Fotocursus: hoe fotografeer je een Balinese lijkverbranding?

Fotocursus: hoe fotografeer je een Balinese lijkverbranding?

Cultuur | 31 maart 2014


Tien dagen Bali, met inbegrip van een lijkverbranding. Hoe maak je daar een indringende beeldrepo van? Twee deelneemsters van deze niet-doorsnee fotocursus doen verslag.

Als zes vrouwen van zekere leeftijd met elkaar op reis gaan met een doel, doet dat je toch denken aan het boek Zadelpijn en ander damesleed. De fiets is in dit geval een fototoestel. Met een lijf vol inentingen tegen hepatitis A, difterie, tetanus, polio en buiktyfus, een koffer vol voorzorgsmaatregelen zoals diarreeremmers, sokken voor ’s avonds, gebloemde laarsjes tegen slangen, en een hoofd vol goede raadgevingen op weg naar Bali. Daar wacht onze cursusleidster Anja, die een programma heeft opgesteld met schoonheid als terugkerend thema.

Begin januari staan wij, Anneke en Wiep, met onze koffers op Schiphol. Wiep met een Canon 60D in de handbagage, Anneke met haar speciaal aangeschafte wijnrode Nikon D3100. Op naar Bali; we weten niet eens of er medecursisten in ons vliegtuig zitten. Zou die met die grijze krullen er ook bij horen? Van de vier andere deelnemende vrouwen kennen we alleen hun mailadres. Wiep is met haar 48 jaar het ‘jonkie’, de anderen zijn de vijftig ruim gepasseerd. Pas op Bali – iedereen heeft haar eigen verblijf geregeld – ontmoeten we de rest. Voor de eerste bijeenkomst worden we om tien uur ‘s ochtends verwacht in Sanur, waar we de cursus volgen, in het appartement van de schoonzussen. Wij komen ondanks onze looptraining bezweet binnen vallen. Het was toch verder dan gedacht, volgende keer maar een fiets huren. “Of neem een Bemootje, zo’n open busje,” zegt Anja. “Kost vijfduizend roepia, dat is dertig eurocent, dan brengen ze je de hele straat door. Dat is het wel waard. Veilig ook.”

“Jullie hebben toch wel je rubberlaarzen bij je?” vraagt Gé, en ze laat een uitgeknipt artikeltje uit een Nederlandse krant van enkele weken terug van hand tot hand gaan. De beangstigende kop luidt: ‘BEWAKER VAN HOTEL IN SANUR GEWURGD DOOR SLANG’. De man had een python opgepakt. Van de slang ontbrak elk spoor. De dames gruwen. Met de conclusie dat het heel dom is om een slang op te pakken en dat wij dat nóóit zouden doen, bezweren we de ergste paniek.

Een beetje gespannen zijn we. Zou het goed gaan, zoveel verschillen? Gé (Nikon), spiritueel, enthousiast, overactief; haar schoon- zuster Sjoerdje (Canon), nuchter en relativerend. Tonnie (Panasonic), de oudste, een kleine vrouw, bedachtzaam pratend, bereisd, en Annelies (Sony). Zij moet haar westerse tempo en stress nog achter zich laten, daarmee vult ze nog bijna de halve kamer. Heel spirituele en beslist niet spirituele vrouwen, rustige en beslist niet rustige vrouwen.

Ook in de meegenomen apparatuur zit nogal wat verschil: van professionele spiegelreflexcamera’s met een arsenaal aan lenzen tot handzame toestelletjes. Anja verzekert ons dat het niks uitmaakt; het gaat om fotograferen door waarneming, intuïtie, verbeelding en inzicht. Wij beginnen ons af te vragen hoe dat nou weer moet. Met de eerste opdracht op zak: wat is schoonheid voor jou en zoek hier vijf foto’s bij, gaan we Sanur in, langs het strand.

De oorspronkelijke duo’s blijven intact, de schoonzussen bij elkaar, wij, de wandelmaatjes ook, alleen de twee eenlingen Tonnie en Annelies gaan ieder hun weg. Wiep loopt met buikpijn; de diarreeremmers zullen toch nu al niet hun werk moeten doen? Tonnie heeft een fiets en is dus beter af. Alleen heeft zij geen idee meer waar ze is. Met een ‘hou de zee aan je rechterhand’ wordt ze op het rechte pad gezet. En maar foto’s maken. Je zou kunnen denken dat schoonheid is wat de geest ervan maakt, maar alles is schoonheid: vrouwen die offermandjes maken, vissers tot hun middel in de zee, bemoste beelden, bootjes. Vijftig foto’s zijn zo gemaakt.

Bij de excursies in de dagen erna zullen we ons per taxi verplaatsen. De volgende dag moeten we vroeg klaarstaan om naar een lijkverbranding in de buitenlucht te gaan, vertelt Anja blij. “Dat is een feestelijke gebeurtenis! De ziel wordt bevrijd, en dat gebeurt door de overledene in de openlucht te midden van de hele familie te cremeren. Probeer de essentie vast te leggen.”

Wil u weten wat er gebeurt als zes Westerse vrouwen met een fototoestel op een Balinese crematie belanden? Lees en zie het in het derde nummer van HP/De Tijd, dat nu in de winkels ligt.

HP/De Tijd