08-07-2013
Gekir op de Indonesische tv
Jacco Hupkens
Jakarta – Indonesië is een van de meest homofobe landen ter wereld, concludeerde het Amerikaanse Pew Research Center afgelopen maand in een wereldwijd opinieonderzoek. Maar wie in dit land de televisie aan zet, stuit al snel op schmierende Paul de Leeuw-achtige acteurs. In populaire sketchshows als Opera Van Java hebben zij, vaak verkleed als vrouw, de lachers op hun hand, zeker als ze vergezeld worden door andere stereotiepe personages als ‘de stoere man’ en ‘het mooie meisje’. Een man met een hoog stemmetje, pruik, vrouwelijke gebaren – dat vinden Indonesiërs grappig om naar te kijken.
Waarom eigenlijk? ‘Zo’n banci-personage, een man verkleed als vrouw, mag allerlei gedragsregels overschrijden die voor normale mensen wel gelden’, legt mediawetenschapper Bram Hendrawan uit, die onderzoek deed naar genderweergave in de Indonesische media. ‘Zo’n personage mag bijvoorbeeld andere vrouwen aanraken, of zelfs zoenen. Of vrijpostige dingen zeggen over mannen. Als kijker word je geacht zo iemand te beschouwen als vrouw, terwijl je weet dat de acteur een man is. In die wrijving tussen verschillende identiteiten zit de humor.’
Als relatieve buitenstaander denk je: misschien is dit ook de manier waarop homo’s in de Indonesische entertainmentindustrie hun plek bevechten. Een logische gedachte, maar ze klopt niet helemaal, vertelt Hendrawan: ‘De banci als toneelpersonage bestaat al sinds de koloniale tijd. Vroeger was het gebruikelijk dat mannelijke acteurs alle rollen voor hun rekening namen, vrouwen werden immers geacht thuis te blijven.’
Onder president Soeharto werden kranten en tv-zenders kort gehouden en was homoseksualiteit een verboden onderwerp. Maar sinds de komst van democratie in 1998 wordt er in de media openlijk over gesproken en zijn er allerlei sensatiebeluste tv-programma’s ontstaan die de seksuele voorkeur van mannelijke acteurs in vrouwenrollen in twijfel trekken. Sinds de val van het Soeharto-regime winnen bovendien de islamisten aan invloed, en die creëerden een sfeer van moral panic: onze kinderen worden geestelijk verpest door al die travestieten op tv! Hendrawan: ‘Ze kregen de Indonesische tv-waakhond tijdens ramadan 2008 zelfs zo ver om zenders te bewegen minder banci’s in beeld te brengen.’
Indonesische banci-acteurs doen intussen moeite om iedereen te overtuigen van hun heteroseksualiteit, soms op het potsierlijke af. Olga Syahputra, die het vaak aan de stok heeft met islamisten vanwege zijn vrouwelijke gedrag en oneerbiedige omgang met het geloof, riep enkele jaren geleden tegen een interviewer: ‘Breng me een meisje en ik maak haar zwanger!’
Groene Amsterdammer
di 9 jul 2013 - 17:41