Indonesië
Wilt u reageren op dit bericht? Maak met een paar klikken een account aan of log in om door te gaan.

Indonesië

Informatie- en nieuwsforum over Indonesië en Nederlands-Indië
 
IndexLaatste afbeeldingenRegistrerenInloggen

 

 Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus

Ga naar beneden 
3 plaatsers
AuteurBericht
ElEl

ElEl


Aantal berichten : 8018
Registratiedatum : 08-12-08

Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Empty
BerichtOnderwerp: Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus   Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Icon_minitimedi 11 jun 2013 - 20:58


Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus

10 juni 2013 GahetNA


Vandaag precies 150 jaar geleden wordt Louis Couperus, een van de grootste namen in de Nederlandse literatuurgeschiedenis, geboren. Zijn wieg staat in Den Haag en daar groeit hij ook deels op, maar ook zijn Indische familiewortels hebben hun sporen nagelaten in zijn leven en werk. Het Indische landgoed Tjicoppo speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van de familie Couperus.

Ingeschreven als meisje

Louis Marie Anne Couperus ziet het levenslicht op 10 juni 1863 in een huis op de Mauritskade nummer 11 (thans 43) in Den Haag. Hij is dan het 11e kind van mr. John Ricus Couperus (1816-1902) en jonkvrouw Catharina Geertruida Reynst (1829-1893). Niet minder dan 4 van hun eerder geboren kinderen zijn op jonge leeftijd overleden. De doopnamen die zijn ouders aan Louis geven, verwijzen naar hun 3 verloren dochters. Dit leidt nogal eens tot verwarring, bijvoorbeeld bij de burgerlijke stand van Den Haag, waar Louis tot zijn 18e jaar staat ingeschreven als meisje!

Nederlands-Indië

Hoewel Louis dus een echte Haagse jongen is, krijgt hij de Nederlands-Indische cultuur met de paplepel ingegoten. In Oostwaarts, een bundel met reisbrieven die hij als correspondent in 1921-1923 voor de Haagsche Post schrijft tijdens de reis die hij met zijn vrouw maakt naar Nederlands-Indië, China en Japan, formuleert Couperus het zelf als volgt: ‘De Indische traditie had steeds in mijn familie geheerscht – mijn overgrootvader was Abraham Couperus, Gouverneur van Malakka geweest; mijn grootvader de Gouverneur-Generaal Reynst; mijn vader was gepensioneerd rechterlijk ambtenaar, en toen mijn twee oudste broers in Delft ‘klaar’ waren gekomen voor Indië, ging de geheele familie – wij waren talrijk, broeders en zusters – nog eens over naar de, van verre lokkende, landen der tropische zon. De zon lokte misschien mijne ouders, die den ouden dag zagen naderen en het perspectief der gouden galonnen lokte misschien de eerzucht mijner jonge broërs. Want B.B. (Binnenlandsch Bestuur) was bij ons en bij de aanverwante familie het ideaal’.

‘Verre landen der tropischen zon’

Zelf maakt Louis op 9-jarige leeftijd kennis met het verre land overzee. Op 8 november 1872 scheept de familie Couperus zich in voor de reis naar Indië. Daar zetten zij op 31 december voet aan wal. Zijn 2e vaderland maakt onmiddellijk een geweldige (en blijvende) indruk op Louis. Hij geniet met volle teugen van het leven in Batavia, waar het gezin een groot huis aan het Koningsplein heeft betrokken.

Tjicoppo

Maar ook het familielandgoed buiten Batavia, Tjicoppo in Buitenzorg, behoort tot de Indische wereld van Louis. Aan het begin van Oostwaarts herinnert Louis zich: ‘Wij hadden destijds ons familieland, Tjikoppo – een oom was er administrateur – maar de koffie en wat er meê te verdienen was, lokte, geloof ik, mijn vader en broeders niet; meer lokte, als ik reeds zeide, de zon en het gouden galon.’

