"de gekko daagt de krokodil uit"

Indonesië: de gekko daagt de krokodil uit
ACHTERGROND, Van onze correspondent Michel Maas
Gepubliceerd op 05 november 2009 20:16, bijgewerkt op 5 november 2009 21:09


JAKARTA - In Indonesië is een openlijke strijd uitgebroken tussen corruptiebestrijders en de politie. De affaire bedreigt de positie van president Yudhoyono.

De wittebroodsweken van de herkozen Indonesische president Susilo Bambang Yudhoyono hebben kort geduurd. Zijn tweede termijn is nog maar net ingegaan of hij zit al tot over zijn oren in een schandaal, waarvan de reikwijdte nog niet is te overzien.

Een hoge politieofficier en een adjunct-procureur-generaal zijn al opgestapt, en dat lijkt nog maar het begin. Niet minder dan de geloofwaardigheid van de president zelf is in het geding.

Onder Yudhoyono’s neus is een openlijke oorlog ontbrand tussen corruptiebestrijders en de nationale politie. Die beleefde een hoogtepunt met de arrestatie van Bibit Samad Rianto en Chandra M. Hamzah, twee adjunct-directeuren van de anti-corruptiecommissie ‘KPK’. De twee zijn opgepakt uit pure wraak, omdat zij het lef hebben gehad de telefoons van enkele van corruptie verdachte politieofficieren af te luisteren.

Een van de afgeluisterde officieren was de hoogste baas van de nationale recherche, Susno Duadji. Deze maakte in een interview geen geheim van zijn irritatie: ‘Hoe durft een cicak (kleine gekko) het op te nemen tegen een krokodil.’

Uit dit zinnetje spreekt de arrogantie van de ‘Orde Baru’, de ‘Nieuwe Orde’ van Soeharto, waarin het ‘apparaat’ (leger en politie) kon doen en laten wat het wilde. De uitspraak raakte een gevoelige snaar, en gaf voedsel aan een kennelijk sluimerende onvrede, en aan een knagende twijfel: is ex-generaal Yudhoyono in zijn hart misschien niet zo democratisch als hij zegt?

De cicak veroverde de media en de gearresteerde Bibit en Chandra werden door hun arrestatie op slag vrijheidshelden. Bekende artiesten maakten strijdliederen, bijna een miljoen mensen meldden zich aan op een protestwebsite en tal van televisiepersoonlijkheden, politici en andere bekende Indonesiërs droegen zwarte armbanden uit protest tegen de arrestatie van Bibit en Chandra.

Het verzet kwam plotseling en van alle kanten, en verraste Yudhoyono kennelijk volkomen. Het bracht de president in een lastig parket. Hij heeft de bestrijding van de corruptie tot speerpunt van zijn regering gemaakt, en moest dus de KPK’ers steunen. Maar aan de andere kant wilde hij duidelijk zijn politie niet afvallen. Uiteindelijk besloot hij niets te doen. Terwijl iedereen riep dat de arrestatie van Bibit en Chandra stonk, was alles wat hij zei, dat de politie ‘alle procedures in acht moest nemen’.

Die houding kon hij niet meer volhouden toen de leugens van de politie werden ontzenuwd. De KPK bleek te beschikken over opnamen van compromitterende telefoongesprekken, waarin recherchechef Susno Duadji samenzweert met adjunct-procureur-generaal Abdul Hakim Ritonga, de voortvluchtige corrupte zakenman Anggoro en diens broer Anggodo, teneinde Bibit en Chandra op basis van valse aanklachten op te sluiten.

De opnamen zijn getoond aan het door Bibit en Chandra ingeschakelde constitutionele hof. Van de zitting waarop dit gebeurde, werd live op tv verslag gedaan. Miljoenen Indonesiërs hebben ernaar gekeken. Na die show viel er niets meer te ontkennen.

Bibit en Chandra zijn vrijgelaten, en Yudhoyono zit op de brokstukken. In de uitzending heeft heel Indonesië kunnen horen dat ook hij in het complot zou zitten. In enkele afgetapte telefoongesprekken werd gezegd dat de operatie de steun had van ‘RI 1’, oftewel de president zelf: RI 1 is het nummerbord van de presidentiële limousine. Yudhoyono heeft aangekondigd dat hij iedereen die hem daarvan beticht, wegens smaad zal aanklagen.

Pas toen alles op straat lag, rolden er koppen. Susno Duadji en Abdul Hakim Ritonga zijn donderdag afgetreden, en Yudhoyono is begonnen aan het beperken van de schade. Hij heeft een onderzoeksteam benoemd en aangekondigd dat hij de strijd gaat aanbinden met wat hij ‘de juridische maffia’ noemt. En bij een postbusnummer kan iedereen die slachtoffer is geworden van die ‘maffia’ zich melden.

Overtuigend klinkt dat niet. De geest van de cicak laat zich met zo’n postbus niet terug in de fles toveren. Yudhoyono’s imago is gedeukt, en waarnemers voorspellen al voorzichtig dat deze affaire de president weleens de kop zou kunnen kosten.

Volkskrant