Roep om onderzoek naar 'grootste oorlog'

ma 17 aug 2015, 07:22

Roep om onderzoek naar 'grootste oorlog'
LEIDEN -

Nederland moet opdracht geven voor een grootschalig en systematisch onderzoek naar de oorlog die ons land heeft gevoerd in de voormalige kolonie Nederlands-Indië. Dat zegt directeur Gert Oostindie van onderzoeksinstituut KITLV (Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde).


„Dit is de grootste oorlog die Nederland ooit heeft gevoerd”, aldus Oostindie, zeventig jaar nadat in Indonesië de onafhankelijkheid werd uitgeroepen. Tijdens het conflict verloren duizenden burgers en militairen aan Nederlandse zijde het leven en volgens een zeer grove schatting honderdduizend Indonesiërs.

„Wij zijn bij een uitstek een land dat mensenrechten belangrijk vindt”, duidt hij het belang van het onderzoek voor ons land. Een groot onderzoek zoals dat er wel is geweest naar de Tweede Wereldoorlog of het drama Srebrenica is er voor de de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog echter nooit gekomen.

„Er is nog ontzettend veel uit te zoeken. Het onderzoek van de laatste jaren wijst op oorlogsmisdaden op grote schaal. Het lijkt erop dat dit niet is aangemoedigd, maar wel is toegedekt door de politiek vanwege het imago van Nederland”, aldus Oostindie. Een belangrijke vraag is volgens hem of het geweld systematisch was.

Het pleidooi voor een overkoepelend onderzoek is niet nieuw. Het KITLV heeft er eerder samen met het NIOD en het NIMH (Nederlands Instituut voor Militaire Historie) op aangedrongen. Nederlandse wetenschappers verrichten al individuele basis onderzoek. Ook leggen journalisten nog steeds nieuwe feiten bloot. Zo werd onlangs een lijst met namen van slachtoffers van executies in Zuid-Sulawesi aangetroffen in het Nationaal Archief.

Telegraaf

Onverwerkt verleden vraagt om onbevangen onderzoek

comment. Nederland worstelt nog altijd met zijn koloniale verleden. Gevraagd: onbevangen historisch onderzoek.
Door: Hans Wansink 17 augustus 2015, 21:00

Gisteren was het groot feest in Indonesië, want 17 augustus 1945, twee dagen na de Japanse capitulatie, was de dag van de 'Proklamasi' van de onafhankelijkheid door de nationalistische leiders Soekarno en Hatta. Het gezag van kolonisator Nederland werd niet langer erkend.

De Nederlandse autoriteiten zagen op hun beurt de nationalisten als handlangers van de Japanse bezetter met wie zij niets te maken wilden hebben. Zij streefden naar een soort federatie waarin Indië enig zelfbestuur zou krijgen, maar wel als onderdeel van het aloude koninkrijk.

De officiële onafhankelijkheid van Indonesië zou nog ruim vier jaar op zich wachten: op 27 december 1949 droeg koningin Juliana in de Ridderzaal de soevereiniteit over aan Indonesië. Daartussen woedde een koloniale oorlog die aan Nederlandse kant zesduizend en aan Indonesische kant honderdduizend levens kostte. Onder zeer zware druk van de Verenigde Staten, die Nederland dreigden met stopzetting van de Marshallhulp, staakte het Nederlandse leger uiteindelijk de strijd.



Historisch onderzoek naar het geweld door Nederlandse militairen kwam moeizaam op gang

De koloniale oorlog, waarbij vele tienduizenden dienstplichtige militairen betrokken waren en die een enorm beslag legde op de schaarse financiële middelen, werd niettemin door de grote meerderheid van de bevolking gesteund. Dienstweigeraars en deserteurs werden zeer hard aangepakt, maar militairen die misdaden jegens Indonesische burgers begingen, kwamen al te vaak gemakkelijk weg.

Historisch onderzoek naar het geweld door Nederlandse militairen kwam moeizaam op gang; voor de oorlogsveteranen, de overlevenden uit de Jappenkampen, de oud KNIL-militairen en andere Indischgasten was het benoemen van de feiten niet goed te verdragen. Nog in 1988 schrapte de historicus Loe de Jong op verzoek van veteranen de term 'oorlogsmisdrijven' uit het betreffende deel van zijn Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog.

Die oorlogsmisdrijven waren onderdeel van wat promovendus Remy Limpach van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (in NRC Handelsblad , 15 augustus) structureel geweld noemt. Op een allesomvattend historisch onderzoek naar de militaire acties in Indonesië is door historici meermalen aangedrongen, maar tot dusver tevergeefs. Het wordt tijd dat de belemmeringen voor grootschalig onderzoek worden weggenomen, zodat Nederland met zijn onverwerkte koloniale verleden in het reine kan komen.

Volkskrant