In Indonesië krijg je 140 euro voor je verdwenen huis

In Indonesië krijg je 140 euro voor je verdwenen huis
03-02-2015
Door: Wilma van der Maten
Bron: OneWorld


Na een moddervulkaanuitbarsting verdwenen negen jaar geleden twaalf dorpen in het Oost-Javaanse district Sidoardjo compleet onder de blubber. De olie- en gasmaatschappij Lapindo, van Indonesisch machtigste politicus en conglomeraat Aburizal Bakrie, bracht door een mislukte gasboring de ondergrondse vulkaan tot leven. Het bedrijf weigert de slachtoffers te vergoeden.


Achtergrond – Waar ooit de twaalf dorpen in groene rijstvelden tussen klaterende blauwe riviertjes lagen, bevindt zich nu een stinkende grauwe modderzee. Op de metershoge dijk er om heen, waar je slechts via een wiebelige houten trap komt, vertelt woordvoerder Rere van de milieubeweging Wahli dat de Indonesische olie- en gasmaatschappij Lapindo verantwoordelijk is voor deze ecologische ramp. Op 29 mei 2006 hield het bedrijf er een proefboring naar gas. Op bijna drie kilometer diepte spoot plotseling modder naar boven. De smurrie verspreidde zich in snel tempo over een gebied van maar liefst 800 hectare. Naast dorpen kwamen er spoorlijnen en hoofdwegen onder de blubber terecht.

Slachtoffer ramp Lapindo Indonesië:
Geen woning en geen werk meer
Niets in het dode gebied herinnert nog aan het vroegere leven. Ex-bewoner Sukamto (40) wijst naar een plek waar ooit zijn huis stond. Hij kwam op die bewuste dag rond vijf uur 's middags nietsvermoedend van zijn werk toen hij plotseling stromen hete modder op zich zag afkomen. Hij rende naar huis, pakte zijn kinderen onder zijn armen en liep achter de duizenden dorpelingen zo ver mogelijk weg. Ook de horlogefabriek waarin hij werkte verdween in de blubber. Sindsdien heeft hij heeft geen werk meer.

Na de ramp begon het moddergooien. Lapindo beweert dat de grote aardbeving in Jogjakarta twee dagen er voor de modderuitbarsting veroorzaakte. Wahli zegt dat Lapindo zich tijdens het boren niet aan de veiligheidsvoorschiften hield. De wanden van de boorput waren niet verstevigd. Toen de aarde begon te schuiven, trokken ingenieurs te gehaast de boorkop terug. Internationale experts steunen de Indonesische milieuorganisatie. Bovendien had het bedrijf verzaakt vooraf een bodemonderzoek uit te voeren.

Het hoogste gerechtshof concludeerde dat de ramp een natuurlijke oorzaak had

De modderuitbarsting in het district Sidoardjo behoort tot de grootste ecologische ramp uit de Indonesische geschiedenis. Het opruimen van de blubber wordt geschat op 1 miljard dollar. Schade-experts rekenen de slachtoffervergoeding op nog eens 1 miljard dollar. Lapindo weigert te betalen. Wahli spande een zaak tegen het bedrijf aan, maar verloor. "Ook het hoogste gerechtshof concludeerde dat de ramp een natuurlijke oorzaak had", vertelt activist Rere. De zaak stinkt volgens hem. "Lapindo behoort tot het miljardenbedrijf van Indonesisch machtigste politicus Aburizal Bakrie. Niemand durft hem aan te pakken."

De uitspraak van de rechter leidde tot woedende demonstraties. Met nieuwe verkiezingen in 2009 in het vooruitzicht beloofde Bakrie iedere bewoner te compenseren. Niet omdat hij verantwoordelijk was. Zijn moeder had hem op haar sterfbed gevraagd 'de arme drommels te helpen'. Het was niet Lapindo die uiteindelijk slechts enkele slachtoffers vergoedde. De toenmalige president Susilo Bambang Yudhoyono gebruikte een staatsfonds. Yudhoyono wilde zijn herverkiezing veilig stellen. Hij durfde Bakrie niet aan zijn belofte houden. De president had zijn politieke steun te hard nodig.


