Hete peper (Volksoperahuis) 11 maart t/m 25 april

Hete Peper

Link: http://het.volksoperahuis.nl/hete-peper

De Javaanse versie (tjabe rawit pedis)
Een voorstelling over de wereld achter het zwijgen
Nederlandse première: vrijdag 13 maart 2015 in Theater Ins Blau, Leiden. Na een aantal voorstellingen op Java in februari volgt een tournee door Nederland t/m 25 april.


In haar tocht langs de Nederlandse ex-koloniën, is Het Volksoperahuis aangekomen bij een nieuwe stop: Indonesië. Samen met het Papermoon Puppet Theatre uit Yogyakarta gaat het gezelschap in de nieuwe voorstelling Hete Peper de periode van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog te lijf; een periode die dit jaar precies 70 jaar geleden begon. Hete Peper is een muziektheatervoorstelling over Indo’s, Nederlanders en Indonesiërs, gemaakt door theatermakers uit beide landen, elk met hun eigen geschiedenis én onze gezamenlijke historie. Begeleid door veel muziek, van krontjong tot rock, en met vindingrijk poppenspel, ontvouwt zich het verhaal van Hete Peper: de geschiedenis van twee geliefden die door de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd een fatale wending kreeg.

Het verhaal
In Hete Peper reist de Nederlander Eric Coen voor het eerst in zijn leven naar Java. Hij bezoekt de resten van een suikerfabriek die decennialang werd gerund door zijn familie. Zijn vader is na de onafhankelijkheid van Indonesië naar Nederland vertrokken en heeft altijd gezwegen over zijn laatste jaren aldaar. Bij de restanten van de fabriek ontmoet Eric een stokoude Javaanse man die zijn vader gekend heeft. Maar ook hij hult zich in zwijgen. Door tussenkomst van de kleindochter van de oude Javaan, komen er echter toch fragmenten los van een heftige liefdesgeschiedenis. Langzaamaan tekent zich een verhaal af met een dramatische ontknoping.

Inspiratie
Het Volksoperahuis en Papermoon lieten zich voor Hete Peper inspireren door veel elementen. Enerzijds was het liefdesverhaal van Saidja en Adinda uit de Max Havelaar een uitgangspunt, maar ook wilden zij de strijd van de Indonesiërs voor een eigen republiek verder onderzoeken. Wat was de rol van de Nederlandse deserteur Poncke Princen tijdens de politionele acties na de Tweede Wereldoorlog? En was het lot van de Indische Nederlanders en ‘halfbloeden’?
Het Volksoperahuis maakte afgelopen zomer al de voorstelling Once upon a time in the East op De Parade; een begin van het aanstippen van deze problematiek. Bij Hete Peper komt echter via Papermoon de stem van de Indonesiër zélf erbij: hoe kijkt hij terug op deze gebeurtenissen? Net als bij Once upon a time in the East, zal ook de Nederlandse Indo Rop Severien meewerken aan Hete Peper. Hij creëerde voor de voorstelling een eigentijdse vorm van wajang poppenspel.

Ontstaan samenwerking met Papermoon Puppet Theatre
Vorig jaar reisde Het Volksoperahuis naar Java om zich in de cultuur te verdiepen en partners te zoeken voor dit project. Aanvankelijk vonden zij weerstand tegen het onderwerp: “Waarom oude wonden openrijten? Wij richten ons hier op de toekomst.” Jef Hofmeister zegt hier over:  “…wij reden door de regenachtige straten van Jakarta waar het verleden ons vanaf iedere straathoek aanstaarde. Van te huren Hollandse omafietsen voor café Batavia, het Merdeka-vrijheidsplein en mensen die tot duizend kunnen tellen in het Nederlands. Het verleden leeft dus  niet alleen vanuit een Nederlands-Indisch perspectief. Als wij gezamenlijk met Indonesische kunstenaars een verhaal willen vertellen over ons gedeelde verleden dan zal dat juist ook vanuit Indonesisch oogpunt moeten.” In Yogyakarta kwam Het Volksoperahuis in contact met het Papermoon Puppet Theatre. Deze jonge generatie Indonesische kunstenaars greep deze gelegenheid aan om zich opnieuw tot hun eigen geschiedenis te verhouden.

