Uw schurk is onze held

Uw schurk is onze held
door Reinard Maarleveld

17/08/2015 - Augustus is een maand van herdenken: de eerste atoombom, de capitulatie van Japan, de Indonesische onafhankelijkheid, de Bersiap-periode. Wie was er goed en wie was er fout?

Enola Gay en Little Boy waren deze maand regelmatig op de tv te zien. De bom doodde in een paar seconden tienduizenden Japanse burgers. Uiteindelijk stierven meer dan honderdduizend mensen. De bemanningsleden van de Enola Gay werden nationale helden. President Truman verklaarde dat hij de bom had ingezet om Amerikaanse levens te redden en de oorlog tot een snel einde te brengen. Het Westen juichte hem toe. De capitulatie van Japan betekende ook het einde van de bezetting van Zuidoost-Azie.

Zeventig jaar later is de stemming omgeslagen. Er worden kritische vragen gesteld. Had Truman niet eerst de bom kunnen demonstreren? Was het vernietigen van een grote Japanse stad geen oorlogsmisdaad? De Japanse regering zou bereid geweest zijn over vrede te praten. Hebben de Amerikanen Hirosjima en Nagasaki gebruikt om te experimenteren met het voeren van een kernoorlog? Was het een waarschuwing aan Stalin? Werd de beslissing om de bom te gebruiken genomen door de Amerikaanse generaals en stonden de politici buitenspel?

In augustus 1945 wordt eveneens de Indonesische onafhankelijkheid herdacht. En de Bersiap-periode: radicale nationalisten slachtten tussen augustus 1945 en het voorjaar van 1946 tienduizenden "vijanden" af. Nederlanders, Indonesische-Nederlanders ("Indo's"), Chinezen en ook Indonesiërs die  door de strijders gezien werden als collaborateurs. In de visie van de Nederlandse regering was Soekarno een collaborateur en de nationalisten waren oproerkraaiers die keihard moesten worden aangepakt. Tussen 1946 en 1949 gebeurde dat ook. Al bleek het zinloos. Onder Amerikaanse druk moest Nederland Indië loslaten.

Ook hier zijn in zeventig jaar tijd de rollen omgedraaid. Nederlandse soldaten die als helden naar Indië vertrokken om de Jappen en de landverraders een lesje te leren worden nu door sommigen gezien als wrede onderdrukkers.  De collaborateur Soekarno is nu de Vader des Vaderlands van Indonesië. Ik weet het niet zeker, maar ik vrees dat de Bersiap-leiders in Indonesië nationale helden zijn in plaats van schurken die onschuldige burgers vermoordden (de Nederlandse visie).

Wat is waarheid? Wie zijn de helden en wie de schurken? De tijd lijkt een verwarde regisseur die de rolverdeling van zijn stuk voortdurend wijzigt.  

Geschiedenis.nl