Jan Willem Smeets - Leugens en lotgenoten

Jan Willem Smeets - Leugens en lotgenoten


Richard en Philip hebben als kind in Indië in het kamp gezeten maar hebben er geen trauma’s aan overgehouden. Na de oorlog gaan ze naar Nederland en raken bevriend met Heleen, die eenzelfde achtergrond heeft. Bovendien is zij haar vader kwijt en verloren de jongens hun moeder in het kamp. Philip wordt wetenschapper, Richard beroepsmilitair en Heleen trouwt en krijgt kinderen. Hun betrekkelijk rustige levens veranderen als Philip jaren later bij toeval Heleen weer ontmoet. Haar moeder dementeert en weigert Heleen uitleg te geven over haar overleden vader. Met Philip reist ze naar Indonesië, waar ze ontdekt dat ze maar een deel van haar verleden heeft gekend.

Jan Willem Smeets is een verteller met een groot stilistisch vermogen. Zonder franjes maar beeldend, met droge humor en toch bewogen, kritisch maar niet klagend toont hij een Nederland waarin drie mensen uit voormalig Nederlands-Indië zich nooit helemaal thuis voelen.

Titel: Auteur: Taal: Druk: Aantal pagina's: Uitgever: Publicatiedatum: NUR: ISBN/ISBN: Prijs:

Leugens en lotgenoten Jan Willem Smeets Nederlands 1 237 Boom uitgevers Amsterdam 2010-08-01 Literaire roman, novelle 13 9789089530516 € 17,95

van Stockum

Leugens en lotgenoten - Jan Willem Smeets (recensie)
Gepubliceerd : 3 oktober 2010 - 9:00 am | door Gerda den Hollander (uitgeverij Ailantus)

Philip, Richard en Heleen zaten alle drie als kind in een Jappenkamp in Nederlands-Indië. Na de oorlog komen ze naar Nederland, waar ze probleemloos opgroeien. Maar helemaal thuis hebben ze zich er nooit gevoeld, blijkt in deze ‘Indische’ roman waarin je de geuren, smaken en geluiden van destijds bijna lijfelijk meekrijgt.

lees hier het eerste hoofdstuk

Als het boek begint is Philip wetenschapper, even ontsnapt aan de theoretische natuurkunde die zijn leven beheerst. Net verlaten door zijn vriendin, zodat hij noodgedwongen alleen vakantie viert aan de Bovenveense plassen. De ontmoeting met jeugdvriendin Heleen zet zijn herinneringen in werking.

Philip en zijn oudere broer Richard groeiden op bij JBT, zoals ze hun vader aanduiden, van wie ze weinig liefde kregen. Aan hun moeder, die jong overleed in het kamp, hebben ze nauwelijks een herinnering. Ook hun onderlinge band is niet groot, dat begon al in het kamp.

‘En ook na die twee jaar bij onze grootouders Noorland, toen we in het huis zaten bij JBT, bleven Richard en ik langs elkaar heen leven als exemplaren van twee verschillende diersoorten die geen last van elkaar hebben’.

Heleen
Hun enige gedeelde interesse gold de even oude Heleen, die zonder vader opgroeit bij een gekwelde moeder. Zelfs de ongenaakbare JBT ontdooide als dit meisje bij hen langs kwam. Even leek het er op dat Richard met haar zou trouwen, terwijl ook Philip niet helemaal ongevoelig was voor haar charmes.

Maar beroepsmilitair Richard sloot een kortstondig huwelijk met een ander -en woont inmiddels permanent op de kazerne- en Heleen is al jaren getrouwd met de saaie Hugo, met wie ze twee dochters heeft. Als ze Philip weerziet, wordt ze gekweld door onwetendheid over haar vader.

Als Heleens dementerende moeder geen uitleg wil (en kan) geven over haar Indië overleden echtgenoot, reizen Heleen en Philip naar Indonesië. Daar doen ze ontdekkingen, die een heel ander licht werpen op het verleden en zelfs gevolgen kunnen hebben voor de toekomst.

Rasverteller
Dat een deel van het geheim de lezer al duidelijk wordt, vóór het Heleen en Philip begint te dagen, is geen probleem, dankzij de soepele pen van rasverteller Smeets (1936). Hij beschikt over een droge humor en geeft door tal van goed beschreven details een mooi beeld van de jaren zestig en zeventig in Nederland

Ook bracht hij, net als zijn hoofdpersonen, zijn vroegste jeugd in Indië door. Vast daardoor beschrijft hij de couleur locale uit zijn jeugd en van het latere Indonesië zo beeldend, dat het lijkt of je er zelf bij bent. Dat alles bij elkaar leidde tot een onderhoudende, psychologische roman zonder fratsen.

Leugens en lotgevallen - Jan Willem Smeets, uitgeverij Ailantus, ISBN 9789089530516, prijs € 17,95

RNW