'Wrok tegen ons om wat we zijn'

'Wrok tegen ons om wat we zijn'

DOOR: THEODOR HOLMAN 19 AUGUSTUS 2017, 14:00

Wanneer een stel nazi's dat 'Weg met de Joden!' en 'Bloed en bodem!' schreeuwt, door andere burgers in elkaar wordt geslagen, bezie ik dat met enig genoegen. Dat zal die kloothommels leren!

Maar ik besef dat het fout is. De geweldplegers tegen die nazi's bedienen zich om de discussie te smoren van een nazistische tactiek, namelijk geweld. Hoe nobel dat geweld ook bedoeld moge zijn, hoe prettig ook om te zien, het primaat van het geweld behoort bij de overheid te liggen. En nergens anders.

Mijn vader koesterde nogal wat wraakgevoelens tegenover de Japanners. Daar droomde hij van. (Hoewel, het zat in feite anders. Hij droomde dat hij weer in het kamp zat en vernederd werd. En als hij wakker schrok, wilde hij wraak, wat niet kon.) Hij vond wraak, wrok, een ingewikkeld fenomeen; wanneer had een mens voldoende genoegdoening? Wat rechtvaardigde dat? Kan een overheid via de straffen die het uitdeelt de wraak die je zelf voelt, laten afnemen?

Ik kan er niet meer met hem over praten. Ik zie hem in mijn geest gebogen zitten over de beginregels van de Ilias: 'Bezing de wrok, godin, van Peleus' zoon Achilleus.'

Wel weet ik dat hij in een grote mate van zelfbeheersing een beschavingsideaal zag. Maar wanneer wordt zelfbeheersing lafheid? In mijn pubertijd vond ik de vorige generatie nogal laf, juist om hun gebruik van geweld. Ik veroordeelde de bombardementen op Vietnam, maar mijn vader bleef herhalen dat die volkomen rechtvaardig waren.

Hoe kon hij, die de oorlog had meegemaakt, dat menen? Ver na zijn dood heb ik mijn vader hierover menigmaal mijn spijt betoond.

Of met een auto op een onschuldige mensenmassa inrijden laf is, lijkt mij buiten kijf staan. Toch zijn er groeperingen die dit moedig vinden. Zij menen dat het gerechtvaardigde wraak is.

Zij koesteren een wrok. Tegen wie? Tegen ons. Om welke reden? Omdat we met onze wapens hun broeders en zusters hebben vermoord? Omdat wij Joden zijn, of met Joden samenwerken? Omdat wij homoseksualiteit gelijkwaardig vinden aan heteroseksualiteit, zoals we vrouwen ook gelijkwaardig vinden aan mannen?

Wanneer zou ik een auto pakken en zomaar op mensen inrijden? Als vrouw, kinderen en kleinkinderen omgebracht zijn en het paradijs wenkt?"

Hoop is plicht," zei mijn vader, "want wie geen hoop heeft, komt in de spaarpot van de dood."

Parool