Indonesië zorgt goed voor Nederlandse begraafplaats Peutjoet, Atjeh

Indonesië zorgt goed voor Nederlandse begraafplaats
Gepubliceerd : 1 februari 2010 - 2:24 pm



Atjeh, het toneel van een van de langste koloniale oorlogen die Nederland heeft gevoerd. En ook de laatste rustplaats van vele gesneuvelde militairen, van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Op Peutjoet Kerkhof in Banda Atjeh op Sumatra liggen ongeveer 2200 Nederlandse militairen begraven. Hun graven worden goed verzorgd.

Het stadsbestuur van Banda Atjeh besteedt veel zorg aan de graven van de Nederlandse militairen. Behalve Nederlanders liggen er ook gesneuvelde inheemse KNIL-soldaten, afkomstig van onder andere Java en Ambon.

Generaals
Adeli Abdullah, cultureel waarnemer in Atjeh, vertelt dat er op Peutjoet ook twee Nederlandse generaals begraven liggen, Köhler en Pel. Köhler sneuvelde op 14 april 1823 voor de Grote Moskee in Banda Atjeh. Hij leidde toen de eerste expeditie naar Atjeh. Zijn mannen wilden zijn lichaam naar Nederland overbrengen, maar dat lukte niet. Uiteindelijk vond de generaal zijn laatste rustplaats in Atjeh.

Adeli Abdullah: ‘Zijn terugkeer was oorspronkelijk niet gepland. Maar op het initiatief van de Atjehse gouverneur, Muzakir Walad, gebeurde het toch. Hij was van mening dat - omdat Köhler in Atjeh gesneuveld was - hij ook in die provincie moest worden begraven.’

Bij de ingang van het Peutjoet Kerkhof staat een zin: '2200 soldaten zijn hier begraven. Het Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger (KNIL) heeft zijn aanwezigheid in Atjeh duur betaald'.

Geen wraak
Ondanks de heftigheid van het Atjehse verzet tegen de koloniale overheersers van destijds, wordt het kerkhof goed verzorgd. Daarmee bewijzen de Atjehers geen eeuwigdurende wraak te koesteren, zegt Adeli Abdullah. ‘Een van de karaktertrekken van de Atjehers is dat wij onze vijanden niet haten tot na de dood. We zijn slechts vijanden bij leven. Als we eenmaal dood zijn, houdt de vijandschap op. Dan zijn wij allemaal gelijk. Daarom wekte het natuurlijk veel verbazing bij de Nederlandse ambassadeur in Jakarta, toen de gouverneur van Atjeh in 1954 verzocht het stoffelijk overschot van Köhler terug te brengen naar Atjeh. Dat was behoorlijk spectaculair.’

Daarna werden ook de graven van een aantal Atjehse ambassadeurs in Nederland gerenoveerd. Gouverneur Muzakir kwam daarvoor ook naar Nederland. Hij bezocht het graf van Tengku Syah Abdul Hamid in Middelburg, die als ambassadeur in 1601 naar Nederland was gezonden en daar overleed.

Toekomstige generaties
Peutjoet Kerkhof -ongeveer 3,25 hectare groot- is een Indonesisch nationaal monument. Het onderhoud wordt grotendeels betaald door de Nederlandse Stichting Peutjoet Fonds, dat de Nederlandse militaire begraafplaats wil behouden voor toekomstige generaties.

Na de tsunami, vijf jaar geleden, was 80 procent van het complex vernield. Inmiddels is de stichting erin geslaagd de schade grotendeels te restaureren. Volgens de voorzitter van de Stichting Peutjoet Fonds, Robert Jan Nix, is inmiddels zo’n 80 procent van de vernielingen hersteld. ‘ We zijn opnieuw begonnen met de aanplant. De erepoort hebben we gerepareerd, net als de kapotte muren. Met de graven zijn we nog bezig. We hebben al wel de nog leesbare teksten geregistreerd.’

Netjes
Beheerder Ambri onderhoudt het Peutjoet Kerkhof in Atjeh al 17 jaar. Hij legt uit dat iedere grafsteen is gemerkt, zodat de graven van gesneuvelden uit de oorlog er makkelijk uitgepikt kunnen worden. ‘Ik heb behoorlijk veel verantwoordelijkheid. Ik moet schoonmaken, gras maaien, enz. Dat doe ik elke dag om te zorgen dat het kerkhof netjes blijft. Ik repareer ook alles wat kapot of beschadigd is. Eigenlijk ben ik een manusje van alles. Bovendien onderhoud ik ook het kantoor van het kerkhof en de nabijgelegen huizen van medewerkers.’

Geschiedenis
De Nederlandse generaal Köhler ligt begraven in Atjeh, waar hij ook stierf. En het graf van Tengku Syah Abdul Hamid in Nederland is gerenoveerd. 'Dat is deel van de geschiedenis en deel van de nationale identiteit', zegt Adeli Abdullah.




RNW

http://www.peutjut.nl/