Tjaal Aeckerlin: Tante Anin en oom Tjoh

Rumah Kita terug in de tijd met fotoboek

28-11-2012 10:28



WAGENINGEN - Bij Rumah Kita, verpleeg- en verzorgingshuis voor Indische en Molukse ouderen in Wageningen, wordt donderdag 29 november een uniek fotoboek gepresenteerd. Het boek van de hand van Tjaal Aeckerlin is getiteld 'Tante Anin en oom Tjoh; levende herinneringen aan verstilde Indische beelden'. Samen met de bewoners van Rumah Kita en andere genodigden worden die middag herinneringen opgehaald bij de prachtige foto's uit het boek.

,,De verhalen van onder meer de bewoners van Rumah Kita en de bijzondere foto's zijn van onschatbare waarde. Ze geven ons een beeld van de vooroorlogse jaren in Nederlands Indië en helpen ons de generatie van die tijd beter te begrijpen. Zo vormt het verleden een fundament voor de toekomst", meent Marco Petzoldt, regiomanager van Rumah Kitah. ,,We zijn er dan ook trots op een bijdrage te hebben mogen leveren aan dit bijzondere en ook zo waardevolle boek. Bijzonder, omdat het boek er nooit zou zijn gekomen zonder de bijdragen van onze bewoners. Waardevol omdat het boek onderstreept, waar Rumah Kita zich sterk voor maakt, namelijk het behoud van het Indisch en Moluks cultureel erfgoed.''


Reminiscentie
Petzoldt vervolgt: ,,Dit boek is niet zomaar een fotoboek. Uitgangspunt voor de samenstelling van het boek is reminiscentie. Dat staat voor het terughalen van positieve, 'verwerkte' herinneringen uit het verleden door middel van voorwerpen, verhalen, geuren en, in dit geval, foto's. Voor de Indische ouderen een sterke methodiek om dierbare gevoelens te laten herbeleven. Daar zijn ze bij gebaat. Het geeft troost en erkenning en weer invulling aan een bestaan waaruit ze zijn weggerukt en die ze ook letterlijk niet meer kunnen aanraken. De ouderen keren sowieso vaak terug naar hun jeugdjaren. Toen alles nog in evenwicht was, ze naar de toekomst konden kijken, deel uitmaakten van (sterke) verbanden. Reminiscentie is geschikt als benaderingswijze voor Indische ouderen met vormen van dementie, omdat een beroep gedaan wordt op het gedeelte van het geheugen dat nog intact is.''


Rijk archief
,In archieven bevinden zich tienduizenden foto's die genomen zijn in het vooroorlogse Nederlands-Indië, vertelt auteur Tjaal Aeckerlin. ,,Een aanzienlijk deel van deze collecties valt als formeel te betitelen. Het zijn beelden van beroepsfotografen die in opdracht van het gouvernement of ondernemingen de verschillende bevolkingstypen, de plantages en monumentale panden vastlegden. De Indische wereld werd daarbij nadrukkelijk door een westerse lens bekeken. Ook de koloniale bovenlaag kreeg met de komst van handzame camera's de middelen om zaken vanuit hun gezichtspunt op de gevoelige plaat vast te leggen. In smetteloos wit gestoken families, omringd door een schare huispersoneel waren populaire onderwerpen. Deze beelden moesten vooral de koloniale verworvenheden en dadendrang bewijzen."


Erfgoed
In vergelijking daarmee is het alledaagse leven van de gewone Indische Nederlanders sporadisch vastgelegd. Deze groep van Indonesisch-Europese afkomst beschikte slechts over beperkte mogelijkheden om hun eigenheden te vereeuwigen. Aeckerlin: ,,Komend uit een mengcultuur waren hun omgangsvormen, denkwijzen, gevoelsleven, rituelen, taal en eetcultuur sterk beïnvloed door de ziel van het land. De beelden uit dit segment van de bevolking liggen op het snijvlak van een Europese en Aziatische identiteit. Ze maken onze beeldvorming over het Indische dagelijkse leven completer, genuanceerder en waarachtiger. Het is ontegenzeggelijk Indisch erfgoed."

Het fotomateriaal in dit boek heeft doorgaans een lange weg afgelegd, voordat het in de archieven belandde. ,,Veelal ontbreken de omschrijvingen of ze zijn uiterst beknopt. Indische ouderen (80-plussers), die nog bewust de vooroorlogse periode hebben waargenomen en ervaren, hebben de beelden opnieuw geduid en van een gevoels- en betekeniswaarde voorzien. Hun flarden van herinneringen en associaties zijn als bijschriften bij de foto's geplaatst. Tante Anin en oom Tjoh staan voor alle Indische ouderen die de verstilde Indische beelden tot leven wekten", aldus Aeckerlin.

Paperback, 304 pagina's ISBN 978 94 6022 170 5. Prijs 29,50 euro. Uitgever: KIT Publishers. Verkrijgbaar in boekhandel, bij de uitgever, bol.com en via internet.

hoogenlaag.nl