„Niet provoceren maar luisteren in Indonesië”

„Niet provoceren maar luisteren in Indonesië”
18-12-2009 10:19| gewijzigd 18-12-2009 10:20 | Lodewijk Born



Julien Florence Mona Saroinsong.

HEERENVEEN – Mona Saroinsong is programmamanager voor de hulpverlening na de aardbeving op West-Sumatra van 30 september. Ze is in Indonesië echter ook zeer bekend als bemiddelaar in conflicten tussen moslims en christenen. Het leverde haar een nominatie voor de Nobelprijs voor de vrede op.

Julien Florence Mona Saroinsong –ze was deze week voor een bezoek in Nederland– was al vroeg actief binnen de kerken. Als jongere zette ze zich in haar geboorteplaats Manado er al voor in. Daar werd de basis gelegd voor haar onvermoeibare drang om de naaste te helpen en op te komen tegen onrecht.

Saroinsong studeerde in 1998/1999 aan het Institute of Social Studies (ISS) in Den Haag. Toen ze hoorde van het conflict in Poso op Sulawesi tussen christenen en moslims besloot ze echter direct terug te gaan.

Naast haar werk als docent Duits en onderzoeker aan de universiteit van Manado op Noord-Sulawesi werd zij mediator en hield zij zich intensief bezig met de traumaverwerking van de slachtoffers die de Molukken en Sulawesi ontvluchtten.

Ze begon de hulpverlening aan mensen in de vluchtelingenkampen zonder geld en kantoor. Haar enige hulpmiddel was „een telefoon” om mensen te mobiliseren. Ze ontwierp zelfstandig trainingsprogramma’s voor vrijwilligers. Zelfs bij de moslimsgemeenschap kreeg ze ingang met haar manier om mensen eerst maar eens naar elkaar te laten luisteren. Zo tackelde ze de vooroordelen en misplaatste beschuldigen die vaak de ronde deden.

Beschuldigingen

Het was voor haar zelf niet altijd even gemakkelijk. Toen er processen kwamen tegen de schuldigen van de onlusten tussen moslims en christenen werd ze uitgemaakt voor verrader.

Mona Saroinsong kreeg door haar werk grote invloed binnen de synodes van de kerken in Indonesië. Er kwam onder meer een programma voor interreligieuze dialoog in het zondagsschoolprogramma.

In 2005 werd ze voorgedragen voor de Nobelprijs voor de vrede met duizend andere Peace Women uit de hele wereld. De prijs ging uiteindelijk naar Mohamed al-Baradei van het Internationaal Atoomenergie Agentschap.

Saroinsong kent de verhalen uit de westerse media dat christenen massaal het slachtoffer zijn van christenvervolging in het grootste moslimland ter wereld. Kerken zouden worden platgebrand en vele christenen vermoord.

Saroinsong benadrukt echter dat de Indonesische regering tegen élke vorm van extremisme is. „Of het nu van moslims, christenen of hindoes komt, men wil het gewoon niet. Je moet als christenen ook niet gaan provoceren, vind ik. Ik ken het verhaal van een christen die voor een moskee, na het vrijdaggebed, ging staan roepen: „Bekeer jullie!” Daarmee jaag je mensen tegen je in het harnas.”

De spanningen zijn niet van recente datum. Het moet worden gezegd: er zijn in de jaren zeventig ook wel eens moskeeën in brand gestoken, maar dat hoor je nooit, zegt de vrouw die zich ook bezighoudt met kinder-, vrouwen- en genderstudies.

Saroinsong heeft geleerd dat mensen heel verschillende talenten hebben en dat niemand iets groots alleen kan bereiken. Ook zij niet.


Dat ze soms erg op de voorgrond staat door haar positie als field officer is haar „grootste valkuil”, zegt ze zelf. „Ik ben hier nu in Nederland. Ik geef presentaties, interviews, zie allemaal dingen in dit land. Voor je het weet word je op een voetstuk gezet. Terwijl het mij juist ook om die mensen gaat die de voedselpakketten uitdelen, die dat ene gesprek voeren met iemand die dat nodig heeft. Ik ben daar maar een klein schakeltje van God in.”

Olievlek

Ze hoopt dat haar werk ertoe leidt dat meer mensen zich bewust worden van de gevaren van natuurrampen en dat ze zich er ook in zekere zin wel wat op kunnen voorbereiden. Niet dat ze een natuurramp kunnen tegenhouden, maar wel dat kerken bijvoorbeeld weten hoe ze moeten handelen als het gebeurt.

„Het gaat om het vergroten van de bewustwording. Een ramp overkomt je, maar hoe te handelen bij een ramp, dát is te leren. Als ik daar honderd mensen over vertel, van hoge ambtenaren tot kinderwerkers in kerken, hoop ik dat die boodschap als een soort olievlek doorwerkt. Dan is de missie waartoe ik me geroepen voel geslaagd.”

Dit is het tweede deel in een tweeluik over christelijke hulpverlening op West-Sumatra. Woensdag verscheen deel 1.

Ref.Dagblad

En dit is deel 1:


Christelijke hulp na ”flitsramp” West-Sumatra
16-12-2009 08:21 | Lodewijk Born



PADANG – West-Sumatra werd op 30 september getroffen door een enorme aardbeving met een kracht van 7,6 op de schaal van Richter. Zo’n 2,5 miljoen mensen werden getroffen en er waren 1100 doden. Mona Saroinsong, programmamanager van Christian Reformed World Relief Committee (CRWRC), verleent hulp aan de slachtoffers.

