Sulawesi: Een extra provincie van Nederland

Sulawesi
Een extra provincie van Nederland

Door: Freek van Krevel
Gepubliceerd: gisteren 22:41
Update: gisteren 23:35

Je kunt er niet alleen duiken, of het oerwoud in. In de Minahasa, een uithoek van het Indonesische eiland Sulawesi, vind je ook nog veel Nederlandse restanten terug.

De chauffeur stelt zich voor als Jansen. Hij rijdt ons in deze stad op Sulawesi, Menado, via de stadswijk ‘Paal 2’ langs de praktijk van dokter Mona en de kiosk van Mieke. Politieagent Bram regelt het drukke verkeer dat voor de helft uit Mikrolets, kleine busjes, bestaat.

Er zijn genoeg toeristen die het noordoostelijke puntje van Sulawesi, de Minahasa, bezoeken zonder dat ze ‘het’ doorhebben, maar als je er op let, zie je hier nog overal restanten van het Nederlandse verleden. Veel meer dan op andere plekken in Indonesië. Want veel Minahassers beschouwden hun grondgebied ooit als Nederlands Twaalfde Provincie (Nederland had er toen nog maar elf).

Duiken in het Nederlands

Onder toeristen is de regio vooral bekend om Bunaken eiland. Dit eiland voor de kust van de Minahasa doet denken aan Bonaire. Onder water herbergt het de meest kleurrijke koralen ter wereld. Boven water valt op dat meerdere duikscholen worden gerund door Nederlanders die hier al een tijdje wonen. Zelfs het Indonesische personeel spreekt een woordje mee. Frank Feyns van Bunaken Island Resort vertelt dat dit geen toeval is.

De Minahassers hadden bij Nederlanders een streepje voor op andere Indonesiërs, omdat ze al vrij snel na hun onderwerping in 1809 protestants werden. Doordat ze gelijke geloofsgenoten werden, werden ze door de Nederlanders als betrouwbare arbeidskrachten beschouwd. De Nederlanders bouwden veel scholen voor ze, waardoor er nog meer goed opgeleide Minahassers kwamen. Hierdoor kregen ze een voorsprong: betere baantjes in bestuur en in leger.

De lokale gids Jotje Lala, die ons op het vasteland rondleidt, spreekt een paar woorden Nederlands die hij nog van zijn opa, een KNIL-soldaat, heeft geleerd. Hij vertelt dat de Minahassers alleseters zijn: sop brenebon en klappertaart zijn lokale specialiteiten, overigens naast hond, rat en vleermuis. Tijdens de lunch met hondenbrokken in hete saus legt hij uit dat de KNIL-soldaten uit deze regio ‘Nederlandse honden’ werden genoemd, omdat ze vroeger overal in Indië, samen met de Ambonezen en Nederlanders, anti-Nederlandse sentimenten neersloegen.

Beste hond

Op de lokale ‘pasar’ van het plaatsje Tomohon (90.000 inwoners) liggen echte honden in een kooitje onder de toonbank te wachten op hetzelfde lot als hun zwartgeblakerde soortgenoten erboven. Jotje vertelt dat restaurant Heng-Mien de beste hond en de beste vleermuis van de hele regio serveert. De naam is overigens de Chinese verbastering van het echtpaar Henkie en Mien, de eigenaren. De vleermuizen worden gevangen in het regenwoud vlakbij en met gespreide vleugels verkocht op de pasar.

Het regenwoud is een attractie op zich. Het Tangkoko National Park is een van de meest indrukwekkende en toegankelijke regenwouden in Indonesië. Een bezoekje van anderhalf uur zweten is genoeg om zwarte makaken en spookaapjes te zien.

Wat opvalt in de regio, zijn de rode kruizen die aan de daken hangen. Op ongeveer elke hoek van de straat staat een kerk die ’s zondags tjokvol zit. Freddy Roeroe-Waworuntu, 76 jaar gepensioneerd bestuursambtenaar, hierover: ‘Als de Nederlanders hier niet waren geweest, waren wij niet christelijk. Dat hebben we te danken aan de Nederlanders’. De Minahasa is een van de weinige christelijke gebieden in Indonesië. Een overblijfsel van de zendelingen. Het twee na grootste Jezusbeeld ter wereld (40 m hoog) staat in Menado, de hoofdstad.

Gids Jotje krijgt niet elke dag het verzoek om een paar ouderen te spreken die nog Nederlands spreken. Vroeger niets bijzonders, maar langzamerhand een toeristische attractie. De ouderen spreken het nog met licht accent: soms een verkeerde klemtoon, een zwaar rollende r, een n achter in de keel, een ronde w, al klinkt het soms roestig. Henry Lasut ‘mijn leeftijd ligt dicht bij de deur’ over de verbondenheid met Nederland: ‘Wij zijn Minahassers. In die tijd waren wij bijna de Twaalfde Provincie van Nederland geworden. TWAPRO heette dat’.

Stille getuigen

Roeroe-Waworuntu vult aan in perfect Nederlands: ‘Wijlen vader en moeder spraken Nederlands met mij. Ik voel me senang dat ik Nederlands spreek, ik voel me emotioneel verbonden met Nederlanders’, al is hij nog nooit in Nederland geweest. Stille getuigen dat Nederland in deze regio nog een streepje voor heeft, zijn enkele muurtjes die vorig jaar in KNVB-kleuren zijn geverfd.

De Pers