Incompetentie of complot?

dinsdag 7 juli 2009 door Elske Schouten

Incompetentie of complot?

Dit keer heeft hebben mijn pembantu’s wel hun stemformulier gekregen. Vanochtend kwamen ze het laten zien, en vragen of ik morgen meega naar de stembus. Bij de parlementsverkiezingen in april hoorde het echtpaar nog bij de miljoenen Indonesiërs wie het ‘stemrecht was ontnomen’: ze stonden toen niet op de lijst.

Zou er iets verbeterd zijn? Het percentage kiezers dat niet op de kieslijst voorkwam bij de parlementsverkiezingen, ligt op een schokkende 25 tot 40 procent. En dan waren er de verhalen over dode, minderjarige, al lang verhuisde burgers die er wél op stonden.

Afgelopen vrijdag was ik bij een bijeenkomst waar voormalig president en kandidaat Megawati sprak met buitenlandse journalisten. Ze was duidelijk gekomen om zich te beklagen over het ‘grote schandaal’ dat zich nu weer bij de presidentsverkiezingen van morgen dreigt te voltrekken. Volgens haar ontbreken miljoenen kiezers nog altijd op de lijst, en zouden er ook vele fictieve en dubbele namen op prijken.

Een van mijn collega’s stelde de vraag der vragen: in hoeverre denkt haar team dat dit komt door incompetentie, en in hoeverre door fraude? In de aanloop naar de parlementsverkiezingen vergeleek een commentator de situatie met een voetbalwedstrijd, waarbij beide partijen evenveel last hebben van het slechte veld. Of is er toch meer aan de hand? De woordvoerder van Megawati zei alleen insinuerend dat hij daar niets over wilde zeggen, want ,,wij willen niemand beschuldigen”.

Ik heb de afgelopen weken veel politiek commentatoren gesproken, en de meeste gaan er toch vanuit dat de problemen komen door incompetentie van kiescommissie KPU. Een uitzondering was Ikrar Nusa Bakhti van LIPI, die wel een complot van SBY zag. Met hulp van de geheime dienst zou hij de stemgebieden kunnen analyseren, in hoeverre ze geneigd waren voor hem te stemmen, en op basis daarvan kiezers van de lijst verwijderen. De laatste dagen circuleerden er nog sms’jes dat er ‘chaos’ zal ontstaan als SBY wint, want dat de kiezers deze fraude niet zullen pikken.

Ik betwijfel of dat klopt. Na de parlementsverkiezingen haalden de meeste ‘gedupeerde kiezers’ hun schouders op en gingen ze weer verder - zo ook het echtpaar dat bij mij werkt. Nu vindt men de presidentsverkiezingen wel belangrijker, maar toch. Ook is in bijna alle peilingen duidelijk dat een paar miljoen stemmen niet zoveel zullen uitmaken: waarschijnlijk wint SBY morgen ruim in één ronde. Al zijn die peilingen voor de echte complotdenkers natuurlijk ook verdacht.

Het is de vraag of Megawati en (in mindere mate) Kalla chaos willen en kunnen zaaien, als ze verliezen. Door velen worden zij toch gezien als slechte verliezers, die alleen proberen de verkiezingen uit te stellen in de hoop SBY alsnog in te halen. In het weekend liep de temperatuur nog een beetje op, toen ze erop zinspeelden de verkiezingen te boycotten als er niet snel iets gebeurt.

Maar inmiddels hebben ze hun toon gematigd. Geholpen heeft ook een uitspraak van het constitutioneel hof vandaag, dat kiezers niet meer op de lijst hoeven staan om te stemmen, maar dat ook met hun legitimatiebewijs mogen doen. Hoe schandelijk de perikelen rond de kieslijst dus ook zijn, de verkiezingen gaan morgen gewoon door.

NRC