22-10-1993 / Indische Nederlanders vergeten

Indische Nederlanders vergeten

Van onze correspondent

Spijkenisse – Het is een vergeten groep: de Indo-Europeanen die na de soevereiniteitsoverdracht in 1949 in Indonesië zijn overgebleven. Bijna niemand kijkt naar ze om. De Nederlandse overheid, die ze destijds adviseerde de Indonesische nationaliteit aan te nemen niet. En de Indonesische regering niet.

Alleen enkele stichtingen van Indische Nederlanders proberen de nood te lenigen maar zij ervaren hun werk als een druppel op een gloeiende plaat. Vele Indische Nederlanders leven in de voormalige Nederlandse kolonie in pure armoe. “Het is een kwestie van ereschuld”, stelt oud-KNIL-militair J. Verdult uit Spijkenisse.

Samen met anderen wil Verdult een landelijke hulpactie opzetten voor de Indische Nederlanders die in de Gordel van Smaragd zijn achtergebleven. Voor Verdult, die in 1938 als militair naar de voormalige Nederlandse kolonie trok, is het een erezaak. “Ik heb de Indische Nederlanders goed leren kennen in de periode dat ik in Japanse krijgsgevangenschap zat en in Thailand aan de Birma-spoorbaan moest werken. De toestanden waren met geen pen te beschrijven. Het waren de Indische landgenoten, met hun kennis van de jungle, die ons hielpen te overleven.”


De redactie van het radioprogramma Tokèh met van links naar rechts: Jef Verdult, Erlo Schlundt Bodien, Lucette Schotel, Jan Drenth en Boy Rancunet (met pet). Foto Fred Ernst

Te koud
De Indische Nederlanders, vaak nakomelingen van een Europese vader en een inlandse of chinese moeder, werden na de soevereiniteitsoverdracht door de Nederlandse regering aangeraden in Indonesië te blijven. “De regering zei: blijf daar maar want in Nederland is het te koud, je moet dan aardappels eten en je zal er niet kunnen wennen.”

Een probleem was dat veel Indische Nederlanders niet konden aantonen dat ze een Hollandse vader hadden. “Nederlandse soldaten die naar Nederlands-Indië werden gezonden, mochten hun vrouw niet meenemen. In Indië gingen ze dan vaak samenleven met een Indonesische vrouw. De kinderen, die dan werden geboren, waren onwettig. Ze werden ook nergens geregistreerd.”

Maar ook andere Indische Nederlanders beschikten vaak niet over de juiste papieren om naar Nederland te komen. “Je moest bijvoorbeeld een paspoort laten zien. Bijna niemand had vroeger een paspoort, wat moest je met een paspoort in een land dat zo groot is als Europa. We gingen toch niet naar het buitenland. Een paspoort werd pas belangrijk toen we moesten uitwijken. Veel Indo-Europeanen, die volgens de Nederlandse regering niet konden aantonen van gemengde afkomst te zijn, bleven dan ook noodgedwongen achter.”

Anno 1993 leven in Indonesië vele nakomelingen van Nederlanders in grote armoede en onder erbarmelijke toestanden. Vaak zijn ze op leeftijd. “In Indonesië bestaat geen sociaal stelsel zoals wij dat in Nederland hebben. Het is daar de gewoonte dat kinderen voor hun ouders zorgen als deze oud en gebrekkig gaan worden. Voor enkele duizenden Indische Nederlanders die zijn achtergebleven gaat dat echter niet op”, zegt Lucette Schotel, die met Verhult en drie medestanders het lokale radioprogramma Tokèh verzorgt. “Een deel van hen probeert zich in leven te houden door voedsel te verbouwen, te koken en langs de straat te verkopen.”


Weinig aandacht
Ze beklaagt zich er over dat in de Nederlandse media weinig aandacht aan de Indische Nederlanders wordt besteedt. “Wij zijn al blij dat we op de lokale radio in Spijkenisse een uur per week mogen uitzenden. Verder lijkt men de handen niet aan dit onderwerp te willen branden terwijl er in Nederland vele tienduizenden mensen uit het voormalig Nederlands-Indië wonen.”

Belangengroepen van Indische Nederlanders hebben volgens Verdult ook in Den Haag vergeefs aan de bel getrokken. “We hebben steeds nul op het rekest gekregen. Het lijkt of men niet meer over ons verleden in Nederlands-Indië wil praten. Nederland heeft nog het een ander goed te maken en moet de achtergebleven Indo-Europeanen te hulp schieten. Er moet snel een nationale hulpactie komen. De Indische Nederlander sterft uit. De Nederlandse regering heeft een ereschuld tegenover hen te vereffenen.”


AD, 22-10-1993