Non-Fictie
Willem Nijholt 
Hilde Scholten en Ruud Buurman: Willem NijholtNieuw Amsterdam, 144 pagina's, € 25,-
ISBN 978 90 468 0393 6.
Papa Kroepoek op zijn best in 'Miss Saigon''The American Dream' uit Miss Saigon behoort tot de topnummers in de musicalgeschiedenis. En het is ook een van de sterkste theatermomenten van Willem Nijholt. Hij is De Regelaar, de sjacheraar die in Saigon tijdens de Vietnam-oorlog zonder scrupules alles en iedereen beduvelt om zijn eigen zak te spekken, met als hoogste doel: een visum voor het beloofde land, de Verenigde Staten. Zeven minuten zingt en danst de 62-jarige Nijholt als een jonge god rond en op een Amerikaanse slee.
Voor de deels Filippijnse cast van de Nederlandse Miss Saigon verdrijft 'Papa Kroepoek' backstage de heimwee met Indische lekkernijen. Pater familias Nijholt voelt zich geweldig. Alleen als tijdens de voorstelling de Vietminh-soldaten Saigon innemen en De Regelaar letterlijk op zijn knieën dwingen, valt hij uit zijn rol en barst hij in een huilbui uit. Die scène komt wel heel dicht bij zijn ervaringen in het Jappenkamp.
Willem Nijholt (1934) is op Java geboren als zoon van een onderofficier van het KNIL. In 1942 komt een eind aan zijn tempo doeloe-jeugd als zijn vader aan de Birmaspoorlijn moet werken en moeder en haar drie kinderen in het kamp eindigen. Het trauma heeft Nijholt zijn leven lang in de greep gehouden, ook al heeft hij met Wieteke van Dort (Tante Lien) en in de televisieversie van De Stille Kracht zijn Indische verleden mooi kunnen gebruiken. Dat deel van Nijholts leven wordt prachtig verteld in de geïllustreerde biografie die theaterwetenschapper Hilde Scholten en journalist Ruud Buurman over hem hebben geschreven. Strak en emotioneel. Daarnaast komen we veel te weten over de moeizame start van zijn toneelcarrière, Reve's bewondering voor Nijholt ('Als je het zó speelt op de première, ga ik me op je zitten afrukken op de eerste rij'), de musicals (zoals Foxtrot, Cabaret, Miss Saigon) en zijn toneel- en televisiewerk.
En toch is het geen goede biografie. Niet alleen vanwege het ontbreken van een namenregister, maar vooral omdat het boek, zoals Joop van den Ende in zijn voorwoord schhrijft, een hommage is. In een eerbetoon wordt kritiek verzwegen of geminimaliseerd. Nijholt komt vaak verongelijkt over, voelt zich niet echt gewaardeerd en is snel op zijn teentjes getrapt. Beroepsonzekerheid zal er zeker mee te maken hebben, maar dat hadden de schrijvers op mogen doorgraven.
Hein Janssen, theaterredacteur van de Volkskrant en een kritisch bewonderaar van de acteur Nijholt, heeft uitvoerig met de twee auteurs gesproken, maar Nijholt heeft na een verkeerd geïnterpreteerde opmerking in een recensie van Janssen besloten dat de journalist niet deugt, dus vinden we in het boek niets terug van dat gesprek. Gerrie van der Klei, met wie Nijholt intensief heeft gewerkt, wordt na een conflict afgemaakt door Nijholt. Voor de volledigheid zouden wij ook wel even de mening van Van der Klei willen lezen. En zo zijn er vele omissies.
Nijholt als eindredacteur van zijn eigen biografie, dat hadden de schrijvers niet mogen laten gebeuren.
Patrick van den Hanenberg
De Volkskrant - kunst en boeken
vrijdag 17 juli 2009
di 26 mei 2009 - 15:57
