Nederlanders in Indië zitten met een kater

Nederlanders in Indië zitten met een kater

11-08-2011 00:00





EPE - Ze komen nooit los van de verschrikkingen die ze 65 jaar geleden ondergingen. De landgenoten uit Nederlands-Indië. Drie ervan vertellen donderdag 16 augustus in het Kulturhus EGW hun verhaal. Een als-zoon-van, twee die het aan den lijve ondervonden. H. Coldenhoff, mevrouw S.v.d.Straten-Scheepens en E.J. Wilterland. De laatste bezit een fotografisch geheugen. Hij heeft bovendien een groot hart als het om zijn beulen gaat. ,,Ik kan geheel Japan er niet om haten.''

door Dick van der Veen

Pas vier jaar na zijn overlijden hoorden moeder en vijf kinderen, waarvan hij de oudste is, van de dood van man en vader. Dat was in 1947 in Nederland. Wilterland senior werkte bij het Staatsspoor in Bandung (Java). Door de krach in Amerika verloor hij zijn baan. Van de ene op de andere dag verhuisde het gezin naar Sumatra waar nog wel een baan beschikbaar was. Twee dagen varen gaans. ,,De bevolking moest alle aluminium voorwerpen inleveren om er in Engeland Spitfires van te maken. Ik denk dat de schepen nooit zijn aangekomen.'' En dan komen de Jappen. ,,Vader was inmiddels gevangen genomen. De eerste luitenant die ons huis opeiste herkenden we als de dorpskapper. De Japanners hadden hun zaakjes goed voorbereid en stuurden jaren tevoren mensen vooruit om de doorgang te vergemakkelijken. We kwamen in een interneringskamp. Moeder was beweeglijk en hoopvol. Ze probeerde daar mensen van te overtuigen. Het verraad ligt daar om de hoek. Ze werd meegenomen en twee dagen later als een levend lijk het kamp ingesmeten. Wonder boven wonder heeft ze het overleefd. De drang om voor haar jonge kinderen te zorgen hielp haar over de grens van leven en dood heen. De kampcommandant bleek een oude buurman, een Sudeten Duitser. Dat ging wel even anders als 'Goedemorgen buur'."

Nederland
Na de bevrijding keerde het tij. ,,De Japanners waren er toen om ons te beschermen. De Indonesiërs pakten de buitenlanders met harde hand aan. In het huis naast ons werd een complete familie van 14 mensen, baby, ouders en grootouders, aan de bajonet geregen. Een van de verantwoordelijken herkende ik als een klasgenoot van de Mulo. Hij gaf ons de tip zo snel mogelijk weg te gaan.'' Dat leidde tot overhaaste vlucht naar Nederland. ,,Ik was 15 jaar en praktisch analfabeet. Willem Drees beschouwde de bruintjes als onderontwikkeld. Nou, dat zou ik hem graag nog eens willen uitleggen. Ik heb in een paar jaar tijd de lagere school gedaan, vervolgens Mulo en HBS. Op de eerste dag in Amsterdam scholden twee jongens me uit voor Pinda. Ze hebben het met een bloedneus moeten bekopen. Ik was gewend te knokken. Het werden later mijn beste vrienden. Ik solliciteerde bij de Marine en werd afgewezen. Wat bleek? Ik had gezegd dat mijn vader bij de SS werkte. Die letters staan voor mij voor Staats Spoor. Het werd later de Landmacht waar ik als luitenant-kolonel afscheid nam."

Veluweland