Amerikaanse marineveteranen herdenken vandaag Japanse aanval

De oorlogsschepen USS Downes en USS Cassin werden bij de Japanse aanval verwoest.
Foto: Reuters

Amerikaanse marineveteranen herdenken vandaag Japanse aanval
Terug naar de hel

07-12-2016, 05:30 Herman Stam

Je hebt het Amerika van voor Pearl Harbor, en het Amerika van na de gitzwarte dag waarop meer dan 2400 doden vielen. De onverwachte Japanse aanval op de Amerikaanse vloot in de Grote Oceaan, vandaag 75 jaar geleden, bracht de VS in een dwingende rol op het wereldpodium. Een rol die tegenwoordig niet meer als vanzelfsprekend wordt gezien.



Dit beeld toont een brandend Amerikaans marineschip na de Japanse verrassingsaanval op Pearl Harbor op 7 december 1941.
Foto: AFP



De indrukwekkende gedenkplaatsen van de USS Arizona (rechts) en de USS Missouri (links) in Pearl Harbor.
Foto: EPA

Voor de 92-jarige Robert Coles wordt het vandaag een bijzondere en emotionele dag. Tijdens de Japanse verrassingsaanval op de Amerikaanse marinebasis in Hawaï vlogen bij de 17-jarige leerling-radio-officier de bommen van vierhonderd Japanse gevechtsvliegtuigen om zijn oren.

Nu gaat hij voor het eerst weer terug naar Pearl Harbor. In zijn rolstoel en met marine-uniform met acht onderscheidingen op de borst laat de inwoner van Maine zich vervoeren. Vrienden en familieleden hebben geld voor hem ingezameld om naar Los Angeles te vliegen. Vanaf daar verzorgt het Amerikaanse leger vluchten voor de veteranen om de 75-jarige herdenkingsbijeenkomst bij te wonen.

Coles liep op de vroege zondagochtend van 7 december 1941 met een broodje uit de kombuis toen hij de Aichi-duikbommenwerpers met de rode stippen over zag vliegen. De Amerikaan probeerde met een boordmitrailleur nog zo goed en zo kwaad als het kon de kamikazepiloten af te houden, iets waar hij eindelijk erkenning voor hoopt te krijgen bij zijn terugkomst op het eiland, want hij is ervan overtuigd dat hij minstens een Japans vliegtuig heeft geraakt voordat hij door een overste werd afgelost en op de uitkijk werd gezet, zo vertelde hij voor vertrek aan lokale media in zijn woonplaats.

Op het Pearl Harbor Visitors Center (op zo’n 35 minuten rijden van hoofdstad Honolulu), waar vandaag de grootschalige herdenkingsdienst plaatsvindt, is het wrak van de USS Arizona het meest indrukwekkend. Het oorlogsschip zonk in minder dan negen minuten, nadat een munitiekamer was ontploft. 1177 bemanningsleden kwamen om, de meesten door een verdrinkingsdood omdat ze klem zaten op het schip. Het roestige wrak is niet geborgen. Het is te bekijken op de bodem van de haven vanaf een drijvend memorial boven het schip, dat nog steeds olie lekt.

Twijfel of verdeeldheid kende het patriottische Amerika niet na de gruwelijke aanval, hoewel het land zich voor die tijd eigenlijk buiten de oorlog wilde houden. Een dag later werd de oorlog verklaard aan Japan, en later ook aan Duitsland. Slechts het vrouwelijke en pacifistische Congreslid Jeannette Rankin stemde tegen, wat haar eigenlijk haar hele leven werd nagedragen. De Amerikaanse inmenging deed de balans doorslaan in het voordeel van de geallieerden.


Het aantal Amerikanen dat zich een van de dodelijkste aanvallen op Amerikaanse bodem zelf nog kan herinneren, sterft snel uit. Maar de dag zal blijvend worden gezien als een omslagpunt in de Amerikaanse geschiedenis.

Pearl Harbor was het moment dat Amerika heeft gevormd en de wereld heeft veranderd. „Het was een afschuwelijke prijs die we hebben moeten betalen omdat we militair niet paraat waren. Maar het is ook het verhaal van een indrukwekkende comeback van dappere mannen en vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog”, aldus Norman Dunlap, een Vietnam-veteraan die lezingen organiseert over Pearl Harbor en daarmee de verhalen van de lokale helden in leven wil houden.

„En zestig jaar later werden we met 9/11 weer verrast, wat het startpunt was van een andere oorlog, die tegen terreur. En die loopt nog tot de dag van vandaag door”, meldt Dunlap tijdens een bijeenkomst waar hij ook het verhaal vertelt over matroos Eldon Baxter. Diens ouders kregen een brief dat hij was omgekomen bij de aanval. Later bleek dit toch niet het geval en schreef Baxter een brief dat hij in leven was. Een brief die echter pas op 26 december aankwam. De ouders hadden reeds een begrafenis gehouden.

De impact van Pearl Harbor was gigantisch. Al duurde het even voordat op het vasteland doordrong wat voor een drama zich in Hawaï had afgespeeld. Amerika heeft de rol van de politieagent in de wereld na de aanval niet meer uit handen gegeven. Dit mocht een land als Amerika nooit meer overkomen, was de gedachte. Het verklaart grotendeels het gigantische militaire apparaat dat de VS heeft opgebouwd.

Maar de wereldwijde macht neemt af. En er is twijfel of onder aankomend president Trump daar verandering in zal komen. Onder president Obama was al te zien dat de Amerikaanse bevolking moe is van alle (oorlogs)inspanningen wereldwijd en werd de terugtrekking van troepen ingezet.

Zijn Republikeinse opvolger Trump wil weliswaar flink investeren in het leger, maar heeft ook aangegeven dat Amerika niet meer overal de kastanjes uit het vuur komt halen. Een houding die ook onder veel Amerikanen leefde voordat die gruwelijke aanval op Pearl Harbor werd uitgevoerd, en de VS een nieuw tijdperk introk.

Telegraaf