Memoires Jaap van der Poll horen in NIOD

Memoires Jaap van der Poll horen in NIOD
Door Jurryt van de Vooren 6-2-2010

Oud-speerwerper en olympiër Jaap van der Poll is deze week op 95-jarige leeftijd overleden. In zijn laatste jaren heeft hij op verzoek van familie zijn leven op schrift gezet. Het deel met oorlogsherinneringen zou een ereplek in het NIOD moeten krijgen.

Jaap van der Poll in 2005

Wat het leven van oud-atleet Jaap van der Poll zo fascinerend maakt, is dat hij dit op schrift heeft gezet. Op verzoek van zijn familie heeft hij gewerkt aan vier verschillende delen, waarin hij zijn herinneringen heeft opgeschreven. Daarbij heeft Van der Poll foto’s geplakt en tekeningen gemaakt. Het is een heel bijzonder egodocument geworden.

De eerste twee delen mocht ik in 2005 lenen van Van der Poll voor documentatie. Samen met Rolf Bos schreef ik toen een groot artikel voor de Volkskrant: De kracht van de geest.

In die twee delen beschrijft Van der Poll zijn leven tot en met de Tweede Wereldoorlog en zijn terugkomst naar Nederland na de bevrijding. In deel één vertelt hij over zijn familieomstandigheden, de kennismaking met de sport, zijn internationale reizen naar toernooien en natuurlijk zijn deelname aan de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn.


Japan

In het tweede deel staat hij stil bij de oorlogsjaren, die hij in Nederlands-Indië en Japan doorbracht – grotendeels als Japans krijgsgevangene. Tijdens zijn gevangenschap in Indië deed hij nog aan sport, en won zelfs diploma’s! Die heeft hij toegevoegd aan zijn memoires.

Na zijn overplaatsing naar Japan was het met sporten afgelopen, want daar moest hij dwangarbeid verrichten. Ook hierover vertelt hij uitgebreid. Dit hoofdstuk maakt het extra bijzonder, omdat er weinig getuigenissen bestaan van Nederlanders, die in Japan zelf in gevangenschap zaten. Omdat Van der Poll hierbij ook tekeningen heeft gemaakt van zijn werkkamp krijgen we een nog beter beeld van de omstandigheden.

Deze biografische schetsen hebben daarom een grote historische waarde, omdat Van der Poll niet alleen zijn persoonlijke herinneringen opschreef, maar die in een grotere context plaatste. Hij schreef als het ware als een onderzoeker over zichzelf. Het leest als een interview met zijn eigen leven.


Oorlogsdocumentatie

Dat heb ik hem ook meteen verteld nadat ik het had gelezen. Ik vroeg Van der Poll daarom of hij een kopie aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie NIOD wilde geven. Het origineel moet natuurlijk bij zijn familie blijven, voor wie het tenslotte is geschreven.

Ook het NIOD heb ik gebeld om ze te vertellen van de memoires van Van der Poll. Ik denk alleen niet dat het er ooit van is gekomen om ze op te nemen, omdat ik niets kan vinden in de collectie van het NIOD.

Alsnog doen, want het is een toevoeging aan onze collectieve herinnering, waartoe nu eenmaal ook sporters horen.



sportgeschiedenis.nl
artikel