Aangifte tegen topambtenaar Defensie wegens beïnvloeding mariniers De Punt

Aangifte tegen topambtenaar Defensie wegens beïnvloeding mariniers De Punt

Nabestaanden van twee Molukse treinkapers hebben aangifte gedaan tegen ambtenaren van het ministerie van Defensie, onder wie secretaris-generaal Wim Geerts. Die zouden mariniers van de treinkaping bij De Punt (1977) hebben beïnvloed, voorafgaand aan hun verhoren over de vermeende ‘executie’ van kapers. Een reconstructie van die ‘voorbereiding’.

Tonny van der Mee 16-01-18, 22:30

Kort nadat de rechtbank besloot dat mariniers worden gehoord over de gewelddadige beëindiging van de treinkaping, nodigt het ministerie van Defensie hen uit op de Marinierskazerne in Doorn. De bijeenkomst op 25 februari 2017 was volgens een woordvoerder bedoeld om de juridische procedure uit te leggen en 'de ontstane emoties bij de mariniers re kanaliseren'.

Drie maanden later, op 20 mei, volgt een tweede bijeenkomst. Nu alleen voor de elf mariniers van de aanvalsgroepen 2 en 5, die bij de rechter worden gehoord over de dood van Max Papilaja en Hansina Uktolseja. De twee kapers zijn volgens de nabestaanden geëxecuteerd, terwijl ze al zwaargewond en uitgeschakeld waren.

Bij de bijeenkomsten zijn ook enkele marinierscommandanten, vertegenwoordigers van het ministerie en advocaat Geert-Jan Knoops, die alle mariniers bijstaat. De mariniers verklaarden bij de rechtbank dat daar nooit inhoudelijk over de gebeurtenissen is gesproken. ,,Er werd in algemene zin gepraat.’’


Chris Uktolseja in de Haagse rechtbank tijdens de rechtszaak van de nabestaanden van de Molukse treinkapers die in 1977 bij De Punt zijn doodgeschoten. ANP

Genadeschot
Anders ligt dat bij een bijeenkomst met drie marinierscommandanten op het ministerie van Defensie. Ze komen op 10 mei bij elkaar op het bureau van secretaris-generaal Wim Geerts. Ook Knoops en ambtenaren van Veiligheid en Justitie zijn daarbij.

De commandanten krijgen daar enkele geluidsfragmenten te horen, waarop communicatie tussen de mariniers in de trein te horen is. ,,Het was de eerste keer dat de banden beluisterd werden’’, vertelde een commandant (codenaam 5A) later bij de rechtbank. ,,Er was nauwelijks commentaar.’’

In een van de fragmenten is het woord ‘genadeschot’ te horen. Op de bijeenkomst wordt gesproken over de interpretatie van de term. ,,Daar is over gesproken in die zin dat dat misschien een koe was die uit zijn lijden moest worden verlost, omdat hij was aangeschoten door de lange afstandsschutters’’, aldus 5A. ,,Dat was de eerste keer dat ik het hoorde.’’

Koe
Wie met de theorie van de ‘koe’ kwam, is niet bekend. Volgens Liesbeth Zegveld, advocaat van de nabestaanden, is dat het bewijs dat de bijeenkomst verder ging dan het geven van juridisch advies, maar dat getuigen beïnvloed zijn over een beladen term als ‘genadeschot’.

Bovendien vindt ze de rol van Knoops dubieus. Eén advocaat voor alle mariniers kan waarheidsvinding in de weg staan, omdat mariniers tegenstrijdige belangen kunnen hebben of verklaringen op elkaar kunnen afstemmen. Zegveld vermoedt dat de mariniers vooraf hebben afgesproken om niets over elkaar te verklaren.

De mariniers zijn individueel meerdere keren bij Knoops geweest en kregen de geluidsfragmenten te horen, terwijl de rechtbank had beslist dat de banden de mariniers pas ter zitting zouden worden voorgehouden. Zegveld kreeg de geluidsbanden niet, maar mocht ze één dag beluisteren bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). Ook de transcripties kreeg ze veel later, pas nadat alle bijeenkomsten van mariniers al waren geweest.

Volstrekt legitiem
Het is onbekend wie de banden aan Knoops heeft gegeven. Knoops weerspreekt alle beschuldigingen. ,,Het feit dat wordt gesteld dat de mariniers ‘tegenstrijdige verklaringen’ zouden hebben afgelegd, geeft al aan dat van beïnvloeding geen sprake is geweest’’, zegt hij. ,,Iedere marinier heeft verklaard volgens zijn eigen herinnering.’’

Defensie verwerpt iedere suggestie van ‘beïnvloeding van getuigen’. Het laten horen van de geluidsfragmenten is volgens Defensie ‘volstrekt legitiem’. ,,Aangezien een transcriptie van de opnamen in de procedure zou worden gebracht, vond de Staat het van belang om de commandanten eerst zelf kennis te laten nemen van de opnamen en de transcriptie in plaats van dat zij dit uit de media zouden moeten vernemen.’’

Bewijsmiddelen
Volgens Zegveld zijn de voorbereidingen veel verder gegaan. 'Er is niet alleen in het algemeen gesproken over mogelijke vragen, maar bewijsmiddelen waarmee de getuigen ter zitting zouden worden geconfronteerd zijn aan hen voorgehouden en met hen besproken’, staat in de aangifte.

De nabestaanden vinden dat daarmee het recht op een eerlijk proces is geschonden. Ze eisen een strafrechtelijk onderzoek tegen de ambtenaren die bij de bijeenkomst op het departement waren en de geluidsbanden aan Knoops hebben gegeven. ,,Door de verklaring van de mariniers te beïnvloeden, doet de Staat wat het de afgelopen 40 jaar in deze zaak heeft gedaan, namelijk het verhinderen van waarheidsvinding.’’

AD