De oom waar Louis het hier over heeft is Henry Couperus, een gepensioneerde majoor van de cavalerie en commandant van het regiment Oost-Indische cavalerie. Deze zet in 1855 een punt achter zijn tot dan toe succesvol verlopen militaire loopbaan. Hij vraagt om eervol ontslag en krijgt dit ook. Direct vestigt hij zich op het landgoed Tjicoppo bij Buitenzorg, dat dan al enige tijd in het bezit van de familie Couperus is.

Tjicoppo wordt gevormd door cultuurlandschap waarop onder andere koffie en thee verbouwd wordt. Daarnaast beschikt het over vee. Het landgoed vormt aanvankelijk een belangrijke bron van inkomsten voor de familie. Op 31 november 1882 constateert John Ricus jr., een broer van Louis, in een brief aan zijn vader echter dat de waarde en het belang van het landgoed de laatste jaren is verminderd: ‘In 1875 waren er op 1O January 6966 zielen in 1879 daarentegen slechts 5010’. Ook de omvang van de veestapel is dan danig verkleind: ‘De veestapel bedraagt thans nog slechts 881 beesten. Hoeveel er vroeger waren kan ik niet zeggen, maar wel dat Tjikoppo evenals alle landen in de afdeeling Buitenzorg veel geleden heeft ten gevolge van de veepest’.

Van Tjicoppo naar Surinamestraat

Niet alleen als bron van inkomsten voor zijn vader en andere leden van de familie, ook op een andere manier beïnvloedt het landgoed Tjicoppo het leven van Louis Couperus. Zijn vader verkoopt het buiten in mei van het jaar 1883. Met het geld dat hij daarmee verwerft, laat hij in Den Haag een huis bouwen aan de Surinamestraat 20. De familie betrekt haar nieuwe woning in 1884. In 1891 verlaat Couperus dit huis, maar het is wel hier dat hij in 1887-1888 zijn eerste grote roman schrijft, Eline Vere. (Mede daarom heeft de Stichting Couperus Surinamestraat vanaf 2007 een actie op touw gezet om het pand te verwerven, met het doel daar het Couperus-museum in te vestigen. Zonder resultaat; inmiddels is de Stichting opgeheven.)

Nationaal Archief

1.10.23 – Archief van de familie Couperus, 1443-1947, inv.nrs. 66 en 122

Isgeschiedenis
Terug naar boven Ga naar beneden
http://www.tileng.nl
ElEl

ElEl


Aantal berichten : 8018
Registratiedatum : 08-12-08

Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Empty
BerichtOnderwerp: Re: Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus   Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Icon_minitimewo 12 jun 2013 - 20:00

