers en opdrachtgevers van de moord.

Door: Papang Hidayat, researcher Indonesië, Amnesty International

Munir zette zich onder andere in tegen de ‘verdwijning’ van tientallen activisten eind jaren negentig. Hij was medeoprichter van twee prominente mensenrechtenorganisaties. Deed onderzoek en presenteerde bewijsmateriaal over de betrokkenheid van militairen bij mensenrechtenschendingen in Atjeh, Papoea en Oost Timor. Hij formuleerde aanbevelingen om hooggeplaatste ambtenaren en mensen binnen het veiligheidsapparaat te berechten. In 1999 maakte hij deel uit van de Onderzoekscommissie inzake Mensenrechtenschendingen (KPP-HAM) in Oost-Timor.

Ik had persoonlijk het geluk om nauw met Munir samen te werken voor zijn tragische dood. In 1996 ontmoette ik hem voor het eerst toen hij als mensenrechtenadvocaat werkte bij de Indonesische Legal Aid Foundation. Samen met andere studentenactivisten ontmoette ik hem vaak in zijn kantoor in 1998 toen wij vele protesten organiseerden tegen het regime van Soeharto. Later in 2004 vroeg hij me te komen werken bij de Commissie voor Verdwenen Personen en Slachtoffers van Geweld (Kontras), die hij mede had opgericht. Dat deed ik meer dan 8 jaar, voordat ik bij Amnesty International als onderzoeker aan de slag ging. Ik herinner me Munir als een hele moedige en volhardende mensenrechtenverdediger, maar vooral ook als een inspirerende coach die veel uitstekende mensenrechtenactivisten in het land trainde. We herinneren ons allemaal één van zijn meest beroemde uitspraken: ‘Wat we het meest moeten vrezen is angst zelf omdat angst ons oordeel beïnvloedt.’

Hoewel drie personen veroordeeld zijn voor de moord op Munir, zijn er geloofwaardige aanwijzingen dat degenen die verantwoordelijk zijn voor zijn dood nog niet zijn berecht. De drie veroordeelden waren alle werknemers van de luchtvaartmaatschappij Garuda Indonesia. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat deze drie personen de moord bedachten en alleen handelden. Voormalig werknemer bij de nationale inlichtingendienst BIN, Muchdi Purwopranjono, stond terecht in 2008. Hij werd vrijgesproken. Veel activisten, maar ook advocaten, zijn van mening dat het proces gebreken vertoonde. De bevindingen van een onafhankelijk fact-finding-onderzoeksteam in 2005 naar de moord, samengesteld in opdracht van president Susilo Bambang Yudhoyono, werden genegeerd en zijn nooit openbaar gemaakt.

De zaak van Munir staat niet op zichzelf , maar voor de wijdverspreide cultuur van straffeloosheid in Indonesië, ook ten aanzien van aanvallen op en intimidatie van mensenrechtenverdedigers in het land. Er is zelfs een woord ontstaan, dimunirkan (munirisering), dat gebruikt wordt voor mensen die onder mysterieuze omstandigheden zijn vermoord. Veel activisten in Indonesië hebben nog te maken met dagelijkse dreigementen. Het komt zelden voor dat degene die verantwoordelijk zijn voor schendingen tegen mensenrechtenverdedigers worden berecht.

Terwijl de aftredende president Susilo Bambang Yudhoyono weinig politieke wil toonde om de echte moordenaars van Munir te berechten, heeft de gekozen president Joko Widodo (bekend als Jokowi) verheven beloftes gedaan om mensenrechten een prioriteit te maken zodra hij aantreedt op 20 oktober a.s.

Helaas maakte Jokowi een onheilspellende start toen hij Abdullah Mahmud Hendropriyono benoemde in zijn transitie-team. Hendropriyono was hoofd van de BIN ten tijde van de moord op Munir. Veel mensenrechtenverdedigers vermoeden dat hij betrokken was bij de moord. Hendropriyono heeft dergelijke beschuldigingen altijd ontkend. De verontwaardiging van Munir’s weduwe, Suciwati bij aanstelling van Hendropriyono, heeft ertoe geleid dat de aanstaande president verklaard heeft zich in te blijven inzetten voor het oplossen van Munir’s zaak.

Joko Widodo kan ervoor zorgen dat straffeloosheid, het vervolgen van en zelfs vermoorden van mensenrechtenverdedigers niet langer wordt getolereerd. Een eerste stap in waarheidsvinding inzake Munir is het publiek maken van het fact-finding onderzoeksrapport naar de moord op Munir. Ten tweede moet hij ervoor zorgen dat er een nieuw onafhankelijk politieonderzoek komt, waarin alle mogelijke betrokkenen onder de loep worden genomen en mogelijk worden berecht.

Indonesië is veel dank verschuldigd voor alles wat Munir op het gebied van mensenrechten voor zijn land heeft gedaan. Het minste dat wij kunnen doen is er tien jaar na zijn overlijden voor zorgen dat hij niet wordt vergeten en dat degenen die verantwoordelijk en betrokken waren bij de moord worden berecht.

Bewerking Op-ed in Jakarta Post, 7 september 2014

Doe mee aan de lopende schrijfactie voor Munir.
- See more at: http://weblogs.amnesty.nl/mensenrechtenvandaag/2014/09/24/10-jaar-onrecht-tijd-om-de-echte-moordenaars-van-munir-te-vinden/#sthash.eOplmSwA.dpuf


Mensenrechten Vandaag