Slachtoffer ramp Lapindo Indonesië:
"Ik kreeg twee miljoen roepia’s (140 euro) als vergoeding voor mijn verdwenen huis met inboedel en stuk grond", zegt een cynische Harwanti. "Dat was alles. Het geld waren we meteen kwijt aan de medische kosten van mijn man. Hij stierf uiteindelijk aan kanker." Ze heeft geen huis meer en woont met haar twee jonge kinderen bij familie. Met haar bromfiets verdient ze wat geld door nieuwsgierige toeristen over de dijk te rijden. Ze hoest voortdurend door de vieze lucht van rotte eieren die er hangt.

Monument
De ramp is nog lang niet voorbij. Opnieuw worden dorpjes rond de modderzee in hun voortbestaan bedreigd. Want de vulkaan is nog steeds actief. Het spuit niet meer zoals in het begin iedere dag 50.000 kubieke meter blubber. Dagelijks komt er nog wel 10.000 kuub smurrie bij. Aan de gipsen poppen in de zee, die als monument door lokale kunstenaars zijn gemaakt en de slachtoffers moeten voorstellen, is goed te zien hoe de modder stijgt. Ooit zag je hun benen. Nu staat de smurrie al tot aan hun middel.


Slachtoffer ramp Lapindo Indonesië:
Sulastri woont nog bij de vulkaan.
In een van die gehuchten rond de modderzee kijkt Sulastri (37) gespannen naar de dijk op loopafstand achter haar woning. Grote gaswolken stijgen uit de ondergrondse vulkaan op. Lapindo probeerde verschillende keren het boorgat te dicht. Maar niets houdt de modderstroom tegen. Sulastri moest al drie keer vluchten voor de hete blubber die haar dorp Gempolsari binnen kwam. Nadat de gaten in de dijk waren gerepareerd, kon ze weer naar huis. De meeste woningen in haar straatje zijn al in de smurrie verzonken. Ze is bijna niet te verstaan door het gierende geluid van Bulldozers die haastig een dam achter haar huis aanleggen. Als de dijk breekt, staat opnieuw het leven van 40.000 mensen op het spel.

Sulastri’s echtgenoot heeft longeodeem. Haar kinderen klagen voortdurend over een jeukende huid en brandende ogen. Het grondwater is vergiftigd. De lokale overheid voorziet de bewoners van schoon drinkwater.

Cynisch
President Joko Widodo wil dat er na negen jaar nu een oplossingt komt. Maar hij durft net zoals zijn voorganger Aburizal Bakrie niet aan te pakken. Hij kan met zijn minderheidsregering niet zonder de politieke steun van hem en zijn partij. Het conglomeraat beweert door de wereldwijde financiële crisis niet over voldoende cash te beschikken. De president heeft Lapindo een lening van 1 miljard dollar aangeboden. De slachtoffers van de modderramp lachen cynisch. Niemand gelooft dat Bakrie nu wel over de brug komt met geld. Over de schoonmaakkosten rept niemand meer.

In het dorp Gempolsari wil Sulastri zo snel mogelijk verhuizen. Wie koopt haar woning? Ze heeft geen geld. Waar moet ze naar toe? "We bidden dat de vulkaan snel ophoudt met spuiten." Maar dat kan nog wel even duren. Volgens vulkanologen bestaat de kans dat het ‘moddermonster’ nog minstens tachtig jaar actief blijft. Dan zal het zich pas ten ruste leggen. Maar de grote vraag is voor hoe lang.



Aburizal Bakrie

Aburizal Bakrie (68) is de voorzitter van Golkar, de partij van president Soeharto die 32 jaar aan de macht was.
Tijdens de modderramp in Sidoardjo diende Bakrie als minister van Economische Zaken onder president Yudhoyono.
Bakrie behoort tot een van Indonesisch grootste conglomeraten. Het familiebedrijf bezit bedrijven in de verzekerings, scheepvaart, onroerendgoed, agrarische, mijnbouw, constructie en cementindustrie. Zijn persoonlijke vermogen wordt geschat op 890 miljoen dollar.


OneWorld