Geluk en verdriet in Atjeh

Geluk en verdriet in Atjeh
Geplaatst door Bert op april 26, 2012 in de Aziatische Tijger

Door Ed Caffin



De laatste weken in Indonesië brengen we door in Atjeh. In Lhoknga, het dorpje waar we logeren, lijkt het leven zeven jaar na de tsunami weer normaal. Hier en daar herken ik nog de fundering van huizen die nooit meer werden herbouwd. Na de ramp van 2004 stond hier niets meer overeind, een heel dorp was van de kaart geveegd en meer dan de helft van de bewoners vond de dood. De zwartste nachtmerrie voltrok zich hier, maar nu is er weer ruimte om te dromen.

We hebben een kleine kamer in de homestay van mijn goede vriend Eddie, aan de prachtige kust ten zuiden van de hoofdstad Banda Aceh. Hier in het dorpje Lhoknga is het toerisme de afgelopen jaren weer langzaam op gang gekomen. Er zijn een paar kleine homestays waar voornamelijk golfsurfers zitten, want er zijn hier een paar goede surfbreaks. Het toerisme brengt geeft de nog broze economie een kleine, maar nodige stimulans. De afgelopen jaren kwam ik hier vaak, maar dit keer beleef ik Atjeh voor het eerst als toerist. De andere keren was ik hier voor een wederopbouwproject in het dorp, gefinancierd door een Nederlandse stichting. Ik herinner me de eerste keer, vijf weken na de tsunami, nog goed. Mensen leefden nog in vluchtelingenkampen en waren verdwaasd en verdoofd. Vele dierbaren waren verdwenen. De plek waar eerst hun dorp stond was nu een kale vlakte. Verder landinwaarts, waar het water zijn vernietigende kracht verloor, was een enorme ravage van stenen, hout en persoonlijke bezittingen achtergebleven. Vissersboten waren vanaf de zee kilometers ver het land in gespoeld.

Sinds die tijd is er veel veranderd. Het dorp is herbouwd en de ramp lijkt soms even vergeten. Mensen vinden voorzichtig weer geluk. Ook met Eddie en zijn familie gaat het weer goed. Ze wonen vlak aan de kust, waar Eddie samen met zijn broer een homestay runt en dat is een succes. Ondertussen heeft hij deze week zijn laatste examens en studeert hij af als dokter. De afgelopen jaren moest hij zijn studie verschillende keren onderbreken, maar eindelijk is het zover. Hij krijgt misschien een beurs om in Australië te gaan studeren. “Als God het wil”, vertrekt hij in juni. Gelukkig is ook voor hem is de herinnering aan de tsunami meestal ver weg.

Als we op een maandagmiddag worden opgeschrikt door een zware aardbeving (met een magnitude van 8.6 de grootste na 2004), lijkt alles echter weer akelig dichtbij. Uit angst voor een tsunami vlucht iedereen de straat op. Langs de weggetjes die door het dorp lopen zijn bordjes geplaatst waarop de vluchtroute staat aangeven, maar de mensen hoeven daar niet op te kijken. Op de brommer volgen we de stroom vluchtenden naar de heuvels, waar het water niet bij kan. Met honderden anderen komen we samen op een veilige plek. De angst en het trauma is van de gezichten af te lezen. Sommigen mensen huilen in stilte.

Voor even was de angst voor weer een tsunami groot, maar als na een hele tijd wachten het verlossende bericht komt dat alles veilig is, keert iedereen weer terug naar zijn de kust. Zoals de afgelopen jaren is gebleken, laten mensen zich niet lijden door angst. Velen keerden terug naar hun eigen grond om hun huizen te herbouwen, ook al is dat dichtbij de kust. De blik is gericht op een toekomst zonder tragedie en oorlog. Tot aan de tsunami in 2004 was Atjeh jarenlang het toneel van strijd tussen separatisten en het Indonesische leger, waarbij duizenden doden vielen. De ramp bood een nieuwe opening voor vredesonderhandelingen, en in augustus 2005 werd de vrede getekend.

Een paar dagen later zijn we uitgenodigd voor een huwelijk in een dorp iets verderop. Alles gaat volgens oude Atjehse gebruiken: trommelaars bij aanvang, heerlijk pittig eten en aparte zitgedeeltes voor mannen- en vrouwen – hoewel iedereen vandaag door elkaar lijkt te zitten. In de verzengende hitte neemt het in traditionele kleding gehulde bruidspaar urenlang onafgebroken felicitaties in ontvangst. Ze lijken erg gelukkig en ik hoop vurig dat zij, net als heel Atjeh, een mooie toekomst tegemoet gaan.

www.edcaffin.nl