De grootvader van Patricia Sonnenburg (57) was begin 1942 een van de 477 gevangenen op het schip de Van Imhoff. Honderden van hen verdronken, hij ook. Zij wil excuses van de overheid. Volgens advocaat Liesbeth Zegveld is de staat de beschermingsplicht niet nagekomen en is de ware toedracht verdoezeld.
Hoe kwam uw grootvader op de Van Imhoff terecht?
“Mijn grootouders waren van Duitse afkomst. Ze woonden al meer dan 20 jaar in Nederlands-Indië toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, mijn vader is daar in 1924 geboren. Ze voelden zich Nederlanders. Toen in Europa in 1940 de Duitsers Nederland bezetten, werden alle ruim 2000 Duitsers in Nederlands-Indië in interneringskampen gezet, uit angst voor nazi-sympathieën. Ook mijn grootvader. Eind 1941 rukten de Japanners op naar Indonesië. Deze geïnterneerden zijn met verschillende transporten vanaf Sumatra naar Brits-Indië vervoerd. Op het laatste schip, de Van Imhoff, zat mijn grootvader.”
Het is ruim 75 jaar geleden, waarom komt u nu pas in actie?
“Het was mijn moeder die toen ik klein was, vertelde over de Van Imhoff. Mijn vader sprak er niet over. Hij is na de oorlog beroepsmilitair geworden, maar hij was ook getraumatiseerd, hij had nachtmerries. Hij overleed in 1983. Ik draag het verhaal over de dood van mijn grootvader dus altijd met mij mee. Dat was lastig. Duitsers die slachtoffer zijn van Nederlanders in de oorlog: zie dat maar eens uit te leggen. Al snel krijg je het stempel ‘nazi’ opgedrukt, was de angst in onze familie. Ik wilde niet zwijgen, maar wist niet wat ik moest doen, ik had geen bewijzen. Tot vorig jaar: toen kwam er een documentaire over de Van Imhoff op televisie.”
De documentaire ‘De ondergang van de Van Imhoff’ was aanleiding naar een advocaat te stappen?
“Ja, die documentaire was een cadeautje. Opeens werden alle bewijzen helder neergelegd van wat voor vreselijks daar gebeurde. Dat de gevangenen in kooien opgesloten zaten achter prikkeldraad onder het dek. Dat de Nederlandse bemanning het schip verliet en expres de reddingsboten heeft laten afdrijven, zodat de geïnterneerden zich niet konden redden. Het bleek nog veel erger dan ik al wist. En ook dat de Nederlandse overheid dit bewust in de doofpot heeft gestopt. Het emotioneert mij nog steeds.”
Hoe is het met uw grootmoeder na de oorlog gegaan?
“Ze heeft in een Jappenkamp gezeten. Ze had niets meer na de oorlog: haar bezittingen weg, haar man dood, ze kreeg geen enkele compensatie. Zij is hertrouwd en in Amsterdam gaan wonen, geen gelukkig huwelijk. Ze wilde ook niet dat er over de kwestie van de Van Imhoff werd gesproken in onze familie, net als mijn vader. Zij voelde schaamte over het Duitse verleden. Zij is zelf overleden in 1967. Wat zou het fijn geweest zijn, als zij die documentaire nog had kunnen zien.”
Waarom is dit na zoveel jaar zo belangrijk voor u?
“Natuurlijk kan ik dit ook verstandelijk benaderen en zeggen: ach, laat maar, je kunt het verleden toch niet veranderen. Maar ik voel het als een morele plicht: naar mijn grootvader en naar mijn vader.”
Steunen andere nabestaanden u?
“Nee, ik doe dit geheel op eigen titel.”
Wat wilt u precies ?
“Het is mij niet om geld te doen. Ik wil herstel van de goede naam van mijn grootvader. Hij is een afschuwelijke dood gestorven, ik wil dat de Nederlandse overheid haar verantwoordelijkheid neemt en excuses aanbiedt.”
De tekst gaat verder onder de afbeelding. De grootvader van Patricia Sonnenberg. Maartje Geels
Advocaat Zegveld: 'Nederland moet leed erkennen'
Er is hier sprake van een oorlogsmisdrijf én van het vervolgens willens en wetens verdraaien van de feiten door de Nederlandse staat, verklaart advocaat Liesbeth Zegveld, tevens hoogleraar humanitair recht aan de Universiteit van Amsterdam. “Die doofpot geldt nog steeds. De staat heeft de slachtoffers daarmee ultiem beledigd.”
De Van Imhoff was in januari 1942 op weg naar Brits-Indië toen ze werd beschoten door de Japanners en zonk. De Nederlandse bemanning verliet het schip en liet 477 Duitse en Oostenrijkse gevangenen onder het dek aan hun lot over. Dat toont onder meer een documentaire aan die vorig jaar door BNN/Vara is uitgezonden. 411 geïnterneerden van de Van Imhoff kwamen om, onder wie Herman Helmut Otto Sonnenburg, de grootvader van Patricia Sonnenburg uit Amsterdam. In een gisteren verstuurde brief aan het ministerie van defensie eist Zegveld namens Sonnenburg excuses van de Nederlandse staat en erkenning van het leed dat de familie is aangedaan.
Leed
Op de Van Imhoff zaten gevangenen die niet van nazi-sympathieën werden verdacht, maar waren opgepakt in Nederlands-Indië in 1940, puur en alleen omdat ze Duitser waren en Nederland met Duitsland in oorlog was. Slechts enkelen konden naar een eiland zwemmen en overleefden.
Nederland handelde ‘overduidelijk’ in strijd met de wetten van internationaal recht, zegt Zegveld. “De staat nam een beschermingsplicht op zich, toen deze mensen werden geïnterneerd. Maar ook heeft de staat vervolgens de ware toedracht verdoezeld en expres geheim gehouden”.
Daarmee is veel leed berokkend aan de nabestaanden. “Het verlies van de grootvader van mijn cliënte en de manier waarop dit gebeurd is, heeft deze familie getekend. Het niet erkennen daarvan, blokkeert bij haar het verwerkingsproces. Ik hoop dat deze zaak eindelijk door de staat serieus genomen zal worden.”
Het ministerie van defensie zei gisteren dat de brief nog niet op de juridische afdeling was gearriveerd en dat het dus niet kon reageren.
Trouw
De opa van Patricia Sonnenburg was gevangene op de Van Imhoff, nu wil ze excuses van de overheid
wo 11 apr 2018 - 18:19
Maartje Geels