Oorlog van één dag herdacht

Oorlog van één dag herdacht


Een brandend vliegtuig op het vliegveld van Broome na de Japanse aanval in 1942 Wikimedia Commons

Toegevoegd: zaterdag 3 mrt 2012, 09:18


Door correspondent Robert Portier

In het Australische Broome is vandaag de oorlog van één dag herdacht. Tijdens die aanval, vandaag precies 70 jaar geleden, kwamen 68 Nederlanders om het leven.

Australië was in de Tweede Wereldoorlog een veilige haven voor Nederlanders in Indië. De vliegboten waarmee ze vluchtten, maakten een tussenlanding in Broome. Daar werden de watervliegtuigen bijgetankt. In twee weken tijd ontkwamen 8000 landgenoten.

De Japanners sloten de vluchtroute met één aanval af. De jagers schoten de 15 vliegboten kapot, die op dat moment in de haven dreven. Ook werden zeven toestellen op het vliegveld vernietigd.

De aanval kwam als een complete verrassing en het verzet was minimaal. De Nederlandse piloot Gus Winckel slaagde er in om een toestel neer te schieten.

Vergeten geschiedenis

De aanval is een stuk vergeten geschiedenis. Vanwege de censuur werd de aanval tijdens de oorlog stilgehouden. Weinig Australiërs weten dat Broome ooit is aangevallen.

De herdenking werd door ongeveer duizend mensen bezocht, waaronder vier overlevenden. De 99-jarige oorlogsheld Gus Winckel moest verstek laten gaan. Hij werd door zijn vier zonen vertegenwoordigd.

NOS

Zie: http://www.imexbo.nl/slag-in-de-javazee.html
Bijna helemaal onderaan schuin schrift.


Extract uit die pagina:
Tenslotte keer ik nog even terug naar de uitzending van Pauw en Witteman, op woensdag 15-02 jl. Daarin gaf Theo Doorman aan dat hij per Catalina geevacueerd werd met zijn moeder, uit Soerabaja naar Australie, na de rampzalige slag in de Javazee. Met die vliegboot kwamen ze begin maart aan in de Australische stad Broome. Bijna direct na aankomst werd de stad en haven, met Nederlandse vliegboten en die evacuees uit Ned-Indie, aangevallen en beschoten door (Japanse) Zero's. Theo Doorman vertelt hoe zij uit de in brand vliegende vliegboot in het water terecht komen. Daarbij loopt hij(TD) nog een schampschot op. Hij komt daar in het havenwater naast Rob(?) Lacomblé te liggen, de zoon van de gezagvoerder van de De Ruyter, Eugene Lacomblé.

De eendaagse oorlog van Broome herdacht
Gepubliceerd op : 3 maart 2012 - 5:49 pm | door Robert Portier ((c) Wereldomroep)


Op 3 maart 1942 voerde Japan een aanval uit op Broome in Australië. Onder de slachtoffers waren ten minste 68 Nederlanders, die een veilig heenkomen zochten uit Nederlands Indië. Zaterdag werden voor het eerst de slachtoffers herdacht en de helden van toen geëerd.

Kijk, daar werden we beschoten.' Boven op een heuvel kijken Elly en Peter Koens naar de Roebuck Bay. Voor het eerst in zeventig jaar zijn ze terug op de plek waar ze door de Japanners werden aangevallen.

Als tien-jarigen slaan ze met hun ouders op de vlucht voor de Japanners. Vanuit Indonesië gaan ze in een vliegboot onderweg naar Australië. Als ze in Broome een tussenstop maken, worden ze vanuit het niets door de Japanners aangevallen. Samen met hun ouders springen Elly en Peter overboord. 'Ik kan me nog herinneren dat ik niet wilde dat mijn schoenen nat zouden worden. Ik zei tegen mijn moeder dat ik ze eerst ging uittrekken', zegt Elly. De logica van een meisje van tien.

Vergeten
Vandaag, precies 70 jaar na de aanval op Broome, worden de slachtoffers herdacht en de overlevenden geëerd. Voor het eerst is er een grote bijeenkomst georganiseerd in het Bedford park. Er zijn duizend mensen aanwezig, waaronder een minister van Staat en de premier van West Australië.

De aanval op Broome is eigenlijk een vergeten stukje geschiedenis. Tijdens de oorlog zorgde de censuur er voor dat het bericht over de aanval niet verder kwam dan Broome zelf. Later bleef dat zo. Daardoor weten zelfs de meeste Australiërs niets over deze aanval op hun eigen land.

