Grot geeft geheimen van tsunami's prijs

Grot geeft geheimen van tsunami's prijs

do 12/12/2013 - 12:38 Kathleen Heylen

Aan de kust van het Indonesische eiland Sumatra ligt een grot die de geheimen ontsluiert van grote tsunami's doorheen de geschiedenis in de Stille Oceaan. Wetenschappers hopen aan de hand van onderzoek van die grot de frequentie van grote tsunami's zoals in 2004 te kunnen voorspellen.

Indonesië ligt in de zogenoemde "Ring of Fire" in de Stille Oceaan, een breuklijn in de aardkorst waar onder meer de Indo-Australische en Europese aardplaat elkaar raken. In het gebied doen zich heel vaak aard- en zeebevingen en vulkaanuitbarstingen voor. Niet zelden leidt dat tot vloedgolven. Op tweede kerstdag 2004 richtte een tsunami een ware catastrofe aan in tal van Zuidoost-Aziatische landen. Het Indonesische eiland Sumatra werd zwaar getroffen.

Aan de kust van Sumatra hebben wetenschappers van de Earth Observatory of Singapore onlangs een grot ontdekt waarin de geologische resten van alle grote tsunami's in de Stille Oceaan bewaard zijn gebleven. Op de American Geophysical Union Fall Meeting in San Francisco, de grootste jaarlijkse bijeenkomst van geowetenschappers wereldwijd, deden enkele onderzoekers hun verhaal.


"De sedimenten springen in je ogen"

De kalksteengrot ligt aan het schiereiland Banda Atjeh, dat het zwaar te verduren kreeg tijdens de tsunami in 2004 (kleine foto). De ingang van de grot ligt ietwat hoger, waardoor er enkel water binnenstroomt bij tsunami's of hevige stormen.

De grot bevat zandige gesteenten die er in de loop van duizenden jaren afgezet zijn door grote tsunami-golven. De steenlagen zijn makkelijk te bestuderen, zeggen de wetenschappers, omdat ze netjes van elkaar gescheiden zijn door laagjes uitwerpselen van vleermuizen en zeevogels.

"De sedimenten springen gewoon recht in je ogen omdat ze zo mooi van elkaar afgescheiden worden. Er bestaat geen verwarring over de stratigrafie (de opbouw van de lagen)", zegt Jessica Pilarczyk, die meewerkt aan het onderzoek. "Het is interessant veldwerk, dat kan ik je wel zeggen. De vleermuizen zijn erg geïrriteerd als we hun ruimte verstoren. Maar uit geologisch standpunt is dit echt wonderbaarlijk."

Dat het gaat om gesteenten die er afgezet zijn door tsunami's, kunnen de wetenschappers afleiden uit het feit dat ze materiaal bevatten van organismen uit de zeebodem, zoals microscopische krijtdiertjes. Alleen de meest krachtige golven zouden dit materiaal uit de oceaanbodem losgemaakt en in de grot meegevoerd kunnen hebben (foto: wetenschappers aan het werk in de grot).


"Hier kunnen we uit leren"

Het onderzoek is nog lopende, maar de onderzoekers vermoeden momenteel dat ze restanten zien van 7 tot 10 tsunami's. De geometrie van de grot doet vermoeden dat die tsunami's veroorzaakt zijn door bevingen met een kracht van minstens 8. De leeftijd van de gesteenten wordt bepaald door koolstofdatering, vermoedelijk gaat het over een periode van 7.500 tot 3.000 jaar geleden.


Wetenschappers hopen door de site te bestuderen, de frequentie van tsunami's te kunnen vaststellen én te voorspellen. Dat is belangrijk voor het beleid in de regio rond de Stille Oceaan.

"De tsunami van 2004 (kleine foto) verraste iedereen. Waarom? Omdat niemand in de geschiedenis teruggekeken had om te zien hoe vaak dergelijke tsunami's voorkwamen, óf ze überhaupt voorkwamen", zegt professor Kerry Sieh. "Iedereen dacht dat het onmogelijk was, niemand was erop voorbereid. Nu kunnen we eruit leren."



Meer informatie over het onderzoek vindt u op de website van het Earth Observatory of Singapore.

deredactie.be