Papermoon Puppet Theatre
Papermoon Puppet Theatre werd opgericht door beeldend kunstenaars Maria Tri Sulistyani en Iwan Effendi. Zij lieten zich inspireren door de twee bekendste vormen van Indonesisch poppenspel en brengen deze op originele wijze samen. Ze combineren wajang, het beroemde schaduwspel waarbij traditionele verhalen verteld worden, met Theater Boneka, een minder formele vorm van poppentheater, vaak voor kinderen, waarin hedendaagse onderwerpen aan bod komen. Net als Het Volksoperahuis kiest Papermoon regelmatig hete hangijzers uit hun (nationale) geschiedenis als onderwerp van hun voorstellingen. Beide groepen vonden elkaar ook in hun stijl: poëtisch en gericht op de verbeelding, maar telkens op een open, op het publiek gerichte manier.
Credits

Hete Peper wordt gemaakt door:
Poppenspel en beeldende scenes : Papermoon Puppet Theatre
Wajang poppenspel: Rop Severien
Tekst, muziek en spel: Jef Hofmeister
Regie, tekst en spel: Kees Scholten

Speeldata:
Link: http://het.volksoperahuis.nl/agenda

Wo 11 t/m vr 13 maart Theater Ins Blau Leiden
Za 14 maart Schouwburg Kunstmin Dordrecht
Di 17 & wo 18 maart Corrosia Stad Almere
Do 19 maart Theaters Tilburg Tilburg
Za 21 maart Theater de Verbeelding Purmerend
Do 26 maart Theater Concordia Ensched
Vr 27 & za 28 maart Toneelschuur Haarlem
Di 31 maart Parkstad Limburg Theaters Heerlen
Do 2 april Schouwburg het Park Hoorn
Vr 3 april Rotterdamse Schouwburg Rotterdam
Za 4 april Dorpstheater Wormer
Wo 8 april Bijlmer Parktheater Amsterdam Zuidoost
Do 9 april Theater De Groene Engel Oss
Vr 10 april De Lieve Vrouw Amersfoort
Za 11 april Schouwburg Arnhem Arnhem
Di 14 april Theater Bouwkunde Deventer
Vr 17 april Theater Dakota Den Haag
Wo 22 april LUX Nijmegen
Do 23 t/m za 25 april Theater Bellevue Amsterdam

Hete Peper: samenwerking in Indonesië

Link: http://www.lux-nijmegen.nl/nieuws/nieuws/hete-peper%3a-samenwerking-in-indonesi%eb_14759/

Kees Scholten, Jef Hofmeister, Rop Severien en Nina van Hartskamp zijn in Yogyakarta om de nieuwe voorstelling Hete Peper zo goed mogelijk voor te bereiden. De missie: “Een nieuwe voorstelling maken met de 'real people from the East' en hun visie op de gedeelde geschiedenis van Indonesië en Nederland en met name de onafhankelijkheidsperiode.” Hartskamp vertelt over hun avontuur in Indonesië.

“02/02/15

Inmiddels zijn er 27 dagen verstreken sinds Kees Scholten, Jef Hofmeister, Rop Severien en ik, in Yogyakarta aankwamen met de uitgeprinte versie van de Paradevoorstelling Once upon a time in the East in de hand. Onze missie: Een nieuwe voorstelling maken met de 'real people from the East' en hun visie op de gedeelde geschiedenis van Indonesië en Nederland en met name de onafhankelijkheidsperiode.
''To be honest, I don't mind,'' zei de eerste muzikant met wie we in gesprek gingen. ''But I like to make music together.''

