Bewogen geschiedenis van Kamp Westerbork

Bewogen geschiedenis van Kamp Westerbork
Kamp Westerbork is in 2010 65 jaar geleden bevrijd. Een uitleg over de geschiedenis en de betekenis van dit kamp.

Als we het over Kamp Westerbork hebben, dan gaat het meestal over de rol die het kamp tussen 1942 en 1945 had. Westerbork was toen een doorvoerkamp voor meer dan 100.000 Nederlandse joden. Zij werden vanuit het kamp doorgestuurd naar de vernietigingskampen, zoals Auschwitz. Slechts 5000 van de 107.000 joden overleefden de Tweede Wereldoorlog.

Oorlog Nederlands-Indië
In 1948 kreeg Kamp Westerbork opnieuw een andere functie. Nederland was inmiddels in gevecht geraakt met het naar onafhankelijkheid strevende Indonesië, en Westerbork werd nu een opleidingskamp voor militairen die naar Indonesië moesten, en een opvangkamp voor hen die uit Indonesië (Nederlands-Indië) waren teruggekeerd.

In 1950 werd Westerbork omgedoopt in Schattenberg, omdat er een nieuwe bestemming was gevonden: het kamp ging nu vluchtelingen uit Nederlands-Indië opvangen. In 1951 kreeg het kamp zijn laatste functie: het ving nu specifiek vluchtelingen uit de Molukken op. Molukse militairen hadden aan de kant van de Nederlanders tegen de Indonesische vrijheidsstrijders gevochten; en deze mannen en hun families trokken nu naar Nederland.

Herinneringscentrum
In 1972 verlieten de laatste Molukkers het kamp. De barakken werden afgebroken. Er werd een monument geplaatst (de beroemde opgekrulde spoorrails). In de loop van de jaren zeventig kwam het idee op dat het zonde was dat er niets meer te zien was van de bewogen geschiedenis van Westerbork. Er werd daarom een herinneringscentrum gebouwd, dat in 1983 werd geopend door koningin Beatrix.


RTL Nieuws.nl

het hele artikel

Westerbork Geschiedenis Molukkers

In 1951 kreeg kamp Westerbork zijn laatste functie: woonoord voor enkele duizenden Molukkers. Na de soevereiniteitsoverdracht, toen de Nederlanders Indonesië moesten verlaten, konden de inlandse militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) kiezen tussen demobilisatie of overgang naar het Indonesische leger.

De ontgoocheling onder de Molukse militairen was groot. Sinds het einde van de negentiende eeuw, toen de specerijenmarkt instortte en armoede op de Molukken toesloeg, hadden velen bij het KNIL getekend. Op het eiland Ambon, het bestuurlijk en administratief centrum van de Molukken, werden ze ingeschreven als Ambonees soldaat. Verspreid over de archipel vochten ze in de koloniale oorlogen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ze ingezet om de Japanse inval het hoofd te bieden en tijdens de daarop volgende periode – de Bersiap – vochten ze zij aan zij met Nederlandse militairen tegen de Indonesische nationalisten.

Ruim 12.000 Molukkers vertrokken naar Nederland. In februari 1951 werd de eerste groep Molukse militairen met vrouwen en kinderen op de Kota Inten ingescheept. Nederland was voor bijna iedereen een onbekend land, hooguit kenden sommigen het uit boekjes die ze op de Hollandse school hadden gelezen of van de liedjes die ze hadden geleerd. Na de Kota Inten zouden er in de volgende maanden nog elf schepen volgen.

De toen tienjarige Sam Saptenno was één van de vele kinderen die met de Kota Inten naar Nederland ging:

‘Ik had nog nooit op zo’n groot schip gezeten. Dat was voor mij natuurlijk een enorme ervaring. In de toiletten zaten closetrollen en dat kenden we niet. Achter aan boord rolden we ze dan uit en bij die schroeven zag je de slag van het water en dan lieten we ze los. Schitterend! Ook ging ik steeds bij de boeg staan om naar de dolfijnen te kijken.’

Westerbork.nl

Westerbork herdenkt Molukse bewoning
dinsdag, 19 april 2011 08:22


Molukse kinderen in kamp Schattenberg - Foto: Moluks Historisch Museum

Op het terrein van kamp Westerbork wordt aankomende zaterdag een blijvende markering onthuld ter herinnering aan de 20-jarige bewoning van het kamp door Zuid-Molukkers. Het is zaterdag precies zestig jaar geleden dat de eerste Molukkers in Nederland arriveerden.

De markering bestaat uit authentieke delen van een barak waarin Molukkers vanaf de jaren vijftig hebben gewoond.
De zogenaamde Schattenbergmarkering wordt teruggeplaatst op de originele plek. Kamp Westerbork:


Molukkers arriveren in Nederland, 1951
Hiermee krijgt voor het eerst een andere bewoningsgeschiedenis van kamp Westerbork dan die van het Judendurchgangslager een blijvende verwijzing op de historische plek.
In 1951 maakten Molukkers de overtocht naar Nederland met de schepen Kota Inten, de Atlantis, de Fairsee, de Roma en de Asturias. Tijdens die overtocht werden ze ontslagen uit Nederlandse krijgsdienst. De Molukkers werden aanvankelijk gezien als tijdelijke migranten, die weer teruggestuurd zouden worden.

