Principes en souvenirs wijken voor een tatoeage
04 juli 2014 | tekst Henk de Vries|
Anneke Fitrianti is de eerste vrouwelijke tattoo-artieste met een eigen studio in Yogyakarta. Ze krijgt uiteenlopende opdrachten. Van toeristen die graag een blijvend souvenir wensen of van strenge moslims die hun geloof opzij zetten om hun vrouw te ‘brandmerken’.
De wachtruimte van studio Petrichor is krap twaalf vierkante meter. De naam duidt op de geur van regen na een periode van droogte. Tussen een bankje en een paar stoelen staat een tafeltje met daarop enkele mappen gevuld met tatoeagevoorbeelden. Aan de wand hangen ingelijste certificaten en krantenknipsels. Een kast vol cassettebandjes staat tegen de muur die de kamer scheidt van de praktijkruimte. Uit een speaker klinkt luide muziek. Anneke kan zich hier blijkbaar goed op concentreren. Ze zit op een krukje, de bril op het puntje van haar neus en het haar opgestoken. De pen raakt de huid van Ayyu, een knappe jongedame van 24. De inkt heeft al een flink deel van haar lichaam veroverd. “Te veel, want wat heb je straks nog te wensen?”, zegt Anneke later. “Maar ze wil het graag.” Een stripfiguur wordt op de linker bovenarm van Ayyu gezet terwijl ze nonchalant een blik op haar smartphone werpt. Ze ondergaat het als een dagelijks ritueel. Ayyu, afkomstig van Bali, was hindoeïstisch maar werd na het huwelijk katholiek. Haar man en kindje van negen maanden kijken aandachtig mee over de schouder van Anneke.
Anneke Fitrianti (28) maakte ondanks mooie cijfers haar school niet af. Ze voelde al jong aan dat de wereld verder reikte dan haar geboorteplaats Bandung. Met een rugzak trok ze langs diverse Indonesische eilanden en leidde een zwervend bestaan. Als barkeepster, winkelbediende en tekenares scharrelde ze haar kostje bij elkaar. “A struggle for life”, noemt ze die fase. “Ik wilde tot mijn dertigste de wereld verkennen maar ik werd zwanger toen ik 21 was.” Ze trouwde en net als veel Indonesische vrouwen leek ze als huisvrouw voorbestemd tussen vier muren te zitten. “Ik voelde me gevangen, begon te tekenen op de computer en postte dat op internet waarop ik veel positieve reacties kreeg. Het tatoeageberoep lonkte en ik keek de kunst af bij een studio. Ik was net zo bezig als Asty nu.” Ze wijst naar haar assistente. Asty reikt af een toe een steriel doekje aan, staat de klanten te woord en neemt de telefoon aan. Ze heeft ook enkele tatoeages. “In Purwokerto, ik zeg ook wel eens Puerto Rico”, grapt ze, “het dorp waar ik vandaan kom, hebben de mensen er moeite mee, maar hier val ik niet op.”
Het levenspad op haar lichaam
Anneke maakte de keuze voor een studio in Yogyakarta maar werd niet gestimuleerd door haar omgeving: “De mensen om me heen vroegen waarom ik die ambitie had. ‘Je bent toch een vrouw’?” In het begin probeerden mensen in te spelen op haar geweten. Anneke: “Ze vroegen dan: ‘Wat vindt je moeder ervan dat je dit doet?’ En verwachten dan een antwoord waarin zij dit afkeurt. Maar ik zeg dan dat mijn moeder me juist heeft geïnspireerd en gestimuleerd. Ik heb bij haar enkele jaren geleden een tatoeage gezet, een veer van een vogel, een symbool van hergeboorte en vrijheid. Dat vond ik zeer ontroerend.”
Toen Anneke vijftien jaar was, kreeg ze haar eerste tatoeage. Nu is de wettelijke minimum leeftijd achttien. De eerste die ze zelf plaatste was op haar eigen enkel. De linker bovenarm van Anneke is bedekt met kleurrijke tatoeages waaronder een afbeelding van haar zoontje. “De figuren geven een deel van mijn leven weer. Ik zit nu in een echtscheidingsprocedure en begin aan een nieuwe levensfase. Die zal vast op mijn andere arm zijn weerslag krijgen. En het is net als bij ‘Petrichor’, als er regen valt ontstaat er ook weer nieuw leven.”
De belangstelling voor tattoos stijgt in het land dat grotendeels islamitisch is. Dat is tegenstrijdig omdat voor de islam een tatoeage ‘haram’, onrein is en dus verboden. Veel Indonesiërs, die net als Asty het geloof niet streng praktiseren, gaan hieraan voorbij. Maar er zijn ook strenge moslims die Anneke tot haar clientèle rekent. “Tot nu toe heb ik drie koppels gehad. Aan hun kleding was duidelijk te zien dat het modelmoslims waren. De man vroeg of ik zijn naam aan de binnenkant van het dijbeen van de vrouw wilde zetten. Ik vroeg dan aan haar of ze het echt wilde. ‘Ik doe altijd wat mijn man zegt’, was hun antwoord. Ze keken daarbij dan niet gelukkig maar liepen even later wel met de naam van hun man - ik herinner me nog de naam ‘Amin’- rond. Die vrouwen zijn gelabeld en bezit geworden.”
Hoewel de populariteit van tatoeages toeneemt, staat de Indonesische overheid niet te trappelen om de tattooshops van een keurmerk te voorzien. Of het laksheid is of dat ze moeite heeft deze sector te erkennen is niet duidelijk, maar jammer vindt Anneke dit wel. “Iedereen kan een tattooshop beginnen en er is er helemaal geen controle op veiligheid en hygiëne.” Ze doet de gebruikte naalden en doekjes niet in de vuilnisbak uit angst dat ze daar weer uitgehaald worden. “Ik breng het altijd naar het ziekenhuis voor een goede verwerking, maar daar zijn ze soms verbaasd dat je er mee aankomt.”
Studio Petrichor is in een toeristisch gebied gevestigd. Dertig procent van de klanten is buitenlander. “Zij kopen geen ansichtkaarten of houtsnijwerk maar kiezen voor een blijvend souvenir uit Yogyakarta in de vorm van een tattoo. Meestal is het een wayang afbeelding of iets in een batikmotief.” Anneke komt meestal aan de wensen van klanten tegemoet maar ze weigert liefdesstelletjes van een naam in de huid te voorzien. “Ik zeg dat ze maar terug moeten komen als ze getrouwd zijn, ik wil niet dat ze later spijt hebben.”
Vers Pers
za 5 jul 2014 - 9:21