Of je hier nu op straat zegt dat je uit Blanda (Nederland) komt of uit Spanjol (Spanje) maakt geen verschil. Om de haverklap krijg je liefdevolle warme glimlachen toegeworpen, waar de doorsnee Nederlander nog wat van kan leren. ''Welcome miss! Where do you come from?''
De Indonesiërs zijn een warm en gastvrij volk. En wij zijn Bule Bule, toeristen, met uitpuilende portemonnees en een mooie huid. (Tot op heden heb ik nog altijd geen goede dagcrème gevonden zonder whitening.)

Het verleden waar we het over willen hebben is die van opa's en oma's, maar die praten er liever niet over en dat is in Nederland niet anders.

''Waarom denk je dat dat zo is?'' vroeg ik gisteren aan Kees, terwijl we aan het zwembad een Bintang dronken. ''Jah, waarom? Omdat de mens zich liever de mooie dingen in het leven herinnert en niet de ellende. De Indonesiër zegt: 'wij vochten voor vrijheid.' En de Nederlander zegt: 'wij vochten tegen de wanorde.' Maar wat maakt dat zeventig jaar na data nog uit? Wat de mens herinnert zijn de persoonlijke gebeurtenissen, de ellende en de wandaden en als het even kan herinnert hij zich dat liever niet.''

Een paar dagen geleden verscheen er een artikel in de Volkskrant, 'Indonesië's eigen excessen' waarin de Indonesische historicus Abdul Wahid (docent aan de Gadjah Mada Universiteit in Yogyakarta) uitweidt over het belang van kennis omtrent de onafhankelijkheidsperiode. ''De geschiedschrijving van de 'Indonesische revolutie' is blijven steken in heroïsche heldendaden,'' aldus Wahid. Volgens hem is er niet of nauwelijks kennis over wandaden en de verdeeldheid onder de Indonesiërs zelf; over de mensen die hun goede positie van tijdens de koloniale periode terug wilden, de haat jegens de Chinezen en de Indische Nederlanders en de vele moorden.
Wahid pleit voor meer kennis, omdat het inzichten geeft ''waarom de Indonesische staat werd zoals hij nu is.'' En de tijd dringt. ''De generatie die het heeft meegemaakt, is nu in de 80. Nederland en Indonesië moeten samenwerken en alle getuigen horen.''

De ironie is dat dit artikel in een Nederlandse krant verschijnt. Net zoals onlangs in de 'Java Post' een artikel verscheen als reactie op het terugroepen van de Nederlandse ambassadeur nadat de Nederlander Ang Kiem Soei voor drugshandel was geëxecuteerd. In het artikel werd gewezen op het feit dat na de afschaffing van de doodstraf in Nederland in 1870, Nederland geen aanstalten heeft gemaakt dit door te trekken in haar kolonie Indonesië. Zij liet het al die jaren toe en nu begint Nederland te steigeren. Het is makkelijker om met de vinger te wijzen op de fouten van de ander dan die van jezelf.
Het was misschien beter geweest als het Volkskrantartikel hier was verschenen en het artikel uit de Java Post in Nederland.

Hoe dan ook wij waren blij met de woorden van Wahid, omdat we hier veelal stuiten op onverschilligheid: ''Ach dat is zo lang geleden, we hebben hier wel andere, meer recente problemen te bespreken.'' Niet onbegrijpelijk in een land waar multinationals en expats de oerbossen leegroven, vervuilen en platbranden, waar de arbeiders arm worden gehouden, de democratie steunt op corruptie en de geschiedenis van '65 nog moet worden verwerkt.
Maar goed, de beginselen van deze problemen liggen in het verleden en inzichten verkrijg je door er bij stil te staan.

