Historisch Café op 5 september in het teken van reizen

Historisch Café op 5 september in het teken van reizen
Door CODA op 19 augustus 2014 om 17:06 uur


Foto: © Redactie

Het thema Op reis van de Open Monumentendagen 2014 staat in het Historisch Café van vrijdag 5 september centraal. Adrienne Zuiderweg (secretaris van de Stichting Indisch Erfgoed) vertelt over Samuel Kalff, een Indische courantier die in Apeldoorn was neergestreken. Huub Ummels, oud-ambtenaar Cultureel Erfgoed vertelt op boeiende wijze over de relatie Hanzevergaderingen en de herbergen in Apeldoorn. Overige programmaonderdelen zijn de column van Carin Reinders, reisliedjes gespeeld door Lex Sonnenveld, stemmen op het Stuk van het Jaar, prijsuitreiking fotowedstrijd Open Monumentendagen en het nieuwsblok. De presentatie is in handen van Ellen Oomen. Het Historisch Café is een initiatief van het Erfgoedplatform Apeldoorn en wordt van 17.00 tot 19.00 uur gehouden in CODA Café, Vosselmanstraat 299 in Apeldoorn. De toegang is gratis.


Indisch courantier Samuel Kalff in Apeldoorn neergestreken
Na zijn Apeldoornse kostschooljaren volgde Samuel Kalff (1851-1932) in Kampen een opleiding voor onderofficier. Hij werd klaargestoomd voor Indië waar op dat moment de Atjeh-oorlog in volle gang was. Tijdens een expeditie op Oost-Sumatra liep Samuel dysenterie op. Hij zei de dienst vaarwel en was een tijdje procuratiehouder in Semarang. Tijdens zijn verlof in Holland en rondreizend door Europa realiseerde hij zich dat de journalistiek hem beter lag. Weer terug in Indië kreeg hij een aanstelling bij het Soerabaiasch Handelsblad. Eenmaal hoofdredacteur (vanaf 1888) maakte hij diverse reizen op Java en overtochten naar Holland waar hij verslag van deed in zijn eigen krant en in de Java-Bode. Na zijn Indische jaren was Samuel Kalff voor korte tijd weer terug in Apeldoorn waar hij aan de Loolaan woonde. Hij publiceerde zijn belevenissen en wandelingen in de Java-Bode; Apeldoorn was niet vreemd voor de Indische lezers. Gelegen op zijn platje op zijn ‘krossi-malas’ en met een ‘paitje’ onder handbereik, las de ‘Indischgast’ over het wel en wee van deze stad in het groen.


Over herbergen en Hanzevergaderingen
De straatnaam ‘het Achterom’ is sinds het eind van de jaren vijftig van de vorige eeuw uit het gemeentelijke straatnamenregister verdwenen. Het was aanvankelijk een openbaar straatje dat achter de panden aan de Hoofdstraat liep en dat toegang gaf tot een aantal stalhouderijen die daar destijds waren gesitueerd. Veel panden in het centrum waren tot in de negentiende, en een enkele zelfs tot in de twintigste eeuw, in gebruik als logement of herberg. Vandaar de stalhouderijen achter de herbergen aan dat gedeelte van de Hoofdstraat (de toenmalige Dorpstraat) tussen Korenstraat en Mariastraat.

De geschiedenis van de herbergen en logementen in Apeldoorn gaat terug tot de middeleeuwen. Uit de diverse bronnen kennen wij hun namen: Het Wapen van Gelderland, de Zwarte Arend, De Gouden Leeuw, Het Roode Hert, De Mariaen, De Dubbele Arend, De Swaen, De Prins, De Roode Saar, het Wapen van Deventer, enzovoort. Omstreeks 1845 bezat Apeldoorn vanuit de doorreisfunctie naar de omliggende steden nog zo’n 45 tapperijen, stalhouderijen, logementen en herbergen. De aanwezigheid daarvan maakte dat Apeldoorn in de periode 1360 tot 1540 tientallen keren werd uitverkozen voor het houden van Hanzevergaderingen van het Keulse kwartier van de Hanze. Hiertoe behoorden behalve de Zuiderzee en IJsselsteden ook steden als Nijmegen, Münster, Kleef en Wesel. Vele stukken daarover en over de onderwerpen waarvoor men bijeenkwam, zijn bewaard gebleven. De vergaderingen zelf vonden meestal plaats in de Oude of Mariakerk die tot 1842/1843 stond op wat nu het Raadhuisplein is. Soms werd er vergaderd in de herberg De Mariaen, blijkbaar de belangrijkste en grootste herberg ter plaatse in die tijd. Bij bijna elke spit met een schop in de grond nabij het Achterom komt wel archeologica naar boven. In een herberg sneuvelde nog wel eens wat. Zoals nog lang gebruikelijk kwam het afval in kuilen op achtererven, iets wat is gebleken bij bijvoorbeeld het grondwerk voor de bouw van de Korenpassage.


Prijsuitreiking fotowedstrijd
In aanloop naar de Open Monumentendagen 2014 is een fotowedstrijdstrijd uitgeschreven. Carin Reinders, directeur-bestuurder van CODA, is een van de juryleden en maakt op deze avond de prijswinnaars bekend. De foto’s zullen binnen CODA geëxposeerd worden.


Stuk van het Jaar
CODA Archief houdt een voorverkiezing van het mooiste of meest bijzondere archiefstuk uit zijn collectie. Dit gebeurt in de aanloop naar de landelijke online verkiezing ‘Stuk van het Jaar’, die in oktober tijdens de Maand van de Geschiedenis zal plaatsvinden. Tijdens dit café zijn drie archiefstukken te zien en is er gelegenheid om te stemmen. Het thema is ‘Vriend en vijand’, het thema van de Maand van de Geschiedenis.

Apeldoorn direct