Indonesië kan goed bouwen, maar niet bewaren

Opinie | Indonesië kan goed bouwen, maar niet bewaren

Geplaatst op 10 mei 2016
Laatste update 10 mei, 22:44


De Indonesische president Joko Widodo bracht op 22 en 23 april een bezoek aan ons land. Hij bracht onder meer een werkbezoek aan de Tweede Maasvlakte waar hij werd ontvangen door de burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb. Op dat moment was ik niet in ons land, maar in het land van Joko Widodo: Indonesië.

Met dertien mensen uit Nederland begeleidde ik een zogeheten ‘rootsreis’. Dat is een reis waar mensen naar sporen zoeken van het Indische verleden van hunzelf of van familieleden. Zo trokken we drie weken door Java en zochten mensen met succes naar hun ‘roots’. Dat was bijvoorbeeld de plantentuin van Bogor, waar iemands vader had gewerkt. Of het graf van oma ergens op een berg in Garut, of een gevangenis in Semarang waar een oom had gezeten.

Zichtbaar verleden
Zo’n reis brengt je terug naar het verleden, het koloniale verleden van ons land in Indië. Ondanks de enorme veranderingen die Indonesië sinds zijn onafhankelijkheid heeft ondergaan, is dat verleden op veel plaatsen nog heel goed zichtbaar. De glimmende wolkenkrabbers van Jakarta maken indruk, maar de grandeur van het beroemde hotel Savoy Homann in mijn geboortestad Bandung en het voormalige Oranjehotel in Surabaya doen dat ook. Ja, tempo doeloe is niet meer, maar de restanten daarvan wel.

Verval
Die zijn vooral zichtbaar in het centrum van veel Javaanse steden in de gebouwen van vroeger. Door de tand des tijds en verwaarlozing zijn die echter ook vaak in een behoorlijke staat van verval geraakt. Onze Javaanse reisgids zei daarover: „Indonesië kan goed bouwen, maar niet bewaren”.

Toekomstplannen
En dat brengt mij terug naar Joko Widodo op de Rotterdamse Maasvlakte. Wat had ie daar te zoeken? Wel, Joko wil bouwen, Joko heeft grote plannen voor de toekomst van zijn land en zoekt naar voorbeelden en partners om die plannen te realiseren. De tegenstelling had niet groter kunnen zijn: terwijl ik met dertien mensen in Indonesië op zoek was naar een hopelijk nog bewaard verleden, was Joko in Nederland bezig met bouwen aan de toekomst!

Leger
In perscontacten zei hij ook dat Indonesië vooral vooruit moet kijken en niet achteruit naar het verleden. Dat meent hij niet alleen in economisch maar ook in politiek opzicht. Waar ons land is overgegaan tot financiële tegemoetkoming aan nabestaanden van door Nederlanders vermoorde Indonesiërs (in Rawagede, 1947), weigert Joko elk onderzoek naar mogelijke moordpartijen onder Nederlanders door Indonesiërs. Hetzelfde geldt voor de enorme massamoorden onder (vermeende) communisten in 1965/’66 door paramilitairen onder oogluikend toezicht van Soeharto’s leger. De opzienbarende films van Joshua Oppenheimer hierover mogen in Indonesië niet vertoond worden.

Verbazing
In Nederland is wat meer ruimte ontstaan om kritisch naar ons koloniale verleden te kijken. In Indonesië is dat echt nog niet het geval. Het historisch besef in deze nog jonge staat is sowieso erg klein. De geschiedenis van het land begint met de heroïsche onafhankelijkheidsstrijd tegen de Nederlandse overheerser (1947-1949) en alles daarvóór wordt aangeduid als ‘de Nederlandse tijd’. Groot is ook elke keer de verbazing als ik aan Indonesiërs vertel dat ik daar geboren ben, maar met mijn ouders door de Indonesiërs van toen ben verdreven naar Nederland. Inderdaad, Indonesië is ook in historisch opzicht niet goed in ‘bewaren’. Wordt dat ooit anders?

Uitnodiging
Misschien wel, ik werd uitgenodigd om in september op te treden op een groot festival in Semarang. Dat wordt gehouden om de historische binnenstad (‘Kota Lama’) in stand te houden en te renoveren. Ik denk wel dat ik het doe. Kan ik Indonesië een beetje meehelpen met ‘bewaren’.

Wouter Muller

De auteur is muzikant, tekstschrijver en componist en actief in de sociaal-culturele sector.

Tubantia