Tijdens één van de repetities werd het artikel voorgelezen en het bracht een gesprek op gang. Mo'ong, onze muzikant met Chinees bloed, beaamde dat de Chinezen hier nog altijd een slechte naam hebben en dat dit stamt uit de koloniale periode toen vele Chinezen als tussenpersonen fungeerden in handelsbetrekkingen. Maar wat er vooral naar voren kwam is dat de Indonesiër een andere perceptie heeft op de onafhankelijkheidsstrijd. Zo begint voor poppenspeler Beni en danseres Sekar de onafhankelijkheid op 17 augustus 1945 en niet in 1949 zoals het in Nederland in de geschiedenisboeken staat.
In de voorstelling doorbreken we het zwijgen door de laatste getuigen die Wahid aanhaalt. U hoeft geen geschiedenisles te verwachten, we maken immers theater. Het wordt een persoonlijk verhaal van een Javaanse oude man, één van de vele zwijgende getuigen.

Met dit als uitgangspunt is het een cadeau om met Papermoon Puppet Theatre te mogen werken. Tot op heden hebben zij woordeloze voorstellingen gemaakt. 'Onze poppen praten niet,' aldus artistiek leidster Ria.
Zo ook de oude Saidja, de pop die in deze voorstelling 'niet' aan het woord komt en toch het zwijgen verbreekt.
Hoe dat in zijn werk zal gaan, daar wordt op het moment hard en met plezier aan gesleuteld.

Voor het Volksoperahuis, dat over het algemeen relatief veel woorden gebruikt, is het een uitdaging. Andersom krijgen we van Papermoon terug dat ze het interessant vinden om met de tekst en acteurs van vlees en bloed te werken.

Toen ik Kees laatst vroeg wat voor hem anders was aan deze samenwerking in vergelijking met eerdere samenwerkingen zei hij:
''Dat vind ik van die lastige vragen. Natuurlijk, hun discipline is niet de mijne, maar het werk blijft hetzelfde; wij willen een mooie voorstelling maken en voor hen is dat niet anders. Daarin voel ik een fijne verwantschap en geen verschil met Nederland of Curaçao waar we eerder werkten. Wel zie ik het als een voorrecht om dat hier te mogen ervaren en ik ben blij dat het zo goed klikt met Papermoon.''

Poppenspeler Beni blijkt als acteur een prachtig naturel te hebben en danseres Sekar is een vrolijke actrice. En samen vormen ze op het toneel een bijzondere afspiegeling van de jonge Indonesische generatie.
Graag hadden we ook artistiek leidster Ria op de planken gezien, maar op het moment is ze hoogzwanger, dus dat ging niet. Anderzijds is ze een zeer krachtige en heldere maakster en als co-regisseur een enorme aanwinst. Zo weet ze haarscherp aan te geven hoe de jonge generatie Indonesiërs omgaat met hun grootouders.

Eén van de voornaamste dingen die we leren van de Javanen is geduld. En dat is nodig, want we werken met veel verschillende disciplines tegelijk. Muziek, poppen- en schaduwspel, tekst (Nederlands/Indonesisch/Engels), dans en acteerwerk.
Daarbij neemt het visuele aspect veel tijd in beslag; elke kleine handbeweging van een pop heeft een betekenis.
Jef zei vanochtend: “Gister had ik mij voorgenomen niks te zeggen tijdens de repetitie, om te voorkomen dat we te veel tijd verliezen aan het luisteren naar elkaars meningen. Het mooie vond ik dat alle dingen die in mijn ogen niet klopten, weliswaar langzaam, maar vanzelf werden opgelost. Opmerkelijk en het getuigt ervan dat we een goede groep vormen.”

