Suriname, koloniale mislukking nummer drie

Suriname, koloniale mislukking nummer drie
Piet Emmer, 24-07-2010 12:03

Suriname heeft een veroordeelde crimineel tot staatshoofd gekozen. Is dat erg? Ja en nee. Nee, als we zouden aanvoeren dat er in de Caribische regio wel meer dubieuze personen staatshoofd zijn geworden. Zo heeft in Panama generaal Noriega wellicht nog meer met de drugshandel verdiend dan Bouterse. Op Haïti beschouwde de familie Duvalier (Papa en Baby Doc) de staatskas als hun persoonlijk eigendom, terwijl op het verpauperde Cuba de gebroeders Castro al meer dan een halve eeuw staatshoofd spelen zonder ooit de kiezers te vragen of ze het daarmee eens zijn.

Verbonden
Maar Suriname is niet zo maar een land. Het is een oude kolonie van Nederland en daarom had het Surinaamse electoraat beter moeten weten. Bovendien telt ons land honderdduizenden ex-Surinamers, die zich nauw verbonden voelen met de ontwikkelingen in hun geboorteland. Hoe konden de Surinaamse kiezers de wijze lessen uit de koloniale periode over goed bestuur, het handhaven van de rechtsstaat en het tegengaan van corruptie zo in de wind slaan?

Toch is de verkiezing van Bouterse geen uitzondering die de regel bevestigt. De gedekoloniseerde Nederlandse koloniën kennen een bedroevende aaneenschakeling van staatsgrepen en ondemocratische regimes. Neem Indonesië, dat decennia lang gebukt ging onder Soekarno, wiens regeringsperiode eindigde in een bloedige zuivering met wellicht een miljoen slachtoffers. Daarna volgde de even ondemocratische Soeharto, die zich ontpopte als een efficiënte kleptocraat. Pas de afgelopen tien jaar is er sprake van democratie. Natuurlijk zijn excuses snel gevonden.

Goed bestuur
De bevolking van onze Gordel van Smaragd was wel heel veel groter dan die van het moederland en daarom vergden goed bestuur, de volksgezondheid en het aanleggen van wegen en spoorwegen zoveel energie dat het invoeren van de democratie er een beetje bij inschoot.

Verkiezing van Bouterse is geen uitzondering die de regel bevestigtBovendien kwam de dekolonisatie onverwacht. In de West met nog geen half miljoen onderdanen moest dat allemaal anders gaan.

Daar begon het Nederlandse koloniale bestuur veel eerder dan in Indonesië met onderwijs, want na de afschaffing van de slavernij zou de bevolking alleen aan het werk blijven als zij zich de Westerse normen en waarden had eigen gemaakt.
Die koloniale politiek, in combinatie met missie en zending, zou de bevolking van Suriname en de Antillen veel ‘Nederlandser’ hebben moeten maken dan de Indonesiërs.

In de praktijk blijkt daar maar bitter weinig van. Zo hebben de kiezers op de Nederlandse Antillen een paar jaar geleden de familie Godett in het zadel geholpen. Anthony Godett kon wegens gevangenisstraf voor corruptie geen premier worden en liet zich daarom vervangen door zijn zuster. Zijn minister van Justitie (!), Komproe, belandde in de gevangenis omdat hij zich liet betalen door de internationale prostitutiemaffia.

Er is veel in het verleden van Nederland dat de voormalige koloniën maar beter niet kunnen kopiëren, maar corrupte fraudeurs en criminelen weren uit het landsbestuur wel.

Geen misdadigers
En nu Suriname. Je kiest geen misdadigers in openbare functies, punt uit. Dat de verkiezingen in Suriname geheel democratisch zijn verlopen, maakt de zaak alleen maar erger. Weer heeft het Nederlands kolonialisme gefaald. Dat had naast een rechtvaardig (Nederlands) koloniaal bestuur, een goedkope en efficiënte gezondheidszorg, stevige bruggen, begaanbare wegen, ferme dijken eneen paar nette ambachtsscholen, het bijbrengen van democratisch besef moeten bevatten.
Nu blijken grote delen van de bevolking van de Nederlandse ex-koloniën heel anders over goed en kwaad in de politiek te denken dan het voormalige moederland. Indonesië, de Antillen en Suriname: drie kansen, drie keer fout.

Piet Emmer is emeritus hoogleraar in de geschiedenis van de Europese expansie aan de Universiteit van Leiden

Volkskrant