Achtergronden: Couperus en Indië

Indische familie
Louis Couperus was in 1863 een nakomertje. Daarom is hij anders dan zijn broers en zusters niet in Nederlands-Indië geboren, maar in Den Haag. Vader John Ricus Couperus (1816-1902) was als jurist werkzaam als Indisch ambtenaar bij diverse staatsinstellingen van de kolonie. De Couperus-familie was rijk vertegenwoordigd in het Indische Binnenlands Bestuur. De grootvader van Louis Couperus was werkzaam geweest als landdrost in Buitenzorg en zijn overgrootvader Abraham Couperus was gouverneur van Malakka geweest. Couperus’ moeder was Catharina Geertruida Reynst en ook in haar familie was de dienst voor het Binnenlands Bestuur traditie. Haar vader Jan Cornelis Reynst was waarnemend gouverneur-generaal geweest van Nederlands-Indië. Couperus zelf huwde in 1889 met zijn nicht Elisabeth Baud, wel geboren in Batavia, die ook uit een familie kwam met een sterke Indische achtergrond in het bestuur en het leger. Couperus’ familieachtergrond was dus geheel verknoopt met Nederlands-Indië. Het was enkel omdat zijn vader met pensioen ging en de familie in 1860 naar Den Haag trok, zoals gebruikelijk bij veel Indisch oud-gedienden, dat Couperus aldaar en niet in Indië is geboren.
Schooltijd in Batavia
Louis Couperus werd in Den Haag geboren, maar toch zou hij een groot gedeelte van zijn schooltijd in Nederlands-Indië doorbrengen. In Oostwaarts schreef hij: ‘De Indische traditie had steeds in mijn familie geheerscht - mijn overgrootvader was Abraham Couperus, Gouverneur van Malakka geweest; mijn grootvader de Gouverneur-Generaal Reynst; mijn vader was gepensioneerd rechterlijk ambtenaar, en toen mijn twee oudste broeders in Delft “klaar” waren gekomen voor Indië, ging de geheele familie - wij waren talrijk, broeders en zusters - nog eens over naar de, van verre lokkende, landen der tropische zon.’ De familie keerde in 1872 terug naar Batavia om de loopbanen van Couperus’ broers te ondersteunen en om zakelijke redenen: het beheer van het familieland bij Tjicoppo.
Een groot gedeelte van zijn schooljaren bracht Couperus aldus door in Batavia. Hij bezocht er de lagere school en het Koning Willem III-gymnasium. In Oostwaarts haalde hij herinneringen op aan deze tijd, die toen bijna vijftig jaar achter hem lag: ‘Ik was tien jaar toen ik Weltevreden zag voor het eerst. Knapejaren en schooltijd. Wij speelden geen “football” maar... “baar”, een oorlogsspelletje met een vlaggetje, dat de vlugst loopende moest zien te veroveren. Wij wisten van geen flets en geen tennis, maar wij waren wel allen verliefd op de meisjes, die school-gingen in haar witte “baadjes”. Een los wit jurkje met een nauw om den hals sluitend kraagje. Wij waren soms vreeslijk verliefd. De zon stoofde ons jonge bloed, dat te borrelen begon...’
Binnenlands Bestuur
‘B.B. (Binnenlandsch Bestuur) was bij ons en bij de aanverwante familie het ideaal’, schreef Couperus in Oostwaarts. Ook voor Louis Couperus zelf had vader John Ricus een Indische carrière voor ogen. Hij zou zich in Nederland moeten bekwamen in het Indische bestuur, zoals zijn broers. Louis Couperus voelde echter niets voor zo’n loopbaan en vader Couperus legde zich er uiteindelijk bij neer dat Couperus een letterenstudie volgde en zich volledig aan zijn schrijverschap zou wijden. Des te opmerkelijk is het dat Couperus in Oostwaarts wel regelmatig op positieve toon over het Binnenlands Bestuur bericht, hij schrijf zelfs tamelijk verheerlijkend over de Nederlands-Indische ambtenaar: ‘Eenmaal was de ambtenaar B.B., de hoofdambtenaar vooral, assistent-rezident, of rezident, een heerscher, zoo hij een persoonlijkheid was. Hij was vaak een goede heerscher, een heerscher die dienaar kon zijn van zijn land en zijn ideaal, al zoû hij zich in zijn gewest tot een autocraat ontwikkelen. De Bureaucratie te Weltevreden of Buitenzorg was wel eens een stille ergernis den man, die doèn moest en handelen, maar wist hij zijn wil door te zetten, dan smaakte hij de voldoening van zich te gevoelen een koning in zijn werkelijk niet klein rijk!’ In Oostwaarts constateert Couperus dat die glorierijke rol van de resident of assistent-resident meer en meer tot het verleden leek te gaan behoren. Desalniettemin stelt hij: ‘Als ik geen schrijver was geboren, was ik zeker Oost-Indisch ambtenaar geworden.’
