Moslimjacht op alcohol doet Indonesiërs grijpen naar giftige alcohol, aantal doden loopt snel op

De politie controleert grote hoeveelheden in beslag genomen alcohol tijdens een persconferentie in Jakarta. AP

Moslimjacht op alcohol doet Indonesiërs grijpen naar giftige alcohol, aantal doden loopt snel op

In Tangerang rijdt een wals over zesduizend volle flessen heen. De kleurige etiketten zeggen dat het kruidendrankjes zijn, gemaakt met ginseng, en goed voor de keel en de potentie. Politiemannen met kogelvrije vesten en machinepistolen houden de wacht. De politie zegt dat de flessen illegale alcohol bevatten, en suggereert dat dit het spul is dat dezer dagen zoveel mensen doodt.

Door: Michel Maas 17 april 2018, 18:26

Bijna honderd slachtoffers zijn er alleen al in Jakarta, satellietsteden als Tangerang en Depok en de rest van West-Java. In de afgelegen provincie Papoea stierven nog eens 17 mensen. 'Gestorven voor niets', kopt de krant Kompas. Zich dood gedronken aan oplosan, zoals het goedje heet. Het is een mengsel met dodelijke ingrediënten zoals pure alcohol, methanol, spiritus, keelpijnpoeders en muggenverdelger.

Met het platwalsen van flessen met ginsengdrank probeert de politie de indruk te wekken dat er vooruitgang zit in de strijd tegen deze dodelijke alcohol. In werkelijkheid betekenen die flessen niets, want de drank die mensen doodt zit niet in flessen met etiketten. Die zit in dichtgeknoopte plastic zakjes met een rietje.

Haat-liefdeverhouding met alcohol
Oplosan doodt wel vaker mensen, maar nooit eerder was het zo erg als nu. In 2017 stierven er in totaal 32 aan verkeerde alcohol, in 2016 was liep het dodental op tot 57. In heel Indonesië in een heel jaar was dat. En nu zijn het er alleen in de regio's Jakarta en Bandung al honderd, in amper twee weken tijd.

Indonesië heeft een haat-liefdeverhouding met alcohol. Het is het land van het Bintang-bier, maar tegelijk het land dat worstelt met verkoopverboden en wurgende importbelasting. Het is een land zonder drinkcultuur: voor de gemiddelde Indonesiër staat drinken gelijk aan dronken worden. Het gaat hem niet om smaak, maar om het percentage.

In 2001 was alcohol in supermarkten net zo vrij verkrijgbaar als in Nederland. Boerenjongens liepen langs het rek met wodka en whiskey en verlekkerden zich aan de alcoholpercentages op de etiketten. Kort daarna begon de slag om de alcohol te verbieden. Bier was nog alom verkrijgbaar, tot in 2015 van de ene op de andere dag een verbod werd uitgevaardigd op de bierverkoop in kleine buurtwinkels. Sindsdien is bier alleen nog maar verkrijgbaar in de grote, luxe supermarkten - plaatsen waar een gewone Indonesiër zelden een voet binnen zet. Voor die gewone Indonesiër is er kortom geen enkele keus: als hij wil drinken moet hij lokaal drinken.

Islamitisch keurslijf
Rusmadi Ahmad moet het even kwijt: 'Jammer dat dat soort islam ook bestaat.' Hij doelt op de hardliners die proberen de wereld in hun keurslijf te dwingen. In het parlement staan ze klaar, bijvoorbeeld in de islamitische partij PPP. Ze zijn voor een verbod op seks buiten het huwelijk, maar hebben ook een wetsontwerp ingediend dat alle alcohol in Indonesië moet verbieden. Ze zullen de alcoholsterfte maar al te dankbaar aangrijpen om die wet erdoor te drukken.

Rusmadi is van de andere soort: hij is van Nahdlatul Ulama, met 40 miljoen leden de grootste moslimorganisatie van Indonesië, en een van de meer tolerante. Het is de organisatie van wijlen Abdurrahman 'Gus Dur' Wahid, de meest vrijzinnige van alle Indonesische presidenten tot nu toe.

Alcohol is haram, onrein, en dat wil Rusmadi niet veranderen. Maar, zegt hij, 'niet alles wat haram is moet meteen ook verboden worden. De MUI, de raad van ulama's, heeft bijvoorbeeld in een fatwa het roken onrein verklaard. Zie je ze ergens het roken verbieden? Nee toch? Roken moet gereguleerd worden, en hetzelfde moet ook met alcohol gebeuren.' Hij hoopt dat het parlement zijn verstand zal gebruiken en niet met verboden om zich heen begint te slaan, want 'alles maar verbieden is niet verstandig'.

Alcoholische 'medicijnen'
De drankenhandel van de arme man is de jamu-winkel: de winkel waar kruidendranken en -mengsels worden verkocht. De toonbank van zo'n winkeltje in Jakarta staat vol met ginsengdrankjes om 'warm van te worden', 'goed voor de keel' en opvallend vaak ook goed voor de mannelijkheid. De eigenaar zweert dat in geen van die flessen alcohol zit en dat hij ook geen alcohol verkoopt.

Buiten weten bewoners wel beter. Natuurlijk verkoopt ook hij intisari, lachen ze. Intisari is een fantastisch geneesmiddel dat helpt tegen alles, maar het zit vooral ook vol alcohol. Wie niet het medicinale slokje neemt waarvoor het is bedoeld, maar in plaats daarvan een hele fles achteroverslaat, wordt straalbezopen.

De verkopers van intisari hebben doorgaans ook andere alcoholische 'medicijnen', gebaseerd op druiven. Of het echt sterke ciu, dat uit een dorp op Midden-Java komt waar de mensen leven van de productie van pure alcohol. Die stoken ze uit suikerriet, volgens een recept dat nog stamt uit de tijd dat Indonesië nog Indië heette en een Nederlandse kolonie was. De suikerrietalcohol wordt gekocht door oplosan-handelaren uit de stad, die het verdunnen met cola of koffiemelk voor de smaak, en het dan mengen met wat ze voorhanden hebben zodat je er langer, beter of heftiger dronken van wordt. Of eraan doodgaat.

Volkskrant