Het verhaal van Tonny Bouwmans uit Nederlands-Indië

Het verhaal van Tonny Bouwmans uit Nederlands-Indië

Door Sandra Broosus op 25 augustus 2015 Algemeen

HALSTEREN – Over de gruwelijkheden die hebben plaatsgevonden in Nederlands-Indië is veel bekend, maar persoonlijke verhalen hoor je niet vaak. De mensen die daar zijn geweest of er vandaan komen worden logischerwijs niet graag herinnerd aan wat er voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Toch duikt er eens in de zoveel tijd een bijzonder persoonlijk verhaal op. Zo ook het verhaal van Tonny Bouwmans, die een aantal jaar geleden zijn verhaal liet optekenen door Stichting Pelita, die mensen uit voormalig Indië helpt. “Bijna niemand heeft het over wat er allemaal gebeurd is daar, maar Tonny heeft heel wat meegemaakt”, vertelt zijn partner Ruud Cleverens.

Helaas is Bouwmans enige tijd terug overleden en kan hij zelf zijn verhaal niet meer vertellen. Cleverens wil zijn verhaal toch graag naar buiten brengen. “Bij de Indonesiërs is het net als bij veel andere mensen die een oorlog hebben meegemaakt: Ze hebben het er niet graag over. En als ze er wel over praten, dan is het onderling. Ik heb heel Tonny zijn verhaal gehoord en meegekregen. Wat hij gezien heeft, ondanks dat hij nog jong was, is verschrikkelijk.”

Westers
Tonny Bouwmans werd geboren op 19 december 1941 in Buitenzorg, tegenwoordig bekend als Bogor op West-Java. Hij was dus ontzettend jong tijdens de Japanse bezetting. “Tonny heeft wel eens tegen mij gezegd: ‘Ouders denken vaak dat hun kinderen niet veel zien of onthouden, maar kinderen zien veel meer dan hun ouders vermoeden.’” Zo was Tonny meermaals getuigen van publiekelijke bestraffingen van opstandelingen. Daarbij heeft hij zelfs onthoofdingen gezien. “Zijn moeder bedekte dan zijn ogen, maar een kind ziet dat soort dingen toch.” Het leven voor Tonny en zijn moeder was niet gemakkelijk. Tijdens de bezetting zwierven zij van dorp naar dorp om uit de handen van de Japanners te blijven. “Hij heeft een Nederlandse naam en daarbij ook een redelijk westers uiterlijk. De kans op internering was heel groot. Dus reisden ze rond en verbleven bij familieleden.” Tonny’s moeder, Huat Nio Bouwmans-Ong probeerde van alles om haar kind er zo Indonesisch mogelijk uit te laten zien. “Zijn moeder heeft zijn haren ingesmeerd met een kruidenmengsel. Dat zorgde ervoor dat als de zon scheen, zijn haar oranje werd. Daar heeft hij heel zijn leven last van gehad, want hij liet iedere paar weken zijn haar verven en ging nooit lekker zonnen. De oranje kleur kwam steeds weer terug en dat bracht natuurlijk een hoop verhalen met zich mee.

Nederland
In 1962 kwam Tonny uiteindelijk naar Nederland, wat ook weer een hele ervaring was. “Zijn familie heeft heel wat achter gelaten. Ik kan me in ieder geval een kapperszaak en een aannemersbedrijfje herinneren, maar er was geloof ik nog meer. Ze hebben dat allemaal achter zich gelaten om als een van de laatsten hierheen te komen. Normaal kwamen mensen per boot naar Nederland, maar zij kwamen met het vliegtuig. Toen ze hier landden op Schiphol, werden hun koffers gedragen door personeel. Tonny vond dat zo raar. ‘Een blanke man die mijn koffer droeg, heel vreemd’, was het enige dat hij erover kon zeggen.” Nederland heeft Tonny uiteindelijk nog veel gebracht. “We hebben samen een mooi leven gehad. Hij heeft alleen nooit erkenning gehad voor de dingen die hij gezien en meegemaakt heeft. En daar baal ik ontzettend van!”

Bergen op Zoomse Bode