De stille kracht
In één van Couperus’ beroemdste romans, De stille kracht uit 1900, komt het personage van de resident er een stuk bekaaider van af. Couperus schreef deze roman in 1899, toen hij met zijn echtgenote lange tijd bij familie in Batavia verbleef. Ondanks zijn Indische achtergrond is De stille kracht eigenlijk de enige echte Indische roman van Couperus. In De stille kracht delft de Resident Van Oudijck het onderspit tegen de krachten van Indië die hij niet begrijpt. Zijn losbandige vrouw Leonie wordt slachtoffer van ‘de stille kracht’, paranormale krachten die de Hollanders ontgaan, maar waarvoor de inlanders in zwijgzame aanbidding leven. De standvastige en rationele Van Oudijck buigt uiteindelijk het hoofd voor de machten van Indië en stelt aan het einde van de roman: ‘Het land heeft zich van mij meester gemaakt en ik
behoor het nu toe.’ Voor De stille kracht had Couperus rijkelijk geput uit de familieverhalen en zijn eigen ervaringen. Dat geldt ook voor een andere beroemde roman, die weliswaar niet in Indië speelt, maar waarin de Indische familie-achtergrond een belangrijke rol speelt: Van oude menschen, de dingen die voorbijgaan. In deze roman uit 1906 hangt een verzwegen drama in Indië decennia later nog als een doem boven een Haagse familie. Ook in werken als De boeken der kleine zielen zou Couperus de wereld van de Haagse hogere bestuurderskaste met wortels in Nederlands-Indië nauwgezet beschrijven. Hij is daardoor de belangrijkste chroniqueur van dit langzaam verdwijnende Haagse milieu geweest.
Couperus en het kolonialisme
De stille kracht kan bijna niet anders worden gelezen dan als een aanzegging van het einde de Nederlandse overheersing in Indië. De roman beschrijft de onzichtbare muur waarop de Nederlandse bestuurders botsen, waardoor ze nooit werkelijk Indië konden beheersen. Interessant zijn daarom de opmerkingen die Couperus in Oostwaarts over het Nederlandse bestuur maakt. In Oostwaarts lijkt een veel gezagsgetrouwer-koloniale Couperus aan het woord, die zelfs stelt: ‘Met onbreekbare banden zijn wij aan Indië verbonden, een ramp zoû het zijn voor Holland en Indië beiden, zoo ooit deze werden verbroken.’ In Oostwaarts schrijft hij later echter ook: ‘De autonomie van Insulinde is niet meer dan een kwestie van tijd. Er is iets zeer sympathieks in, dat de Inlander van rang, tegenwoordig bijna steeds een man is, die belang stelt in onze Westersche cultuur. Bijna alle regenten spreken bijna geheel zuiver Hollandsch; een Hollandsch sprekende regent was, twintig jaar geleden, een uitzondering. Er is niettegenstaande het rasverschil, dat zoo lang de onoverkomelijke kloof scheen, een toenadering van sympathie tusschen Oostersch en Westersch element.’ Echte onafhankelijkheid brengt Couperus niet ter sprake, maar ‘autonomie’ voor Indië was volgens hem dus wel onvermijdelijk. Couperus meent wel dat die drang naar autonomie voortkomt uit ideeën uit Europa en niet uit bevolking zelf. Over de inlanders heeft Couperus uiteindelijk het statische beeld van een volk dat niet werkelijk gedreven is door veranderingsgezindheid: ‘dat Maleier, Soendanees, Javaan door hunne beschouwende, ietwat op één punt starende mentaliteit geene initiatief-nemers zijn, die er tegen op zien verantwoordelijkheid te dragen. Dat zij het drijven hunner enkele veel vooruitstrevende leiders eigenlijk met huiverende antipathie beschouwen. Dat communisme voor hen een woord en een raadsel bleef en een Westersche hersenschim, die zij niet waardeeren omdat een instinct hen heeft doordrongen van de eenvoudige waarheid, dat gelijkheid nooit was en nooit zijn kan.’

