'Hobbitmens' leefde toch niet naast onze voorouders

'Hobbitmens' leefde toch niet naast onze voorouders

De raadselachtigste oermens is zojuist wat minder raadselachtig geworden. De 'hobbit' van het Indonesische eiland Flores leefde niet, zoals gedacht, tienduizenden jaren zij aan zij met de moderne mens. De dwergmens met de grote voeten blijkt het veld vijftigduizend jaar geleden te hebben geruimd - ongeveer toen onze voorvaderen aankwamen.

Door: Maarten Keulemans 31 maart 2016, 06:00
   

Dit blijkt uit nieuw dateringsonderzoek in de grot waar archeologen in 2003 voor het eerst resten van het verbluffende oermensje opgroeven. Homo floresiensis was een gekrompen mensje van amper een meter hoog en met de herseninhoud van een chimpansee. De evolutie op het krappe eiland had hem kennelijk laten verdwergen, net zoals bekend is van andere grote zoogdieren op eilanden, zoals olifanten, herten en nijlpaarden.

Destijds leek het erop dat de hobbit nog tot 12 duizend jaar geleden had geleefd, vlak voor het tijdperk van de landbouw. Dat hadden de archeologen verkeerd, geven ze nu toe in Nature: ergens rond de 50 duizend jaar geleden moet de laatste hobbit zijn gestorven.

'De implicatie', zegt desgevraagd vogelpaleontoloog Hanneke Meijer van de Noorse Universiteit van Bergen, betrokken bij de opgravingen, 'is dat de hobbit uitstierf rond de tijd dat de moderne mens Indonesië en Australië koloniseerde.' Ook veel andere grote en opvallende dieren verdwenen rond die tijd. 'Er gebeurde echt iets substantieels. Het hele ecosysteem verdwijnt.' Maar, benadrukt ze, een oorzakelijk verband met de opmars van de moderne mens kun je niet aantonen. 'Je kunt ook denken aan een vulkaanramp.'

Recentere opgravingen in de Liang Bua-grot, waar de hobbit leefde, hebben geen nieuwe skeletten opgeleverd, vertelt Meijer. Hooguit hier en daar wat losse botjes en werktuigen, die nog worden geanalyseerd. 'Wat je er vindt, bestaat voor 90 procent uit rat. Van kleine ratten tot reuzenratten. De overige 10 procent bestaat overwegend uit vleermuizen, reptielen en vogelresten. En heel nu en dan zit er een stukje hobbit tussen.'


Vogelpaleontoloog Hanneke Meijer:
"Allerlei puzzelstukjes vallen opeens perfect op hun plaats"


Reden voor de vergissing in de datering is een soort gezichtsbedrog in de grond: oudere aardlagen direct boven de hobbit zijn weggesleten, waarna een vulkaanuitbarsting een verse, veel jongere deken van as op de fossielen legde, alsof dat direct na hun dood gebeurde. Toch is het team niet teleurgesteld. 'Nu we die datering twintig-, dertigduizend jaar kunnen terugduwen, vallen allerlei puzzelstukjes opeens perfect op hun plaats.'

Volkskrant