Geen Bin Laden T-shirts meer gezien..

Jelle heeft geen Bin Laden T-shirts meer gezien

door Jelle Brandt Corstius

De eerste keer dat ik naar Indonesië ging, was het december 2001. Twee maanden ervoor hadden de vliegtuigen zich in het World Trade Center geboord, de luchtvaartindustrie was op sterven na dood, en als mensen al in een vliegtuig stapten, was het niet naar Indonesië.


Voor een armlastige student was het dus het ideale moment om naar Java af te reizen. Het was een rare reis: waar ik ook kwam liepen kinderen rond met Bin Laden T-shirts en twee keer werd ik op de weg gestopt door een groep Indonesiërs die vroeg of ik Amerikaan was. Toen ik nee zei, was het goed. Ik heb nooit gevraagd wat er zou gebeuren als ik wel een Amerikaan was geweest. Alleen op Bali was nog een handjevol toeristen. Oudejaarsavond vierde ik in een bar in Kuta die niet lang daarna werd opgeblazen door Islamitische terroristen. Meer dan tweehonderd mensen kwamen om het leven.

Hoe staat de islam in Indonesië ervoor, acht jaar na elf september? Speelt de islam een belangrijkere rol in het land? Soms zijn dingen te ingewikkeld om er een simpel antwoord op te geven. Zo wordt mij wel eens gevraagd of Rusland tijdens acht jaar Poetin nou voor- of achteruit is gegaan. Het antwoord is eigenlijk: allebei. Op sommige gebieden is het beter, bijvoorbeeld economisch, maar op andere gebieden, bijvoorbeeld persvrijheid, is het land er een stuk beroerder aan toe. Dat het in een land twee richtingen tegelijkertijd op kan gaan, gaat er bij sommigen niet in. En toch is het zo.

Datzelfde geldt voor islam in Indonesië. Ja, tv-programma’s worden tegenwoordig lukraak onderbroken voor een klein gebed uit de Koran. En de romantische momenten zijn uit films genipt. En ja, de moskee-dichtheid op Java is nog verder toegenomen. Je kunt ervan uitgaan dat de luidsprekers van het avondgebed van minstens zes moskeeën je oor zullen vinden. Aan de andere kant: ik heb geen Bin Laden T-shirt meer gezien. De islamitische politieke partijen lijken over hun hoogtepunt heen. In een discotheek in Yogyakarta, uitpuilend van de jongeren, beschilderden kunstenaars lokale schoonheden. Bodypainting op zijn Indonesisch, dus in bikini, maar toch iets wat je hier niet zou verwachten. Daarna was ik op bezoek in Atjeh in het noorden van Sumatra, dat bekendstaat als een streng islamitisch gebied. Ik vroeg de gids die mij door de jungle loodste of het nou klopte dat de sharia in sommige plekken in Atjeh was ingevoerd. Hij stopte met lopen, antwoordde: ’Natuurlijk, dit is een gebied van vrome moslims’ en nam vervolgens een trek van zijn joint.

Jelle Brandt Corstius was tot voor kort Trouw-correspondent in Moskou. Nu is hij reizend verslaggever voor Trouw.