Recht op erkenning
Dit jaar wordt dat goedgemaakt. 'Omdat er overlevenden zijn die deze herdenking nog maar eenmaal in hun leven zullen meemaken, en omdat ze recht hebben op erkenning. Vanuit Nederland, maar ook hier in Australië', zegt Willem Andreae, de Nederlandse ambassadeur in Australië.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Australië een veilige bestemming. Het continent ligt te ver weg om echt in het strijdgewoel betrokken te raken. Om die reden is het land een gewilde bestemming voor Nederlanders die vanuit Indië op de vlucht slaan.

Vliegboten
De meeste Nederlanders vluchten met vliegboten, Dorniers, of Catalina's. Ze stoppen onderweg in Broome, in het uiterste noordwesten van Australië. Daarna vliegen ze door naar Perth, of verder naar Melbourne en Sydney. In twee weken tijd ontkomen 8000 Nederlanders.

Op 3 maart 1942 liggen er 15 vliegboten in de baai van Broome. Ze wachten om te worden bijgetankt. De passagiers zitten in het toestel of strekken de benen op de drijvers.

Vlammenzee
Vanuit het niets verschijnen opeens Japanse jagers aan de horizon. In een mum van tijd zijn alle toestellen in brand geschoten en is de baai veranderd in een vlammenzee. Op het vliegveld van Broome worden nog eens zeven vliegtuigen vernietigd.

In totaal komen meer dan honderd mensen om het leven, waaronder ten minste 68 Nederlanders. Het totaal aantal slachtoffers is nog altijd onbekend, omdat niet duidelijk is hoeveel mensen in de toestellen zaten.

Gus Winckel
Wie de jagers wel heeft zien aankomen, is Gus Winckel. De piloot is net aangekomen op het vliegveld van Broome. Als hij negen stipjes aan de horizon ziet weet hij precies wat hij moet verwachten. 'Sla alarm, de Jappen komen!' Maar de medewerkers van het vliegveld geloven hem niet. Broome is te ver weg voor de Japanners, denken ze.

Tegenwoordig woont de 99-jarige Winckel in Nieuw Zeeland. Als ik hem de hand schud, valt me direct op hoe fit deze oorlogsheld nog is. Hij kijkt me onderzoekend aan, is oprecht geïnteresseerd en beantwoordt mijn vragen zonder twijfel en met rake formuleringen. Wel moet ik rechts van hem gaan zitten, want zijn linkeroor is doof geworden door al die vlieguren in militaire toestellen zonder geluidsisolatie.

Mitrailleur
'Ik pakte een mitrailleur van mijn vliegtuigt, zette het tegen mijn schouder en vuurde 400 kogels af op de Japanner die kwam langsvliegen.' Met zijn actie haalde Gus een Japanse jager neer, de enige. Hij liep ernstige brandwonden op aan zijn hand. Zonder er over na te denken had hij zijn blote hand om de loop gelegd om beter te kunnen mikken.

'Kijk, dat ben ik.' In het piepkleine historisch museum van Broome wijzen Henk Hasloo en Frits van Hulssen naar de foto’s aan de wand. De een was piloot, de ander boordwerktuigkundige. Zoals bij zoveel overlevenden zijn de wonden ook bij hen nog altijd niet geheeld. Los van elkaar vertellen ze over de gewonden die ze moesten achterlaten, over het zinloze geweld. 'Kijk eens wat het met ons heeft gedaan. Wij, die er midden in zaten', zegt Henk geëmotioneerd.

Verroeste vliegtuigwrakken
Het museum kijkt uit over de oceaan. Het prachtige blauwe water doet pijn aan de ogen. Je kunt je bijna niet voorstellen wat voor drama zich hier heeft afgespeeld. Toch is de geschiedenis nog altijd aanwezig. Een paar maal per jaar is het tij zo laag dat de verroeste vliegtuigwrakken boven water komen. Als de vloed weer opzet, verandert de baai opnieuw in een ansichtkaart van azuurblauw water en lijkt het net alsof ze er nooit zijn geweest.

Juist om die reden wordt vandaag de aanval op Broome herdacht. Zodat de eendaagse oorlog van Broome niet opnieuw in de vergetelheid verdwijnt.

Foto's bij RNW.