De aardbeving op West-Sumatra is wat je een ”flitsramp” zou kunnen noemen: heel even in het wereldnieuws en dan ook zó weer helemaal uit de media verdwenen. Vooral in het Westen. Mona Saroinsong, die vorige week in Nederland was, kijkt er niet van op. „Mensen zijn in sommige delen van de wereld rampmoe”, zegt ze. „En ze zijn sceptisch geworden als het gaat om geld geven voor rampen. Dat is met name gekomen na de tsunami van Kerst 2004. Toen is er heel veel geld gegeven en daarvan is heel veel niet goed besteed. Nu bedenken mensen zich wel twee keer voordat ze nog eens geld overmaken.”

In het geval van de aardbeving op West-Sumatra is er sprake van onvoorstelbare getallen en feiten. Sommige dorpen zijn helemaal van de kaart geveegd. Gevreesd werd eerst voor duizenden doden, maar de regering kwam uiteindelijk tot het cijfer van 1117. Volgens het Nationaal Rampencentrum in Indonesië zijn in ieder geval 200.000 huishoudens direct zeer zwaar getroffen door de aardbeving.

Saroinsong was twee dagen na de aardbeving al op West-Sumatra. Ze kwam net uit een rampgebied dat velen nog wél op het netvlies staat: Atjeh, waar de tsunami met Kerst 2004 genadeloos toesloeg. „Vierenhalf jaar heb ik in Atjeh gewerkt en daarna was ik net op weg naar huis, naar mijn geboorteplaats Manado op Sulawesi, toen ik in het vliegtuig hoorde van de aardbeving op West-Sumatra.”

Ze kon direct haar vlucht omboeken, want de Christian Reformed World Relief Committee besloot dat er op West-Sumatra hulp nodig was. Ook een filmploeg van EO Metterdaad, die op Schiphol klaarstond om af te reizen naar de Filippijnen om daar een reportage te maken van de gevolgen van een tyfoon, gooide zijn plannen om. Het reisdoel werd gewijzigd in West-Sumatra, om daar verslag van te doen.

De Nederlandse filmploeg was de eerste buitenlandse crew die op West-Sumatra filmde. Saroinsong leidde de Nederlanders door het rampgebied. „Door het enorme natuurgeweld waren er veel huizen verwoest. Ik was heel verbaasd dat soms het ene huis wél was blijven staan en het andere niet. Terwijl ze door dezelfde architect en onder de dezelfde bouweisen gebouwd zijn.”

De hulpverlening op West-Sumatra kwam vrij snel op gang. De Nederlandse hulpverlening loopt via Action by Churches Together (ACT), waarbij ook de organisatie van Mona Saroinsong is aangesloten. Zes lokale partners willen het komende jaar 5,3 miljoen dollar in de wederopbouw steken.

De CRWRC werkt daarin altijd samen met de lokale bevolking, legt Saroinsong uit. „Wij zeggen niet: we komen jullie even helpen. Dat is een aanpak die niet werkt. We gaan naar de dorpshoofden toe en leggen uit: Wij zijn de CRWRC en dit kunnen wij doen. Willen jullie met ons samenwerken? Zo niet, dan gaan we weer. Maar bij een ja slaan we de handen ineen.”

Direct werd in Padang een projectkantoor geopend van waaruit hulp werd verleend. Saroinsong geeft met nog twee werkers leiding aan de hele operatie. „Achter ons staan honderden vrijwilligers en teams.”

Het is bijzonder dat de Christian Reformed World Relief Committee juist op West-Sumatra kan werken want daar wonen amper christenen. „Ik denk dat het er minder dan duizend zijn. In de media werd gemeld dat 70 procent van alle kerken vernietigd was. Maar er staat dan ook bijna geen kerken in dit gebied. Dat moet je er dan wel bij vertellen.”

Ook de Raad van Kerken op West-Sumatra richtte direct een hulppost op, in de Efrata Church in Padang. De kerkenraad zorgt voor de dagelijkse coördinatie van de hulp en activiteiten vanuit de kerk. Zoals bij elke ramp kwam ook heel veel spontane hulp op gang. Zo ook door de moslimbevolking op Sumatra. „Moskeeën zamelen voedsel in, dekens, alles wat maar nodig is. Dat is goed, maar je moet ook verder kijken. In het begin, in de paniek, is er behoefte aan álles maar men mist een visie voor na de eerste fase.”


Het is een les die Saroinsong geleerd heeft van de tsunami. Daar moest men soms letterlijk vanaf nul beginnen. „Op West-Sumatra was de infrastructuur er na de aardbeving gelukkig nog wel en ook de sociale structuur. In Atjeh waren indertijd hele dorpsraden omgekomen. De geboren leiders waren er niet meer; er moesten nieuwe worden aangewezen.”

Mona Saroinsong heeft gemerkt dat zodra je mensen weet te activeren er ongekende krachten en mogelijkheden komen. Op West-Sumatra gaat de CRWRC nu honderden huizen bouwen tot september volgend jaar.

Daarnaast wordt er psycho­sociale hulp geboden. Hoe moet een stad of dorp bijvoorbeeld een nieuwe start maken als het hart van je dorpsgemeenschap weg is, fysiek maar ook materieel? Het zijn hulpaspecten die in het Westen vaak over het hoofd worden gezien. Ook omdat de cameraploegen dan al lang het land weer uit zijn.

Dit is het eerste deel in een tweeluik over christelijke hulpverlening op West-Sumatra. Morgen deel 2.