Het groepsgevoel is een aspect dat Papermoon als collectief tekent. Het is mooi om te zien hoe na de repetities iedereen; de spelers, de bouwers en vrienden van buitenaf, samenkomen, Es teh (ijsthee) drinken en over alledaagse zaken praten. In dat opzicht voelt het als één grote familie met Ria als moeder-overste aan het hoofd. Het is aangenaam om tijdelijk bij deze familie te horen.
Het collectief, dat inmiddels al meerdere internationale projecten op hun naam heeft staan, vindt zijn oorsprong in community art. 'Voor ons is kunst een diplomatieke vorm van communiceren,'' aldus Ria. Tien jaar geleden gaven Ria en Iwan (haar partner en visueel kunstenaar) workshops aan kinderen uit de buurt en dat doen ze nog altijd. De nadruk in hun workshops ligt op persoonlijke creativiteit, waar in het traditiegetrouwe Indonesië te weinig aandacht voor is, volgens Ria.
Ze heeft zelf sociale politieke wetenschappen gestudeerd en is als theatermaakster autodidact. En meer kunstcollectieven in Yogyakarta, die ook internationaal bekend zijn, komen uit de sociale hoek (o.a. theatergroep Garasi.) Dit komt, volgens Ria, omdat er op de kunstopleidingen enkel traditioneel wordt les gegeven, waardoor de jonge kunstenaars weinig ruimte krijgen om een eigen interessante vorm en stem te ontwikkelen.

Wij reken ons in ieder geval rijk met de stem van Papermoon en hopen samen, in de 24 dagen die ons nog resten, een mooie voorstelling te maken voor het Indonesische èn Nederlandse publiek.”

Niet over, maar met Indonesië


Pop Saidja, één van de hoofdrolspelers in 'Hete Peper' van Het Volksoperahuis en Papermoon Puppet Theatre. Bekijk Fotoserie

LEIDEN - Het mystieke geluid van een Javaanse bamboefluit vindt harmonie met de indorock van de gitaar. Dat terwijl Engelse, Indonesische en Nederlandse woorden elkaar afwisselen. Het Volksoperahuis gaat samen met het Papermoon Puppet Theatre uit Yogyakarta met de nieuwe voorstelling ’Hete Peper’ de periode van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog te lijf. Ze trappen af in het Leidse theater Ins Blau.

Door Chester Vacquier - 12-3-2015, 9:56 (Update 12-3-2015, 10:09)


Het Volksoperahuis, bestaande uit muzikant Jef Hofmeister en acteur Kees Scholten, bekend van ’Flikken Maastricht’ en ’Penoza’, reisde vorig jaar naar Java om zich te verdiepen in de cultuur. Samen met actrice Sekar Rahina, dochter van een beroemde Indonesische mimeacteur, en het poppentheater aldaar maakten ze de Indonesische versie van ’Hete Peper’. “Geïnspireerd door Max Havelaar en de onafhankelijkheidsoorlog maken we nu een uitgebreide versie voor het Nederlandse publiek”, vertelt Scholten. “Een mix van fictie en non-fictie.”


Liefdesgeschiedenis

In ’Hete Peper’ reist de Nederlander Eric Coen, gespeeld door Kees Scholten, voor het eerst in zijn leven naar Java. Hij bezoekt de resten van een suikerfabriek die decennialang werd gerund door zijn familie. Zijn vader is na de onafhankelijkheid van Indonesië naar Nederland vertrokken en heeft altijd gezwegen over zijn laatste jaren aldaar. Bij de restanten van de fabriek ontmoet Eric een stokoude Javaanse man, genaamd Saidja, die zijn vader gekend heeft. Maar ook hij hult zich in zwijgen. Saidja is een levensgrote pop die wordt bespeeld door één van de leden van Papermoon. Door de tussenkomst van de kleindochter (Sekar) van de oude Javaan komen er echter fragmenten los van een heftige liefdesgeschiedenis. De geschiedenis wordt geïllustreerd door een schaduwspel van kartonnen wajangpoppen.

Alle bloedige gebeurtenissen vol jaloezie en woede, uit de periode die de ’Bersiap’ wordt genoemd, worden persoonlijk gemaakt via een liefdesverhaal. “Alleen zo is de gezamenlijke historie werkelijk te begrijpen”, zegt Scholten. Hoewel het volgens de acteur moeilijk blijft om te praten over geweld.


