Uitbarsting Toba minder dodelijk dan gedacht

Uitbarsting Toba minder dodelijk dan gedacht
dinsdag, 23 februari 2010 13:14
Lilian Ahlers

Foto van een uitbarsting van de vulkaan Gunung Rinjani op het Indonesische eiland Lombok (Foto: Oliver Spalt, 1995)

Bij de uitbarsting van de Indonesische supervulkaan Toba, zo'n 74.000 jaar geleden, is niet iedereen omgekomen. Tot die conclusie zijn onderzoekers van de Oxford Universiteit na jarenlang onderzoek gekomen.

De onderzoekers zijn al zeven jaar bezig met het bestuderen van asresten van de vulkaanuitbarsting. Nieuwe vondsten geven een beeld van het leven voor en na de kolossale uitbarsting. Volgens de onderzoekers overleefden verschillende levensvormen de supereruptie. Eerder concludeerden wetenschappers dat vermoedelijk vrijwel alle soorten in het gebied uitstierven.

De vulkaan Toba barstte ongeveer 74.000 jaar geleden uit. De uitbarsting was enorm. Naar schatting kwam er 2800 kubieke kilometer magma vrij en werd ongeveer een procent van het aardoppervlak onder een laag van tenminste tien centimeter as gelegd. Op de plek van de uitbarsting ontstond een enorme krater. Hier bevindt zich momenteel het Tobameer.

Er wordt wel eens gespeculeerd dat de Toba-uitbarsting er bijna voor zorgde dat de gehele mensheid uitstierf. Volgens de onderzoekers van Oxford is dat niet het geval. In het zuiden en noorden van India vonden de onderzoekers verschillende gereedschappen die voor en kort na de uitbarsting zijn gebruikt. Dit wijst er volgens hen op dat er wel degelijk overlevenden waren. De gereedschappen lijken sterk op de gereedschappen die de moderne mens gebruikte in Afrika en die van Indische mensen. Bij het onderzoek zijn ook botten gevonden van koeien, carnivoren en apen die uit dezelfde tijd stammen. Volgens onderzoeker Michael Petraglia duidt de vondst er bovendien op dat India 74.000 jaar geleden al was bevolkt, 15.000 jaar eerder dan gedacht.

De mens blijkt zich sneller te hebben hersteld dan aangenomen. Ook de voorlopers van de mens, de neanderthaler en de Floresmens die tot zo'n 18.000 jaar geleden in Azië leefden, zouden de vulkaanuitbarsting hebben overleefd. Om hun theorie kracht bij de zetten zijn de onderzoekers nog steeds op zoek naar menselijke fossielen.

Toba
De supervulkaan Toba barst naar schatting eens in de 400.000 jaar uit. De uitbarsting van 74.000 jaar geleden was de grootste vulkaanuitbarsting op aarde in de laatste twee miljoen jaar. Het had zoveel effect dat de temperatuur overal op aarde daalde doordat de asdeeltjes het zonlicht blokkeerden. Sommige wetenschappers zijn zelfs van mening dat de uitbarsting een ijstijd veroorzaakte die tientallen eeuwen duurde. Ook zou door de eruptie een groot deel van de mensheid zijn uitgestorven, wat een reden kan zijn waarom er relatief gezien zo weinig variaties zijn van het menselijke ras. Daarover zijn wetenschappers echter verdeeld.


Historiek