Interview Bo Tarenskeen, regisseur en filosoof
Bo Tarenskeen.
(scan)‘Op deze manier schiet 4 mei zijn doel voorbij – het wordt te abstract’
‘Theater na de Dam’ staat vanavond stil bij de wijze waarop Nederland zijn oorlogsdoden herdenkt.
Door Berend Jan Bockting
‘Wanneer je oma vertelt dat ze als 16-jarige in Bandung piano speelde, met op de veranda een Japanse generaal, en haar moeder die man angstvallig in de gaten hield, dan maakt dat meer indruk dan welk geschiedenisboek ook.’ Binnen de familie van theaterregisseur en filosoof Bo Tarenskeen (28) komt oorlog bovengemiddeld dichtbij. Zijn grootvader aan vaderskant zat gevangen in een Jappenkamp, de opa aan moederskant zat bij het verzet in Amsterdam, waar hij persoonsbewijzen vervalste en op Duitse militairen schoot. De een werd gemarteld en bijna ter dood gebracht, de ander vertelt over de oorlog als een spannend boek.
‘Ik ben opgegroeid met die verhalen’, zegt Tarenskeen. ‘Hun verdriet, hun herinneringen, het zwijgen; het ging allemaal over op de tweede generatie, mijn ouders.’
Vanavond, exact een uur na de Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam, organiseert Tarenskeen met zijn kompaan Jaïr Stranders
Theater na de Dam; zeven gelijktijdige toneelvoorstellingen in nabijgelegen theaters die reflecteren op de Tweede Wereldoorlog en de wijze waarop wij herdenken. Het is geen festival, benadrukt hij, maar een gedeelde gebeurtenis, die de twee minuten stilte context geeft. ‘Een denkbeeldige beweging van mensen die zich na de herdenking verspreidt naar de theaters in de buurt.’ Zo laat
DegrotemonD van het gezelschap SKaGeN zien hoe politieke toespraken in staat zijn wereldschokkende gebeurtenissen te veroorzaken. Met
Lieg ik soms? (in Frascati) tracht regisseuse Laura van Dolron de ‘herdenkingskitsch’ tegen het licht te houden. Tijdens het latenightprogramma in de Brakke Grond zijn er bijdragen van onder meer cabaretier Jan Jaap van der Wal, oud-burgemeester van Amsterdam Job Cohen en dichteres Judith Herzberg.
Verontwaardigd is Tarenskeen, dat er steeds vaker stemmen opgaan om de nationale Dodenherdenking af te schaffen. En dat de herdenking in de loop der jaren is veralgemeniseerd tot een ritueel waarbij ‘alle doden, waar en wanneer dan ook gevallen’ worden herdacht.
Jongeren en allochtonen zouden zich niet of in mindere mate identificeren met de Tweede Wereldoorlog. Daarom valt bijvoorbeeld ook de recente genocide in Srebrenica onder de herdenking. Valse logica, vindt Tarenskeen. ‘Op deze manier schiet 4 mei zijn doel voorbij. De onmiddellijke herinnering sterft uit wanneer de herdenking een abstracte invulling krijgt. Ik wil niet terug naar de herdenking uit de jaren ’60, maar denk wel dat kleinere en concretere verhalen de identificatie eenvoudiger maken.’ Volgens Tarenskeen is het theater bij uitstek een plek om je te identificeren met een geschiedenis die niet de jouwe is.
Theaterspelers draaien geen nummertje af. Ze zoeken naar woorden, kijken je aan. Het is een gezamenlijk moment. Intiem. Theater spreekt een ander soort verbeelding aan dan bijvoorbeeld film. Als toeschouwer word je meer gedwongen een eigen beweging te maken. Precies die beweging die op 4 mei plaatsvindt, of plaats zou moeten vinden.’
Voor het volledige programma: www.theaternadedam.nl
Volkskrant, 04-05-2010
di 4 mei 2010 - 11:25