Heroïsch

“We tonen niet alleen het heroïsche gedeelte, zoals velen in Indonesië gewend zijn te horen”, zegt Beni de poppenspeler. “We vinden het belangrijk dat de jonge generatie het koloniale verleden vanuit verschillende perspectieven belicht. Zodoende kunnen we ons opnieuw verhouden tot de geschiedenis.” Dit sluit volledig aan bij de drijfveer van Het Volksoperahuis. “Wij maken niet theater over, maar theater met”, licht Hofmeister toe. “Net als onze voorgaande productie op de Antillen, pogen we samen met mensen van daar het gedeelde verleden, de onvoltooid verleden tijd, te ontrafelen.” Zo duikt het muziektheatercollectief volgend jaar in het koloniale verleden van Suriname.

De repetities geven blijk van een gemoedelijke samenwerking, waarbij niemand de autoriteit opeist. “We zijn allemaal een regisseur”, lacht Beni, terwijl hij zich verenigt met zijn pop Saidja. “De pop wordt in de voorstelling gevuld met historie en persoonlijkheid”, zegt Beni. “Dat is magie.”

Bij ’Hete Peper’ in Leiden wordt een uitgebreid randprogramma georganiseerd, met donderdag een lezing van Javaanse cultuurexpert Els Bogaert, die verbonden is aan de Universiteit Leiden, en Indonesische hapjes van toko Iboe Tjilik. Vrijdag is er een arrangement bij restaurant Surakarta.



’Hete Peper’, Het Volksoperahuis, donderdag 12 en vrijdag 13 maart 20.30 uur, Theater Ins Blau, Leiden.

leidschdagblad.nl

Ben gisteren (donderdag 12 maart) geweest........

Hete Peper in het Volksoperahuis

UITGAAN & VRIJE TIJD | 15 maart 2015 | reageer | Door de Dichtbijredactie (ZO Purmerend Waterland)


PURMEREND - Het Volksoperahuis is zaterdag 21 maart te zien bij Theater de Verbeelding met het stuk Hete Peper. Aanvang: 20.30 uur.


Samen met het Papermoon Puppet Theatre uit Yogyakarta gaat het gezelschap in Hete Peper de periode van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog te lijf. Hete Peper is een muziektheatervoorstelling over Indo's, Nederlanders en Indonesiërs, gemaakt door theatermakers uit beide landen, elk met hun eigen geschiedenis én onze gezamenlijke historie. Begeleid door veel muziek, van krontjong tot rock, en met vindingrijk poppenspel, ontvouwt zich het verhaal van Hete Peper: de geschiedenis van twee geliefden die door de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd een fatale wending kreeg.

In Hete Peper reist de Nederlander Eric Coen voor het eerst in zijn leven naar Java. Hij bezoekt de resten van een suikerfabriek die decennialang werd gerund door zijn familie. Zijn vader is na de onafhankelijkheid van Indonesië naar Nederland vertrokken en heeft altijd gezwegen over zijn laatste jaren aldaar. Bij de restanten van de fabriek ontmoet Eric een stokoude Javaanse man die zijn vader gekend heeft. Maar ook hij hult zich in zwijgen. Door tussenkomst van de kleindochter van de oude Javaan, komen er echter toch fragmenten los van een heftige liefdesgeschiedenis. Langzaamaan tekent zich een verhaal af met een dramatische ontknoping. Na afloop is er een gesprek met onder meer Toon Capel, een oud strijder in Indonesië.

De voorstelling is te zien in Theater De Verbeelding aan de Purmersteenweg 17-19. Kaarten kosten 13 euro (vriendenpas/CJP/65+ 11 euro). Reserveren is mogelijk via www.theaterdeverbeelding.nl of via De Verbeelding reserveerlijn, tel. 0299 411234.

Dichtbij.nl