De eerste jaren woonden de Molukkers in centrale woonoorden, zoals het voormalig concentratiekamp Westerbork dat toen Schattenberg heette. In 1971 vertrokken de laatste gezinnen. In de periode hierna werden de laatste barakken van het kamp afgebroken.

bekijk reportage van RTV Drenthe


historiek.net

Drentse Molukkers niet blij met monument
20-04-2011 18:04

WESTERBORK (ANP) – Vier Molukse wijkorganisaties in Drenthe zijn diep teleurgesteld over het Molukse herinneringsteken dat zaterdag op Herinneringscentrum Kamp Westerbork wordt onthuld. Dat zei een woordvoerder van de wijkorganisaties woensdag.

De organisaties voelen zich gepasseerd in het overleg over het herdenkingsteken, een voormalige keukenbarak. Daarnaast zien ze het niet als een Moluks, maar als een Joods oorlogsmonument. „Dit herdenkingsteken zegt niks over de komst van de soldaten van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) en hun verblijf hier”, aldus de woordvoerder. „Het doet onrecht aan alle voormalige bewoners van Kamp Schattenberg.”

Kamp Westerbork veranderde na de oorlog in Kamp Schattenberg, een woonoord voor voormalige KNIL-soldaten en hun gezinnen. De laatste Molukse bewoners vertrokken in 1971. Daarna werd het kamp afgebroken.


Ref. Dagblad

--------------------------------------------------------


Molukse markering in kamp Westerbork
vrijdag 22 april 07:37

HOOGHALEN - Op het terrein van kamp Westerbork wordt zaterdag 23 april om 14.30 uur (verzamelen om 14.00 uur bij kampterrein) een blijvende markering onthuld ter herinnering aan de 20-jarige bewoning van dit kamp door Zuid-Molukkers. Het bestaat uit authentieke barakdelen, teruggeplaatst op de originele plek.
Hiermee krijgt voor het eerst een andere bewoningsgeschiedenis van kamp Westerbork dan die van het Judendurchgangslager een blijvende verwijzing op de historische plek.
Deze markering is ook de eerste stap in het project Historische plek.

De Schattenbergmarkering is, in overleg met de Molukse gemeenschap, gerealiseerd door het Herinneringscentrum Kamp Westerbork en financieel mogelijk gemaakt door Stichting Het Gebaar.

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork is vanaf 23 april de tentoonstelling Molukkers in kamp Westerbork te zien.

Op die dag verschijnt ook een lees- en kijkboek over het verhaal van woonoord Schattenberg en zijn bewoners. Dit boek getiteld Molukkers in kamp Westerbork wordt uitgegeven door Just Publishers en Herinneringscentrum Kamp Westerbork.


Dekrantvanmiddendrenthe.nl


---------------------------------------------------------


Tichelaar niet naar onthulling Moluks herinneringsteken
22-04-2011

WESTERBORK - Commissaris van de Koningin Jacques Tichelaar gaat zaterdagmiddag niet naar de onthulling van het Molukse herinneringsteken op voormalig kamp Westerbork. Reden is de tweespalt binnen de Molukse gemeenschap over het monument.

De commissaris wil geen partij kiezen in deze kwestie en vindt het daarom verstandiger niet te komen. Een viertal Molukse wijkorganisaties uit Assen en Bovensmilde vindt dat ze onvoldoende betrokken is geweest bij het ontwerp. Zij zien de herplaatsing van vier raamvensters van een oude Molukse keukenbarak eerder als Joods oorlogsmonument dan als markering van het woonoord Schattenberg.

De organisatie betreurt het besluit van de Commissaris, maar wil verder niet op de kwestie ingaan. De onthulling zal in elk geval bijgewoond worden door ongeveer 600 Molukkers.


RTV Drenthe

Onthulling Moluks monument goed bezocht
zaterdag 23 april 2011 | 21:41


WESTERBORK – De onthulling van het Moluks monument op het terrein van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork is door ruim vijfhonderd mensen bijgewoond. Dit meldde Dirk Mulder, directeur van het herinneringscentrum, zaterdag.

De permanente markering, bestaande uit raamdelen van authentieke barakdelen, herinnert aan de 20-jarige bewoning van het kamp door Zuid-Molukkers.

Molukse strijdkrachten
Het voormalige Duitse Durchgangslager werd vanaf 1951 onder de naam Schattenberg bewoond door Molukse strijdkrachten van het Koninklijk Nederlands-Indisch leger (KNIL), samen met hun gezinnen. Pas in februari 1971 vertrok het laatste Molukse gezin. Daarna werd het terrein afgebroken.

Volgens Mulder heerste zaterdagmiddag vooral het gevoel van dankbaarheid. "De locatie wordt met name geassocieerd met de Jodenvervolging, maar kent een langere periode dan 1940-1945.”

Reünie
De belangstellenden waren vrijwel allemaal Molukkers die destijds op Schattenberg hebben gewoond. "Een reünie, voor en door deze mensen opgezet.” Het monument is door het herinneringscentrum ontworpen.

Bij de markering staat een scheepskist opgesteld.
"Zoals destijds door de Molukse mensen meegenomen en nooit uitgepakt. Want hun verblijf was immers tijdelijk, zo werd toen gedacht.”

Positieve herinneringen
In tegenstelling tot de herinnering aan Westerbork van de Joodse kampoverlevenden zijn de herinneringen bij de 'oud-Schattenbergers' veelal positief en warm. Het kamp was vanaf de vijftiger jaren voor de Molukkers een besloten en veilige samenleving die weinig met de 'buitenwereld' te maken had.


De Stentor