Arno Kuipers

kb.nl
Terug naar boven Ga naar beneden
http://www.tileng.nl
Boeroeng

Boeroeng


Aantal berichten : 931
Registratiedatum : 03-01-09

Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Empty
BerichtOnderwerp: Re: Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus   Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Icon_minitimewo 12 jun 2013 - 21:24

ElEl schreef:

De stille kracht
In één van Couperus’ beroemdste romans, De stille kracht uit 1900, komt het personage van de resident er een stuk bekaaider van af.


Ik heb de televisiebewerking gezien, maar resident Oudijck en zijn assistent hebben de meest nobele karakters.
Dit itt tot de indo's en de Javanen.
Ook de andere 'hollanders' zijn meer nobel. Mevrouw Oudijck is verinlandst in het verhaal, zij is al besmet met Indië die haar nobele blanke ziel  heeft uitgehold... de dubbele bodem van de titel 'de stille kracht' .
Het boek lijkt mij een voorbeeld van Europese arrogantie.
Misschien moet ik het boek lezen voor een beter begrip. maar ik vind het ergerlijk dat zo'n koloniale verwaandheid als Couperus op een voetstuk wordt gezet..
Nog steeds..... na 100 jaar.
Terug naar boven Ga naar beneden
Henri R. Cingoor

Henri R. Cingoor


Aantal berichten : 2328
Registratiedatum : 04-01-09
Woonplaats : Op de oevers van de Kali Brantas

Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Empty
BerichtOnderwerp: Re: Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus   Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Icon_minitimedo 13 jun 2013 - 5:05

Misschien dient de achtergrond van C in acht genomen te worden: in wat voor een entourage hij is opgegroeid?
Familieleden met hoge bestuursfuncties rondom hem. Geboren in een bekakte Haagse sfeer waar hij waarschijnlijk gevoerd werd met de basis van die bijbehorende "kouwe aardappel in de bek sfeer".

Zijn latere scholing - o.a. op het KWS college - welke nu ook niet bepaald te boek stond als "gewoontjes" en voor het gewone volk bestemd? (Deze bewering meegekregen van een heden ten dage nog levend familielid die daar op school had gezeten en nog steeds "met wrok" spreekt over de school opvoeding die hij daar kreeg in de jaren '30 vorige eeuw.)

Zijn familie die uit hoofde van hun functies weinig tot zelden contact hadden met de "mindere goden" en derhalve ook weinig bekend waren met de leefwijze en levensinstelling van de kleine man waartoe ook menig Indo en zeker menig "Inlander" toe behoorde. 

Dit alles ertoe bij dragend tot de ietwat "arrogante Europese" benadering tot/naar de kolonie? Men doelt Nederlandsch Indie (Nederlandsch Indisch) maar puur de nadruk leggend op Nederlandsch en Indie/Indisch als toevoeging.

(Ik heb me ook verdiept in het koloniale gebeuren dat plaats vond in "West Indië" en daar was het van het zelfde laken een pak en misschien een graadje erger.)

Het is niet zo, dat ik deze "koloniale stijl" aanhang, begrijp me niet verkeerd.
Terug naar boven Ga naar beneden
http://www.imexbo.nl
Gesponsorde inhoud





Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Empty
BerichtOnderwerp: Re: Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus   Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus Icon_minitime

Terug naar boven Ga naar beneden
 
Tjicoppo, het Indische landgoed van de familie Couperus
Terug naar boven 
Pagina 1 van 1
 Soortgelijke onderwerpen
-
» ‘De stille kracht’ en de Indische banden van Louis Couperus
» Uitzending gemist: Het Familieportret met een Indische familie!
» Woning van een GG - landgoed IJsselvliedt
» ‘Exotisch Azië’ op Landgoed Nienoord
» Brand bij landgoed Wibi Soerjadi

Permissies van dit forum:Je mag geen reacties plaatsen in dit subforum
Indonesië :: Berichten :: Geschiedenis-
Ga naar: